Yıl sonundaki hedeflere ulaşılması halinde çalışanlarımıza performans primi adı altında ödemeler yapıyoruz. Ancak çalışanlarımızdan performans primi ödenmeden işten ayırılanlar oluyor. Bu durumda iş akdinin feshedildiği aydan sonra ödenen primleri SGK’ya bildirmemiz gerekir mi? Hikmet Y.
5510 sayılı Kanunun 80/1-d bendinde, toplu iş sözleşmelerine tabi işyerleri işverenlerince veya kamu idareleri veya yargı mercilerince verilen kararlara istinaden, sonradan ödenen ücret dışındaki ödemelerin hizmet akdinin mevcut olmadığı veya askıda olduğu bir tarihte ödenmesi durumunda, 82. madde hükmü de nazara alınmak suretiyle prime esas kazancın tabi olduğu en son ayın kazancına dahil edileceği öngörülmüştür.
Haliyle yasaya göre özel sektör işverenlerine ait olmakla birlikte toplu iş sözleşmesi hükümleri uygulanmayan işyerlerinde, iş akdinin feshedildiği aydan sonra yapılan prim ikramiye niteliğindeki ücret dışı ödemeler yargı mercilerince verilmiş bir karar bulunmadığı sürece prime esas kazanca dahil edilmemektedir.
Kurum prim kaybına uğruyor, çalışan emekli aylığında kayıp yaşıyor
Özel sektör işverenlerine ait olmakla birlikte toplu iş sözleşmesi hükümlerinin uygulanmadığı işyerlerinde okurumuz Hikmet beyin işyerinde olduğu gibi akdin feshedildiği aydan sonra ödenen ücret dışı ödemelerin prime esas kazanca dahil edilmemesi nedeniyle Kurumun hatırı sayılır bir prim kaybına uğradığı aşikardır.
Ayrıca sigortalıların emekli aylıklarının Kuruma bildirilen prime esas kazançları ile doğru orantılı olarak arttığı dikkate alındığında, akdin feshedildiği aydan sonra ödenen ücret dışı ödemelerin prime esas kazanca dahil edilmemesi nedeniyle bu uygulamadan sigortalıların da olumsuz yönde etkilendiği ortadadır.
Neler yapılabilir?
Uygulamada özellikle kurumsal firmalarda iş akdinin feshedildiği aydan sonra çalışanlara prim ikramiye niteliğinde hak edişler ortaya çıkabilmekte, ancak bu ödemeler akdin feshedildiği aydan sonra ödenmesi nedeniyle işyerinde toplu iş sözleşmesi hükümleri de uygulanmıyorsa yasanın amir hükmü gereği prime esas kazanca dahil edilmemektedir.
Devletimizin en güzide ve en önemli kurumlarının başında gelen Sosyal Güvenlik Kurumunun sunmuş olduğu hizmetlerin kalitesinin artırılması ve emekli aylıklarının iyileştirilmesi, Kurum gelirlerinin artırılmasıyla sağlanabilecektir.
İş akdinin feshedildiği aydan sonra ödenen ücret dışı ödemelerin yasanın 80/1-d bendinde belirtilen durumlar haricinde prime esas kazanca dahil edilmemesi nedeniyle de Kurum önemli bir gelir kaybına uğramaktadır.
Bu bakımdan, sosyal güvenlik uygulamalarında prim günü ve prime esas kazanç bildirimlerinin işverenlerin beyanları doğrultusunda yürütüldüğü, ihbar şüphe ve şikayet halinde gerekli incelemelerin her zaman yapılabileceği de dikkate alınarak, iş akdinin feshedildiği aydan sonra yapılan ödemelerin işyerinin kamuya ve özel sektöre ait olup olmadığı ve işyerinde toplu iş sözleşmesi hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığı üzerinde durulmaksızın akdin feshedildiği ayın kazancına dahil edilerek, ödemenin yapıldığı ayın 26’sına kadar muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin verilmesine ve muhteviyatı prim tutarlarının da aynı ayın sonuna kadar ödenmesine imkan sağlanması amacıyla yasal değişiklikler yapılmalıdır.
Kaldı ki akdin feshinden sonra ödenen ücret dışı ödemelerin bazı firmalarca prime tabi tutulup bazı firmalarca prime tabi tutulmamasının doğruluğundan söz edilemeyeceği gibi bu kapsamda geriye yönelik verilecek ek beyannamelerin günsüz olarak düzenleneceği de göz önünde bulundurulduğunda sigortalılara haksız prim günü kazandırılması gibi bir işlem tesis edilmesi de sözkonusu olmayacaktır.
E-BORCU YOKTUR YAZISI NEREDEN NASIL ALINIR, BAŞVURULAR NASIL YAPILIR?
Bir kamu kurumunca firmamızdan SGK’ya borcu olmadığına dair e-Borcu yazısı getirmemiz istenildi. Bu yazıyı nasıl alabiliriz? Her şube için ayrı ayrı başvuru mu yapacağız? Hasan T.
Gerek ihalelere katılmak üzere, gerek kamu kurum ve kuruluşlarına ibraz edilmek üzere, gerekse alt işverenlerin asıl işverenlerden olan hak edişlerini alabilmeleri için SGK’ya vadesi geçmiş prim ve/veya idari para cezası borcunun bulunmadığına dair borcu yoktur belgesi getirmesi istenmektedir.
SGK’ya vadesi geçmiş borcun olup olmadığına dair yazıların SGK’nın “İşveren Sistemi” uygulamasında yer alan e-BORCU YOKTUR seçeneği vasıtasıyla elektronik ortamda alınması mümkün bulunmaktadır. Ancak e-Borcu Yoktur yazılarının söz konusu uygulama üzerinden alınabilmesi için öncelikle e-Borcu Yoktur aktivasyon başvurusunda bulunulması, sonrasında başvurunun ilgili sosyal güvenlik merkezince onaylanması gerekiyor.
e-Borcu yoktur aktivasyon başvurusu evvelce kağıt ortamında yapılmakta iken, şimdilerde e-Devlet uygulamalarında yer alan “İşyeri Bildirgesi (4-a lı Sigortalı Çalıştırılanlar Yönünden)” linkinde yer alan “e-Borcu Yoktur Aktivasyon İşlemleri” seçeneği vasıtasıyla bir dakikalık süreç içinde gerçekleştirilen bir onay işlemiyle yapılabilmektedir.
Ayrıca e-Borcu yoktur aktivasyon başvurusu Türkiye geneli birden fazla işyeri dosyası bulunan tüzel kişi işverenler yönünden vergi kimlik numarası, gerçek kişi işverenler yönünden TC kimlik numarası esas alınmak suretiyle bir defada yapılmakta olup, başvurunun devamlı nitelikteki işyerlerinden herhangi birinin e-Sigorta kullanıcısı tarafından yapılması mümkün bulunmaktadır.
