"Dağların ardında bir feryat yükselir/ Kavruk ellerle dokunur geceye/ Zaman, yaralı bir kuş misali/ Kanat çırpar anılarda, sessizce/ Karanlık yollar, dikenli yürekler/ Bir umut bekler, umarsızca/ Yitip giden sevdalar, hüsran dolu düşler/ Dilimize dolanır ağıtlarla/ Gözlerimde bir damla yaş/ Toprağa düşen yağmur gibi/ Neden, diye sorar içimdeki ses/ Neden bu acı, bu sızı, bu hüzün/ Seherde açan çiçekler gibi/ Her baharda yeniden doğarız/ Ama bir yara var ki içimizde/ Kapanmaz, kabuk tutmaz/ Ey dost, ey yâr/ Dağlar aşılır, yollar biter/ Ama bu sevda, bu hasret/ Bir ömür boyu sürer..."

Yapay zekâ ChatGPT'ye yazdırdım bu hisli şiiri. Beğenip beğenmediğimi şöyle sordu:

"Umarım bu şiir, Ahmet Arif'in Uy Havar şiirine benzer bir duyguyu ve atmosferi yansıtabilmiştir."

Çünkü Uy Havar'a benzer bir şiir sipariş etmiştim.

Sonra Uy Havar'dan şu bölümü verip aynı tarzda dizeler istedim:

"Düşün, uzay çağında bir ayağımız/ Ham çarık, kil çorapta olsa da biri/ Düşün, olasılık, atom fiziği/ Ve bizi biz eden amansız sevda/ Atıp bir kıyıya iki zamanı/ Yarının çocukları, gülleri için/ Koymuş postasını/ Görmüş restini/ He canım/ Sen getir üstünü..."

Aşağıdaki de yapay şairimizden:

"Düşün, teknolojinin zirvesindeyiz/ Biri yırtık pabuçta olsa da ayaklarımızın/ Düşün, olasılık teorisi, kuantum mekaniği/ Ve bizi biz yapan o amansız aşk/ Zamanı kenara bırakıp/ Geleceğin çocukları, çiçekleri için/ Atmış zarını/ Görmüş bahsini/ Ah sevgilim/ Sen tamamla eksik kalanını..."

"Ama hesap dağlarladır/ Umut dağlarla/ Oy sevmişem ben seni" coşkusu, lirizmi, folklorik deyişi yok belki yapay zekâda. Fakat olmamış mı? Hiç yaklaşamamış mı Ahmet Arif dizelerindeki duyguya?

Hislenmek nedir, bilen bu yapay zekânın bir de yazdığı şiiri seslendirdiğini hayâl edin; dinlemek isterdiniz herhalde.

Yeni sürümü GPT 4o, işte bunu da yapabiliyor. Ahmet Arif'in seslendirme tarzını, yorumlayışını da taklit yeteneğine sahip.

YAPAY ZEKÂNIN HİSLENİŞLERİNE İNANAMAYACAKSINIZ

Bir şairlerin değil, şarkıcıların da pabucunu dama atacak bir icatla karşı karşıyayız.

Barış Özcan, YouTube'da harika tanıtmış. Daha izlemediyseniz öneririm. "Yeni GPT 4o yapay zekâ modelinin sesine inanamayacaksınız" başlıklı bir video.

Kamera gözünden gördüklerini anlık yorumluyor, üstüne doğaçlama şarkı uydurup okuyor, başka bir yapay zekâyla düete giriyor, gırgır geçip ironiye vuruyor, muzip ve esprili cevaplar yetiştiriyor, on parmağında on marifet maşallah. Halk ozanlarından bildiğimiz canlı âşık atışmalarındaki gibi. Bir saz çalmadığı kalmış.

Mizah, şiir, müzik, hayâl, yalan gibi insana özgü iyi, kötü pek çok hasleti var ve her insanda göremeyeceğimiz kadar da başarılı bu dallarda.

Tam bir mukallit. Tarihte satranç oynayan şu MakineTürk adlı düzmece otomatı hatırlatıyor. İçinde insan yok yalnız bu kez, yine de yalanı var.

MakineTürk'ün içine, onu oynatan bir insan gizlenmişti. Henüz doğmamış sayborgların, makine-insanların atası sayılır.

Yapay zekâ ise soyut, bedensiz hislerin ve aklın taklitçisi. Pek çok insanın hayatı boyunca geliştiremediği soyutlama, çıkarsama becerileri sergiliyor. İnsanı ama soyut düşünebilen bir insanı taklitle yetinmiyor, duygularını da anlıyor. Yahut hissediyor mu demeliydim!

Çok etkileyici bir gâvur icadı. Görünüşünden dolayı adı MakineTürk'e çıkmış ecdâdı da gâvur icadıydı zaten. Adı sizi yanıltmasın.

GPT'ye sordum, atasını hemen tanıdı. Şeceresiniyse bir çırpıda sayıp döktü.

MakineTürk, sahte bir otomatmış. 18. yüzyılda Wolfgang von Kempelen tarafından icat edilmiş. O dönemde büyük ilgi uyandırmış ve birçok kişiyi hayrete düşürmüş.

Kempelen, Avusturyalı bir mucit. Masa üzerinde fesli bir Osmanlı figürü oturuyor gibi tasarladığı için cihazı, bu ismi almış.

MakineTürk, Avrupa ile Amerika’da birçok gösteride sergilenmiş ve Napolyon Bonapart, Benjamin Franklin gibi ünlü kişilerle satranç oynamış.

Sonra sırrı anlaşılmış, hilesi ortaya çıkmış. 1854 yılında Philadelphia'daki bir yangında da yok olmuş.

GPT, ecdâdı için gururla şunu vurguluyor:

"MakineTürk, otomatların ve mekanik illüzyonların tarihine önemli bir katkı sağlar. Bu cihaz, günümüzde yapay zekâ ve robotik konularında ilham kaynağı olmaya devam etmektedir."

Yalancı satranç makinesi, yalan söyleyebilen yapay zekâ çağına atlarken bizim bir ayağımız hâlâ birbirimizin gözünü oyma adaletsizliklerinde, bir ayağımızsa eski çağın köhne çukurlarında.

Dileyelim de taklitlerimiz, bari partisine göre adaleti savunacak kadar bize benzemesin.