Bundan üç sene evvel (18 Haziran 2014) Star gazetesinde şunları yazmışım:
“Irak diktatörü Nuri Maliki herhalde şöyle düşünüyordur: Orta Irak’ta iki senedir devam eden Sünni Arap ayaklanmasını bastırmaya polis ve askerimizin gücü yetmedi. Şimdi IŞİD öcüsü sayesinde bizim yanımızda seferber olan uluslararası güçlerin yardımıyla bu işi nihayet halledebileceğiz. Mezhep savaşı atmosferini besleyen Sistani gibi adamların harekete geçirdiği milis güçler de devrede. Sünni şehirleri bir güzel bombalanacak, yağmalanacak ve isyancıların beli kırılacak. Bu arada Kürtler de çatışmalarda bir güzel kan kaybedecek. Günün sonunda Irak’ın her karışı kayıtsız şartsız bizim kontrolümüz altına girmiş olacak...
“Maliki bir türlü akıllanmıyor. Olanlardan bir türlü ders almıyor.
“Sünni Araplar kendilerini sadece silahla ifade ediyorlardı; fakat Türkiye’nin yoğun baskıları üzerine siyasi sürece dahil olmayı kabul edip seçimlere katıldılar, hükümetlerde yer aldılar, yeni Irak’ın barış yoluyla inşasına katkıda bulunmaya çalıştılar. El Kaide unsurları haricinde hükümetle veya Şiilerle savaşan Sünni Arap kalmamıştı. Ne yazık ki Maliki ve destekçileri bunun kıymetini bilmediler. Barışı sağlayan Türkiye’ye düşmanlık ettiler, silahlarını toprağa gömen Sünni Arapların ensesinde boza pişirdiler, önde gelen Sünni Arap siyasetçilerinin kapılarına tanklarla dayanıp onları tutukladılar veya hicrete zorladılar. Barışçı çözüm perspektifi böylece ortadan kalktı ve Sünni Arap kabileleri -Arap devrimlerinin de etkisiyle- isyan bayrağını çektiler.
“Şöyle bir algı oluştu Orta Irak ahalisinde: Bizim nüfusumuz yüzde 15 ilâ yüzde 20. Şiiler ise yüzde 60’ın üzerinde. Blok halde aynı partiye oy versek bile durumumuzu demokratik yollarla değiştirmemiz mümkün değil. Şiilerin merhametine ve iyi niyetine muhtacız, fakat Maliki gibi önde gelen Şii siyasetçileri ve Sistani gibi önde gelen Şii âlimleri maalesef Sünnilere karşı merhamet ve iyi niyetten yoksun. Bizim için tek yol, hukukumuzun Kürtler gibi anayasal düzenlemelerle garanti altına alınmasını sağlamak ve bu çerçevede özerk bir statü kazanmaktır. Irak bir federasyon olmalı ve biz de bu federasyonda Kürdistan gibi özerk bir yönetime sahip olmalıyız.
“Bu proje Maliki’nin -ve elbette İran’ın- uykularını kaçırıyor, ama takip ettiği yol bu projeyi mumla arayacağı bir yere çıkacak gibi. Musul’un “topluca cezalandırılması” gibi uygulamalar ve artarak devam eden bombardımanlar, Sünni Arapları Irak içinde çözüm aramaktan vazgeçirip bağımsızlık yoluna itecektir. Böyle bir süreçte Kürtlerin bağrındaki aslan da ortaya çıkıp kükreyecek ve Kürdistan bölgesi de bağımsızlık bayrağını çekecektir.
“Orta Irak ve Kürdistan’ın bağımsızlık hedefleri kısa vadede kâmilen gerçekleşmese de, Maliki ve destekçilerinin o kaos ortamında Irak’ın hayrını görmeleri mümkün olmayacaktır. Zamanla onlar da bölünmenin en iyi ve hatta tek çare olduğu sonucuna varabilirler.
