Hırçın:
Belli bir sebebi olmadan sinirlenip huysuzluk eden kimse, öfkeli ses demek.

Hırçın, hırçınlık, hırçınlaşmak, hırçın çocuk, epey hırçındı, gittikçe hırçınlaşıyor, ne kadar hırçın tabirleri günümüzde eskiye nazaran daha çok kullanılmaya başlandı.

Hırçınlık çocuğa doğumla gelen bir hal değil.

İnançlar çocukların dünyaya gelişini farklı ele alıyor.
İslam inancına göre her çocuk fıtraten masum. Tanrının genetik kodlarına uygun bir hal ile dünyaya gelir.
Hristiyan inancına göre günahkar doğan çocuklar vaftiz edilerek tanrının krallığına adım atar.
Ailenin verdikleri, çevrenin etkisi, aldığı eğitim çocuğa bir şekil verir. Çocuğu birey, kişi kılar.

Halil Cibran “Ermiş” adlı eserinde çocuklar için:

Çocuklarınız sizin çocuklarınız değil,
Onlar kendi yolunu izleyen Hayat'ın oğulları ve kızları.
Sizin aracılığınızla geldiler ama sizden gelmediler
Ve sizinle birlikte olsalar da sizin değiller.
Onlara sevginizi verebilirsiniz,düşüncelerinizi değil.
Çünkü onların da kendi düşünceleri vardır.

***

Öğretmeniyle ders çalışan öğrencinin anneannesi ders çalışma masasına yanaşıp: “Oğlum senin Türkçe dersi alman gerekmez. Senin babanın Türkçe dersinde ne çok iftihar notları vardı diyor.”

Öğretmen, anneanneye
“Malumunuz bilgi genetik olarak anne ve babadan çocuklarına geçmiyor.” cevabıyla gülümsüyor.
Öyle olsaydı tüm öğretmenlerin çocukları okul birincisi olurdu.
Aynı durum diğer meslekler için de geçereli.
Bir doktorun çocuğu genetik olarak doktorluk bilgisiyle doğardı.

Aile çocuğun aldığı davranış, duyum, duygu, ses, kelime, düzen, kazanım, çelişki, görgü, gelenek, görenek, yetiştirme tarzı, çocuğa yaklaşım, çocukla geçirdiği zamanın niteliği, çocukla yaşadığı olaylar, bu olaylarda duygu ve davranış yaklaşımları, sakinlik, panik halleri, çocuğa karşı kullandığı ses tonu, emir cümleleri, dikte edilen nasihatler, çocuğu cezalandırmalar-ödüllendirmeler… hasılı süt gibi doğan çocuk hayat bulduğu aile, okul ve sosyal çevrede aldığı veya alamadıklarıyla ya sükûnet buluyor ya da hırçınlaşıyor.

Her çocuğun doğuştaki mizacıyla edindiği davranış biçimleri çocuğun kendisini oluşturuyor.

Fıtraten sakin doğan çocuklar neden zamanla hırçınlaşıyor? Hırçınlaşmak genetiklerinde mi var? Hırçınlaşıp hem kendilerine hem çevrelerine zarar vermelerinin nedenleri nedir?

Çocuk elinde kalem masasında silgi önündeki soruyu çözmeye çalışıyor. Soru zor. Zorluyor çocuğu. Çocuk önce çözmeye hırslanıyor. Siliyor, yeniden çiziyor, uğraşıyor, ofluyor, pofluyor. Kafasını kaldırıp tavana bakıyor. Düşünüyor. Çözmekte zorlanınca kağıdı buruşturup kalemi, kağıdı, silgiyi fırlatıyor.
Hırlayıp hırçınlaşıyor.

Aynı çocuk arkadaşlarıyla yaşadığı sorunları oturup konuşmuyor. Sürekli kendini haklı görüyor. Arkadaşlarını aşağılıyor. Onlara küfre varan hakaretler ediyor. Sonrası tekme tokat ile kavgaya dönüştürüyor.

Aynı çocuk akademik başarıda rekabet üzerinden kendini motive ediyor . Gayesi başarılı olup olmamak önceliğinden ziyade arkadaşlarından daha yüksel notlar almak, sırlamada onların üzerinde olmak. Onları ezmek. Tersi durumda da kalemi kağıdı bırakıp başarısızlığının nedenlerinde soruyu soranı, öğretmenleri, kaynakları yetersiz bulup hırçınlaşıyor.

Topta o gol atmalı, baskette potayı doldurmalı, gezilerde lider olmalı. Onun dedikleri önemsenmeli, şakasına gülünmeli, giydikleri dikkat çekmeli, hep onun …

Olmayınca hırçınlaşmak.

Hırçın olmanın temel birçok nedeni var.
Lakin öğretmenlik hayatımda gördüğüm en temel nedenlerden bazıları: Ebeveynlerin çocuğu hayata hazrılama hataları, çocuğa yetmemeleri, ilgisizlikleri, dokunmamaları, çocuğun duygu dünyasını beslememeleri, çocuğu oyuncak oyun dijital pahalı eşyalar ile ödüllendirmeleri(!) onlarla nitelikli vakit geçirmek yerine onları markaların damgalı kullanıcısı haline getirerek onlar üzerinde pahalı(!) sevgi gösterileri…

Hırçın çocuğun kalbini açıp baktığımızda arayıp bulamadığımız en belirgin şey: sevgi, merhamet, güven, tebessüm.

Farkına varmak geç kalınmadığının ilk adımı. Zararın neresinden dönülse kardır deyip gülümseme ile başlanabilir.

2022 yılının en iyi romanlarından sayılan “Kıyamet Emeklisi”nde Şule Gürbüz
“İnsan dilinin altında gizlidir. Dili de gizli olan bu hırçın çocuk daha nerde gizlidir acaba? “