Pazartesi günkü yazımda, Suriye Kürtlerinin tarihsel olarak hem kendi aralarında hem de Suriye’nin Arap muhalefetiyle iyi ilişkiler geliştirmeye özel bir önem atfettiğini yazmıştım. Bu yaklaşım Arap Baharı öncesi dönemde daha da güçlüydü. Suriye Kürtleri, bu strateji ile rejimin kendilerini ve taleplerini gayrimeşru ilan etme girişimlerini akamete uğratmayı ve taleplerini sekter bir çerçeveden ziyade daha geniş bir demokratikleşme penceresinde sunarak ona daha fazla toplumsal destek kazandırmayı ümit ediyorlardı.
Nasıl ki rejim, Suriye devriminin mezhebî ve silahlı bir kimliğe bürünmesi ve dolayısıyla meşruiyet erozyonuna uğraması için ayaklanmaların daha ilk gününden itibaren bilinçli bir mezhepci politika izlediyse, Suriye Kürtlerinin her insani ve demokratik talebini de “etnik” bağlama hapsedip boğmaya çalıştı. Suriye’de bağımsızlık talep eden hiçbir güçlü Kürt örgütün bulunmamasına, hatta otonomi talebinin de son derece cılız bir sesle dillendirilmesine rağmen rejim, bu demokratik talepleri ulusal güvenlik tehdidi diline döküp, Kürtlere karşı bir Arap reaksiyonu geliştirmeye çalıştı. Böylelikle rejim, kendisine karşı siyasal kimlikleri aşan bir muhalefet bloğunun ortaya çıkmasını önlemeye çalıştı. Bu konuda epey de başarılı oldu. Esed rejimi Alevi tabanını Suriye devriminin daha ilk aşamasında gelişen proteso hareketinin Sünni Arap bir dalga olduğuna ikna etti. Böylece Aleviler, Hristiyanlar ve sekülerlerin büyük bir kısmı bu dalgaya mesafeli durdu.
***
Rejimin bu kimlikleri birbirinin karşısına konumlandırma siyasetine farklı bir açıdan muhalefet de ciddi katkı sağladı. Suriye muhalefeti Suriye Kürtleri ile ilişkilerinde Kürtlerin sahip olduğu korku ve kaygılara yeteri kadar önem vermedi. İlk dönemlerde Esed’in hızlı düşeceğine olan inanç, muhalefeti bu konuda müzakereye daha az açık ve daha duyarsız kıldı. Suriye’nin ismi, idari sistemi ve siyasal kimliği tartışmalarında bu gayet net bir şekilde ortaya çıkıyordu. Suriye’nin “Suriye Cumhuriyeti” mi yoksa “Suriye Arap Cumhuriyeti” olarak mı isimlendirilmesi gerektiği tartışması Suriyeli Kürtler ile muhalifler arasındaki ana tartışmalardan birini teşkil etti. Kürtler, Arap kelimesinin Suriye Cumhuriyeti’ne Baas rejimi tarafından eklendiği, milliyetçi-Baasçı bir tercih olduğu dolayısıyla kurulacak demokratik Suriye Cumhuriyeti’nde milliyetçi ve Baasçı tortuların yer almaması gerektiğini savundular. Buna karşın Arap muhalefeti de Suriye’nin Arap aleminin bir parçası olduğu, Araplığın ortak bir değer olduğu ve buna muhalefetin etnik milliyetçi temelli olduğunu iddia edip Kürtlerin itirazlarını reddettiler. Bu reddiyeler yapılırken muhalefet liderleri hızlı bir şekilde milliyetçi söyleme kayabiliyorlardı. Örneğin muhalif liderlerden Burhan Galyun bu tartışmalarda Kürtleri tahkir eden, taleplerini küçümseyen bir söylem kullanıyordu. Bu tartışmalarda ayrıca devrim sonrası Suriye’nin merkezî ve üniter bir sistem ile yoluna devam edeceği vurgusu da sıklıkla yapılıyordu. Araplık, merkezilik ve üniterlik tartışması Kürtler ile Arap muhalefeti arasındaki temel ayrışma noktalarının başlıcalarını oluşturuyordu.
***
Bu durum Kürtler arasında iki farklı damarın ortaya çıkmasına yol açtı: Barzani’ye yakın Kürt Ulusal Konseyi ile PKK çizgisindeki PYD’nin temsil ettiği damarlar. Siyasal talepler konusunda bu iki damar arasında dramatik bir farklılık bulunmamaktadır. Temel ayrışma noktalarını izlenen yöntem, hedefe varmak için kurulacak ittifaklar ve silahla nasıl bir ilişki kurulmalı meseleleri oluşturmaktadır. Suriye muhalefetiyle hareket eden Kürt Ulusal Konseyi de Suriye isminin içerisinde “Arap” kelimesinin yer almasına itiraz etmekte olup Suriye ve Kürtler için federasyon talep etmektedir. PYD de Suriye’nin siyasal kimliği ile siyasal sistemi için benzer taleplerde bulunmaktadır. Ancak mesele, kullanılan metot ve müttefiklere gelince iki damar ciddi bir şekilde birbirinden ayrışmaktadır.
Devam edeceğiz…