“Irak’ın bütünlüğü kan ve gözyaşından başka bir şey getirmiyorsa ve getirmeyecekse (ki getirmiyor ve getireceğe de benzemiyor) Irak bölünsün zaten. Bir İttihad-ı İslam’cı olarak bunu nasıl mı savunabiliyorum? Şöyle: Basra bölgesi İran’la bütünleşecek, Orta Irak ve Kürdistan da Türkiye ile safları sıklaştıracaktır. Ve aynı bayrak altında barış içinde yan yana yaşayamayan Sünni ve Şii Araplar ayrı bayraklar altında müşterek menfaatleri gereği ister istemez -coğrafyanın dayattığı- ittifaklar kuracaklardır. Yani bölünme paradoksal bir şekilde İttihad-ı İslam’a hizmet edecektir, Allahu âlem.”
***
Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Güvenlik Ajansı (İstihbarat) Müsteşarı Mesrur Barzani, 15 Haziran 2016’da Reuters’e verdiği demeçte, Irak halkları arasındaki güvensizliğin bir çatı altında beraber yaşamayı imkânsız hale getirdiğini belirtip, “Federasyon işlemedi, öyleyse ya konfederasyon (bağımsız devletler topluluğu) olmalı veya mutlak bölünme. Üç konfedere devletimiz olursa üç eşit başkentimiz olur, yani bir başkent diğer başkentlerin üzerinde olmaz” dedi.
Niye iki değil de üç? Çünkü Mesrur Barzani, Şiilerce “marjinalize” edilen Arap Sünnilere de çoğunluğu teşkil ettikleri bölgelerde konfedere devlet (veya duruma göre ayrı devlet) kurma seçeneğinin sunulması gerektiği görüşünde.
“Bizim önerdiğimiz şey bir çözüm” diyen Mesrur Barzani’ye göre Irak halkları bu sayede “bir çatı altında yaşamayacak ama iyi komşu olabilecek. Parlak ve güvenli bir istikbale kavuşmanın rahatlığını hissettikleri andan itibaren aralarında işbirliği yapmaya başlayabilirler.”
***
Irak devleti, Neyneva bölgesindeki bir grup Arap aşiretinin sözcülüğünü yapan Muzahim Huveyt’in tabiriyle “taifeci ve ırkçı” siyasetler izlemeseydi, adil olsaydı, adaleti hemen sağlayamasa bile ilerisi için bu konuda ümit verseydi, 'Şii IŞİD'i diye anılan hunhar Haşd-i Şaabi milislerini dağıtması gerekirken onlara resmi statü kazandırarak son ümitleri de kırmasaydı, ‘Maliki giitti İbadi geldi ama durum değişmedi. Başkası gelse de değişeceği yok’ dedirtmeseydi, “Irak'ın toprak bütünlüğü”ne yapılan vurguları öpüp başımın üstüne koyardım.
“Irak'ın toprak bütünlüğü”nün Irak halklarının selametine değil İran devletinin yayılmacı emellerine ve bölgesel fitne siyasetine, “taifeci ve ırkçı” bir cuntanın ‘öteki’ni kıyasıya ezmesine, Müslümanların birbirine düşmesine yaradığını, Irak’ın bölünmesi halinde ise şimdi çatışma halinde olan unsurların müşterek menfaatler üzerinde uzlaşabileceğini düşündüğüm için o vurgular bana hitap etmiyor, kimse kusura bakmasın.
Belki de “Irak'ın toprak bütünlüğü” içinde hayırlı bir çözüm bulmak hâlâ mümkündür. Öyleyse şayet, bunun yolu Bağdat’ta hürriyet ve adalete dayalı yeni bir rejim kurmaktan geçer. Demek ki Ankara IKBY’yi tehdit etmek yerine -veya ondan evvel- Bağdat’ın yola gelmesini sağlamaya çalışmalı. Bunun gerçekleşmemesi halinde Iraklı Kürtlerin yanı sıra Iraklı Sünni Arapların da ayrılık bayrağını çekebileceğini göz önünde tutmalı, ona da hazırlıklı olmalı.
