Askerlik nedeniyle işten ayrıldığımda işsizlik maaşı için ne zaman başvurmam gerekir, işsizlik maaşını ne zaman alabilirim? Serhat Y.
Askerlik sebebiyle işten ayrılan sigortalılar, işten ayrılış tarihi itibarıyla son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yılda en az 600 prim gün sayısı şartını sağlamış olmaları kaydıyla işsizlik maaşına hak kazanacaklardır.
İş akdinin “12-Askerlik” nedeniyle sona ermesi halinde, işsizlik maaşı için askere gitmeden 30 gün önce başvurulabileceği gibi terhis tarihinden itibaren 30 gün içerisinde de başvuru yapılabilecektir.
Genel kural, askerlik nedeniyle yapılan fesih sonrası askere gitmeden önce işsizlik maaşı ödenmez. Ancak askere gideceği tarih daha önce bildirilmiş olmasına rağmen, sağlık veya ilgilinin istek ve kusurundan kaynaklanmayan nedenlerle askerlik şubesi tarafından askere gidiş tarihinin üç aydan daha fazla bir süreyle ertelenmesi halinde askere gitmeden önce işsizlik maaşı ödemesi yapılmaktadır. (Pasif İş Gücü Hizmetleri Genelgesi) Hal böyle olmakla birlikte her ne sebeple olursa olsun askerlik süresi içinde işsizlik maaşı alınamayacaktır. Dolayısıyla, yersiz ödemeye mahal bırakılmamasını teminen askerlik şubesi tarafından askere gidiş tarihinin üç aydan daha fazla bir süreyle ertelenmesi nedeniyle askerlik öncesi işsizlik ödeneği almaya başlayan vatandaşlarca askerlik görevinin başlayacağı tarihin İŞKUR’a bildirilmesi ihmal edilmemelidir
Askerlik öncesi işsizlik maaşı için başvuruda bulunmuş vatandaşların, askerlik sonrası terhis belgesini İŞKUR’a ibraz etmeleri gerekmektedir. Bu durumda İŞKUR tarafından iş akdinin askerliğe sevk tarihinden önceki 90 gün içerisinde askerlik nedeniyle feshedilip edilmediği SGK kayıtlarından kontrol edilmekte, 90 günlük süre içinde feshedildiğinin anlaşılması halinde 120/600 gün şartları da sağlanmış ise işsizlik maaşı bağlanmaktadır.
Askerlik öncesi işsizlik maaşı başvurusunda bulunmuş olan vatandaşlar terhis belgesini 30 gün içinde İŞKUR’a ibraz etmeleri halinde terhis tarihi itibariyle; 30 günlük süre geçirildikten sonra ibraz etmeleri halinde ise başvuru tarihi itibariyle işsizlik ödeneğine hak kazanacaklardır.
Diğer taraftan, askerlik görevi nedeniyle işten ayrılmış vatandaşlar, askerlik görevinden önce işsizlik maaşı için başvuruda bulunmamışlar ise askerlik görevinin sona ermesinden itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a başvurmaları gerekir. Aksi halde, yani işsizlik maaşına terhis tarihinden 30 günlük süre geçirildikten sonra başvurulması halinde başvuruda gecikilen süre toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.
Bu bakımdan askerlik görevi nedeniyle işten ayrılmış vatandaşların işsizlik maaşı için her ne kadar terhis sonrası 30 gün içinde İŞKUR’a başvurmaları mümkün olsa da, askerlik görevine başlamadan önce şahsen veya elektronik ortamda başvurmaları tavsiye edilmektedir.
EMEKLİ ÇALIŞAN ENGELLİ OLSA BİLE ENGELLİ PRİM TEŞVİKİNDEN YARARLANILAMAZ
Prim teşviklerinden yararlanırken ilgili yasalarda sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanların yararlanılamayacağı açıkça yazılmış. Ancak engelli desteğiyle ilgili yasa maddesinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanların engelli prim teşvikinden yararlanılamayacağı yazmıyor. Emekli çalışanın engelli olması halinde engelli prim teşvikinden yararlanabilir miyiz? Karar okuru
İş Kanunu’nun 30. maddesi uyarınca işverenler tüm vücut fonksiyon kaybının en az % 40 olduğu sağlık kurulu raporu ile belgelenen sigortalıları istihdam etmeleri halinde aynı maddenin 5. fıkrasında yer alan engelli çalışanlara yönelik prim teşvikinden yararlanmaları mümkün bulunmaktadır.
Ancak 4857/30-5. fıkrasında, engelli sigortalıların 506 sayılı Kanunun mülga 72 ve 73. maddelerinde sayılan ve mülga 78. maddesiyle belirlenen SPEK alt sınırına kadar olan kazançları üzerinden yararlanabileceği öngörülmüştür.
506/Mülga 72 ve 73. maddelerinde tüm sigorta kollarına tabi çalışan sigortalılardan kesilecek prim oranları açıklanmış olup, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlardan (emekli çalışanlardan) kesilecek prim oranları ise aynı Kanunun mülga 63/b bendinde açıklanmıştır.
Bu bakımdan sosyal güvenlik destek priminin 506 sayılı Kanunun mülga 72 ve 73. maddelerinde yer almadığı, 4857/30. maddeye göre 506/mülga 72 ve 73. maddelerinde yer alan sigorta kollarına ait işveren hissesi prim tutarından indirim yapılacağı öngörüldüğünden sosyal güvenlik destek primine tabi çalışan engelli sigortalılardan dolayı 04857 kanun numaralı prim teşvikinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.
Nitekim sözkonusu teşvikin uygulanmasına yönelik SGK’nın 2008/77 sayılı Genelgesinde de “3.6. Sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışanlar, topluluk sigortasına tabi olanlar, yurt dışında çalışan sigortalılar, aday çırak, çırak ve öğrenciler için 14857 ve 54857 sayılı Kanun çeşidi seçilemeyecektir.” şeklinde açıklama yapılmıştır.
