Yabancıların ülkemizde çalışabilmeleri için ilk defa 2/8/2010 tarihinde belirlenmiş olan çalışma iznine esas değerlendirme kriterleri 14 yıl sonra yeniden belirlenmiştir.

Önceki kriterler ile yeniden belirlenen kriterler karşılaştırıldığında, yabancılara ödenecek en az ücretlerin düşürüldüğü, her bir yabancı işçi için en az beş Türk vatandaşı çalıştırma şartında istisnalar getirildiği, mali yeterlilik kriterinin enflasyon rakamlarının altında güncellendiği görülmektedir.

ÜCRET KRİTERİ

Yabancılara ödenecek en az ücret;

• Üst düzey yöneticiler ve pilotlar için evvelce asgari ücretin 6,5 katı iken, asgari ücretin 5 katına,
• Birim veya şube müdürleri için asgari ücretin 4 katı iken, asgari ücretin 3 katına,
• Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar için (öğretmen, doktor, teknisyen vb.) asgari ücretin 3 katı iken, asgari ücretin 2 katına,
• Uzmanlık ve ustalık gerektirmeyen işlerde çalışacaklar için (satış temsilcisi, tezgahtar vb.) asgari ücretin
• 1,5 katı iken, asgari ücretin 1 katına

Düşürülmüştür.

MALİ YETERLİLİK KRİTERİ

2010 yılında belirlenmiş olan kriterlerde işyerinin ödenmiş sermayesinin en az 100.000 TL veya brüt satışlarının en az 800.000 TL veya son yıl ihracat tutarının en az 250.000 ABD doları olması şartı aranılırken, yeni kriterlerde 1/1/2025 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere işyerinin ödenmiş sermayesinin en az 500.000 TL olması veya net satışlarının en az 8.000.000 TL olması veya ihracatının en az 150.000 ABD doları olması şartı aranılmıştır.

Haliyle, işyerinin ödenmiş sermaye tutarı ile brüt satış tutarı kriteri her ne kadar artırılmış olsa da artırılan tutar enflasyon oranlarının altında kalmış, ayrıca ihracat tutarı yönünden ABD doları bazında aranılan kriter 100.000 ABD doları tutarında düşürülmüştür.

İSTİHDAM KRİTERİ

Her bir yabancı için en az 5 Türk vatandaşının istihdamına yönelik 2010 yılında belirlenmiş kriterlerde aranılan şart, 2024 yılında belirlenen yeni kriterlerde de aynı şekilde aranılmıştır.

Ancak 2024 yılında yeniden belirlenen kriterlerde her bir yabancı için en az 5 Türk vatandaşı istihdam şartında;

Son yıl net satış tutarı 50.000.000 TL veya daha fazla olan işyerlerinde 5 yabancıya kadar Türk vatandaşı istihdam şartı aranılmayacağına yönelik bir istisna getirilmiştir.

Dolayısıyla son yıl net satış tutarı 50.000.000 TL veya daha fazla olan işyerlerinde 5 yabancı işçiye kadar yapılacak başvuruların değerlendirilmesi noktasında işyerinde Türk vatandaşı çalıştırılıp çalıştırılmadığına bakılmayacaktır.

Çalışma izni başvurusu tarihi itibarıyla son beş yılda en az üç yıl süreyle ikamet izni, çalışma izni veya uluslararası koruma kapsamında ülkemizde yasal olarak kalmış yabancılar için (öğrenci ikameti hariç) yurt içinde yapılacak çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısını geçmemek kaydıyla bu kapsamdaki en fazla üç yabancı ile sınırlı olmak üzere yabancı istihdam edilebilecektir. Bu nitelikteki yabancılar için 3 yabancıya kadar istihdam ve mali yeterlilik kriterine de bakılmayacaktır.

Örneğin çalışma iznine başvurulan tarih itibariyle 2 Türk vatandaşının çalıştığı bir işyerinde son beş yılda en az üç yıl süreyle ikamet izniyle ülkemizde kalmış 2 yabancı için çalışma izin başvurusunda bulunulabilecek olup, başvurunun Bakanlıkça değerlendirilmesi sırasında en az 5 Türk vatandaşı çalıştırma şartının ve mali yeterlilik kriterini sağlanıp sağlanmadığına bakılmayacaktır.

BİLİŞİM SEKTÖRÜNDEKİ İSTİSNALAR

1/10/2024 ve sonrasında yapılacak çalışma izin başvurularının değerlendirilmesi sırasında;
Bilişim sektöründe faaliyet gösteren işyerlerinde yazılım geliştirme uzmanlığı, veri tabanı uzmanlığı, mobil yazılım uzmanlığı, sistem ağ ve güvenlik uzmanlığı ve kurumsal mimari uzmanlığı gibi uzmanlık gerektiren iş, meslek veya görevlerde her bir yabancı için en az 5 Türk vatandaşı istihdam etme şartını ve işyerinin mali yeterlilik kriterini sağlayıp sağlamadığına bakılmayacaktır.

Bilişim sektörü dışında faaliyet gösteren işyerlerinde ise istihdam ve mali yeterlilik kriterine ilişkin istisna en fazla 2 yabancı ile sınırlı olmak üzere uygulanacaktır.

DİĞER SEKTÖRLERDEKİ İSTİSNALAR

1/10/2024 tarihinden itibaren eğitim, ev hizmetleri, havacılık, sağlık, turizm ve ileri teknoloji geliştiren sektörler ile kamu projelerinde ve yabancı uyruklu öğrenciler için yapılacak izin başvurularında da istihdam ve mali yeterlilik kriterlerinde yeni istisnalar getirilmiştir.

YENİ KRİTERLER SONRASINDA NELER BEKLİYOR?

Yabancıların ülkemizde çalıştırılabilmeleri için yeniden belirlenen kriterlerin 2010 yılında belirlenmiş kriterlere göre çok daha kolaylaştırıldığı dikkate alındığında önümüzdeki süreçte ülkemizdeki yabancı işçi sayısının artacağı aşikardır.

Ne var ki yabancı işçi istihdamında 1 yabancı için en az 5 Türk vatandaşı çalıştırılmasına ilişkin şartın ülkemizde üç yıl süreyle yasal olarak kalmış yabancılar için aranılmaması, bilişim sektörü başta olmak bazı sektörlerde istihdam kriterine bakılmaması, ayrıca yabancıya ödenecek en az ücretlerin kimi sektörlerde piyasadaki ücretlerin altında kalması nedeniyle yeniden belirlenen kriterler, umarım ki Türk vatandaşlarının istihdamında ve ücretlerinde sorun oluşturmaz.