İncirin Türkçe olma ihtimalinin hiç de az olmadığını geçen hafta dile getirmiştim. İncirde nasıl bir anlam bulunduğunu biraz irdelemeye çalışmıştım. Aradan geçen süre içerisinde bir yandan incirle ilgili fikirlerime gelen tepkileri değerlendirdim bir yandan da incir için Arapçada kullanılan “t-y-n” kökünde neler var, bunu bulmaya çalıştım. Arapça kaynaklarda incir kelimesinden başka hiçbir açıklama yok. “Te” harfini tavşan kulağı gibi olan “tı” harfiyle karıştırıp çamur anlamı veren de var sözlükler arasında ama “tiyn” ile akraba bir kelime ne ben bulabildim ne de kelimeyi müzakere ettiğim Arapça mütercimi, uzmanı arkadaşlar bulabildi.
Öte yandan da geçen hafta Türkçede inci ve ince kelimesi ile ilgili açtığım yorum ile ilgili yanlış bir şeyler söylemiş duruma düşmemek için inci ile ilgili bilgiler edinmeye çalıştım. Kıymetli taşlar ile ilgili çok sevdiğim bir kitabım var. Biruni’nin Kıymetli Taşlar ve Metaller Kitabı. İncinin mahiyetinde neler vardır, bunu görebilmek için oradan inci bölümünü de okudum. İncinin de bozulduğunu, bozulunca sarardığını öğrendim.
Bir yandan da geçen haftaki yazıdan sonra pazar günü Kırşehir Kitap Fuarına gitmek için Rasim Özdenören ile evinde buluşmak üzere Ankara’ya gittim. Değerli yazar, araştırmacı Yusuf Turan Günaydın ile kitaplar üzerine sohbet ettim. Fatih Kitabevi’ne uğradım, Fatih Ağabeyle sohbet ettim. Sonra da Rasim Beyin evine geçtim. Biraz sohbetten sonra Rasim Bey incir yazımın devamını sordu, ilk yazıyı okumuş, ikincisini okuyamamış idi anladığım kadarıyla. İkinci yazıda inciri açıklamak için inci ve ince kelimeleri ile ilişki kurduğumu, incir kelimesindeki “r” sesini tam açıklayamadığımı, aslında şimdiki zaman eki “yor”daki “r” ile geniş zaman ekinde bulunan “r” olması gerektiğini ama “r”nin kelimeyi ne yaptığını mana olarak tam ifade edemediğimi aktardıktan sonra Rasim Bey bir yorum yaptı. Birkaç kelime ile müthiş bir kapı açtı zihnimde. Şimdi o açtığı kapıdan incir kelimesine bakmak istiyorum.
“Sana Maraş’tan bir soyadı söyleyeceğim ve kelime tam oturacak kafanda” dedi Rasim Özdenören. Merakla bekliyordum o kelimeyi söylemesini. Rasim Bey de fark etti bunu ve daha da sakin bir şekilde, biraz daha yavaşlatarak konuşma hızını yani gerilim müziği olmayan ama böyle söylersem halimi anlayabileceğiniz gerçek bir merak gerilimine beni sokarak, sağolsun söyledi nihayet o soyadını: “İncimez” Bunu dediği an söylediği kelimenin olumlusu üşüşüverdi tüm harfleri ile, tüm sesleri ile: İncir! İncir ne yapar? İncir!. Evet, incir çabuk bozulur. İnciyen şey incir, incimeyen şey incimez! Kelime bize bunu kendisi söylüyordu.
Peki “ince” ve “inci” ile irtibatlandırmamız yanlış mıdır kelimeyi? Kanaatimce değildir. Kelimede inci, ince anlamları da mevcut olabilir. İnciyor olması ince ince çekirdekli olmasına, çekirdeklerinin inci gibi dizilmesine engel değil. Zira Kökses teorisinde bir kaide var: Kelimeler arasında birbiri ile aynı sesler ne kadar mevcut ise anlamları birbirine aynı veya yakın olmak durumundadır. İnce nesnelerin çabuk incinebileceğini, incinin incelmesini da birlikte düşünebilmeliyiz yani.
Peki neden çözemiyoruz şu kadar uzman, akademisyen, sözlükçü incir kelimesini şu kadar yıldır? Nereye, hangi kaynağa baksak “incir farsça” diyor. Türkçe içerisinde kelimede bulunan seslere bakarak kelimenin nasıl bir mana taşıyor olabileceğini neden yoklama ihtiyacı hissetmiyoruz? Bunun sebebi kanaatimce zorunlu olarak yıllarımıza tahakküm ettirilen okulculuk sistemi. Bu okullardaki Türkçe ile irtibat tarzı. Çünkü okullar sadece yıllarımıza tahakküm etmekle kalmıyor; düşünme, sorgulama, kavrama kaabiliyetlerimize de müdahale ediyor.
Sözlüklerde incinmek var, incitmek var, incik var, incir var, ama çoğu sözlükte incimek yok. İncimek olsa bile incimek ile incir kelimesi arasında irtibat olup olamayacağını yoklamaya açık bir zihin yapımız, dil algımız yok.
Üstüne üstlük bu yapılmayan irtibat kurma işlemini yaptığınızda dilbilim kilisesinin son derece bilimsel donanımlı(!) akademik aslanları üzerinize saldırıyor.
Gazaları mübarek olsun(!) Ben gidip Türkçe incir yiyeyim, onlar da Farsça incir yalasın dursunlar.
