Beş puanlık prim indiriminden yararlanmada, ödeme vadesi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunmama şartına 2008/Ekim ayından bu yana “işyeri” bazında bakılmakta iken, Sosyal Güvenlik Kurumu 2021/26 ve 2021/30 sayılı Genelgelerle 2022/Ocak başlanarak “işveren” bazında bakılacağını açıklamıştır.
Ne var ki birçok kesim tarafından 13 yıllık süre zarfında uygulandığı gibi beş puanlık indirimin bundan sonraki süreçte de “işyeri” bazında borcu olmayanlara verilmesinin doğru olacağı; “işveren” bazlı borç sorgulamasına geçilmesinin isabetli olmayacağı, aksi halde uygulamada bazı sorunların yaşanabileceği ifade edilmektedir.
Kanun koyucu ne diyor?
Beş puanlık indirimden yararlanırken işveren bazında borç sorgulamasına geçilmesinin doğru veya yanlış olduğu konusunda bir değerlendirme yapabilmek için öncelikle ilgili yasada yer alan hükümlere bakılması gerektiği aşikardır.
Bu konuda 5510 sayılı Kanunun 81-ı bendinde “İşveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için, işverenlerin … Sosyal Güvenlik Kurumuna prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şarttır.” ibaresi ile beş puanlık indirimden yararlanırken kanun koyucunun, “işveren” bazında vadesi geçmiş borcun bulunmama şartını aradığı ortadadır.
Uygulamadaki diğer prim teşviklerinde ise (06111, 17103/27103 gibi teşviklerde) ilgili yasa maddelerinde “sigortalının işe alındığı işyerinden” veya “işyeri ile ilgili” vadesi geçmiş borcun olmaması gerektiğine vurgu yapılmıştır.
Bu doğrultuda, SGK Genelgesinde beş puanlık indirim ile ilave altı puanlık indirim dışındaki diğer teşviklerde “işyeri” bazında borç sorgusuna devam edileceği açıklanmış, ayrıca bir şubesinde borcu olup diğer şubesinde burcu bulunmayan işverenlerin, ikili teşviklerin uygulandığı prim teşviklerinden borcu bulunmayan şubelerinden dolayı beş puanlık indirim uygulanmaksızın yararlanmaya devam edecekleri belirtilerek yasal düzenlemelere riayet edilmiştir.
***
Uygulamada “madem beş puanlık indirimden yararlanmada işveren bazında borca bakılacaktı, 2008/Ekim ayından bu yana neden işyeri bazında borca bakıldı” yönünde eleştiriler de yapılabilmektedir.
Ancak, uygulamanın yürürlüğe girdiği tarihteki teknolojik imkanlar ve sistem kapasitesi gibi faktörlerin işveren bazında borç sorgulamasının önünde bir engel olduğu da göz önüne alındığında, SGK’nın gelişen teknoloji ve yazılmalar çerçevesinde uygulamasını yasanında öngördüğü şekilde değiştirmesi, bu sorunları aştığının bir göstergesidir.
Kaldı ki, beş puanlık indirimle ilgili yasada her ne kadar vadesi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmama şartı aranılsa da, SGK borç türü bazında 15,00 TL’ye kadar olan borç aslını dikkate almayarak, hem gerekli inisiyatifi üstlenmiş, hem de cüz’i tutarlardaki borç kayıtları nedeniyle işverenlerin indirimden yararlanmalarının önündeki engeli gidermeye de gayret etmiştir.
***
2022/Ocak ayında itibaren yapılacak değişiklik sonrası birden fazla şubesi bulunan firmaların, yalnızca bir işyerine uygulanan idari para cezasının veya bir işyerinden dolayı yersiz yararlanılan prim teşvikleri için borç tahakkuk ettirilmesi gibi durumların, diğer işyerlerinin teşviklerden yararlanmasına engel olabileceği yönünde tereddütlerin yaşandığı görülmektedir.
Prim teşviklerinden yararlanmada,
-Ödeme vadesi geçmiş prim ve idari para cezası borçlarının MUHSGK’nın gönderilmesi gereken sürenin son gününde (ayın 26’sında) ödenmesi durumunda dahi, bu ödemeler en geç iki saatte otomatik olarak işyeri hesabına aktarıldığından vadesi geçmiş borçlarını son günde ödeyen işverenler bile beyannamelerini teşvikli gönderebilmektedir.
- Teşvikli MUHSGK gönderildikten sonra geriye yönelik olarak tahakkuk eden prim borçları ve vadesi geçen idari para cezası borçları o ayda prim teşviklerinden yararlanmasına engel olmadığından, bu borçların takip eden ay içinde ödenmesi/taksitlendirilmesi mümkün olabilmektedir.
Değerli okurlar,
Daha önce de dile getirmiştim.
İstihdamın, yatırımların ve SGK tahsilatının artırılması amacıyla çıkartılan prim teşviklerinden ödeme vadesi geçmiş borcu olan işverenler de teşvik sonrası kalan primlerini süresi içinde ödedikleri takdirde yararlanabilmeli diye.
Beş puanlık prim indiriminde de elbette işyeri bazlı uygulamaya devam edilebilir.
Ancak idare uygulamalarını yasal zemine oturtmakla mükellef olduğundan tüm bunlar anca yasal düzenlemeler çerçevesinde yapılabilir.
O açıdan prim teşvikleriyle ilgili uygulamasını teknolojik imkanlar dahilinde yasanın emrettiği gibi uygulamaya çalışan SGK’yı da bu konuda eleştirmek yerine, alkışlamak gerekir bence.
