Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde terör örgütü PKK'nın gerçekleştirdiği saldırılar, ekonomik gelişmeye büyük darbe vurdu.
Çözüm Süreci ile yatırımcıların rotasını çevirdiği bölge illerinde terör örgütü PKK'nın gerçekleştirdiği eylemler nedeniyle bölgede yüzlerce esnaf kepenk kapattı, onlarca fabrikanın kapısına kilit vuruldu, bazı yatırım projeleri askıya alındı, birçok proje de iptal edildi.
İhracatın büyük oranda düştüğü bölge, yatırımlara kavuşmak için silahların susmasını bekliyor.
"Terör, esnafı tedirgin ediyor"
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Yönetim Kurulu Üyesi, Diyarbakır Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (DESOB) Başkanı Alican Ebedinoğlu, 30 yıllık çatışma sürecinde 2013 yılına kadar bölgede büyük tahribat yaşandığını, Çözüm Süreci ile bölgede huzur ve güven ortamının yeniden sağlandığını söyledi.
Sağlanan güven ve huzurla yatırımların arttığına işaret eden Ebedinoğlu, "Son iki haftadır bölge yine 1990 yıllardaki kaos ve matem havasına büründü. Bir esnafın böyle bir ortamda işyeri açması söz konusu değil. Terör, esnafı tedirgin ediyor, sermayeyi batı illerine kaçırıyor" dedi.
Yeni işyeri açmayı planlayanların projelerini askıya aldığını, sermaye ve kredi kullanacak esnafın duyduğu kaygı nedeniyle risk almak istemediğini ifade eden Ebedinoğlu, kapanan işyeri sayısının artmasından endişe duyduklarını belirtti.
"Bu sorun çatışmayla çözülmez"
Ebedinoğlu, terör saldırılarının devam etmesi halinde yatırımda ve imalatta kayıpların artacağına dikkati çekerek, şöyle konuştu:
"Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi'nde 4 bine yakın kişi çalışıyor. Küçük işletmeler ilde 100 bine yakın istihdam sağlıyor. Bu olayların devam etmesi, iş yerlerinin kapanmasını, dolayısıyla işsizliği, yolsuzluğu, hırsızlığı, sosyal problemleri artırır. Bu sorun çatışmayla çözülmez. Silahlar susmazsa bölge 1990'lı yıllardan daha kötü olacak. Çünkü yanı başımızda Suriye, Orta Doğu yanıyor. Oradaki ateş buraya sıçrayabilir. Bu sorunu bir an önce çözmek gerekiyor."
Ebedinoğlu, Çözüm Süreci ile bölge illerinde ciddi anlamda hareketlilik yaşandığını, kente gelen turist sayısının arttığını vurgulayarak, piyasanın canlandığını, otellerde yer bulunamaz hale gelindiğini dile getirdi.
“Batıya sermaye göçü”
"Çatışma ortamıyla batıya sermaye göçü başladı" diyen Ebedinoğlu, şunları kaydetti: "Süreç boyunca 6-7 meslek sitesi kurulması planlanmıştı. Bazıları proje, bazıları ise inşaat halinde ancak bunlar da askıya alındı. Çözüm Süreci ile geçen yıl bin 260 işyeri açıldı. Ancak 460 işyeri kapanmış. Açılan işyeri sayısı standartların çok üstünde ve önceki yılı ikiye katlamış. Sorunun çözümü için herkesin, tüm siyasi partilerin adım atması gerekiyor. Ölümlerin üzerinden rant sağlamanın bedeli ağır olur."
"Yaşanan süreç ekonomiye zarar veriyor"
Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ahmet Sayar, ekonominin gelişmesi ve kalkınmanın sağlanması için huzurlu bir ortama ihtiyaç duyulduğunu belirtti.
Barış ortamı oluşturulmadığında, huzur sağlanamadığında ekonominin yeşerebilme ve gelişebilme olanağı bulamadığına işaret eden Sayar, Çözüm Süreci ile oluşan umutla bölgenin yatırımcıların ilgi odağı haline geldiğini aktardı.
“Son dönemde ekonomiyi konuşamıyoruz”
Çözüm Süreci'nin ihracat ve yatırım rakamlarına olumlu yansıdığını vurgulayan Sayar, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Son dönemdeki üzücü gelişmelerle bırakın yatırım yapmayı maalesef ekonomiyi konuşamadığımız bir süreci yaşıyoruz. İnsanların yaşamını yitirdiği bir yerde siz yatırımdan, ekonomiden bahsedemezsiniz. Dolayısıyla yaşanan süreç ekonomiye zarar veriyor. Bu yatırımcıyı etkileyen bir durum. Yatırımcılar kararlarını ötelemek durumunda kalıyor."
Ekonomik gelişme ve insanların daha iyi bir yaşam sürmesi için saldırıların ve çatışma ortamının son bulması gerektiğini anlatan Sayar, Çözüm Süreci'ndeki huzur ortamına bir an önce kavuşulmaması halinde gidişatın herkesin aleyhine olacağını savundu.
“Bölgeye ilişkin oluşan algı ticari ilişkilere yansıyor”
Sayar, terör olaylarının ekonomiyi birçok yönden etkilediğine dikkati çekerek, şunları söyledi:
"Bölgeye ilişkin oluşan algı ticari ilişkilere de yansıyor. Burayla ticaret yapmak isteyenler projelerini gözden geçirmek durumunda kalıyor. Yaşadığımız bu üzücü durum ekonominin her aşamasına negatif yansıyor. Bu olaylar sürerse 1990'lı yıllarda burada yaşanan sermaye göçü tekrar gerçekleşebilir. Fakat toplumda barışa, huzura, çatışmasızlık ortamına o kadar inanç söz konusu ki; yaşanan bu olaylara rağmen kısa zaman içerisinde bunun durulabileceği umudunu da taşıyoruz."
Fabrikalar kapatılıyor
Diyarbakır Organize Sanayi İşadamları Derneği (DOSİAD) Başkanı Aziz Özkılıç da Orgazine Sanayi Bölgesi'nde 170 firmanın faal olduğunu, yatırımcıların bölgeye yatırım için sıraya girdiğini aktardı.
"Terör saldırıları nedeniyle 20'ye yakın fabrika kapatıldı. Birçok yatırımcı projelerini erteleyip, inşaatlarını durdurdu, yatırımlarını erteledi" ifadelerini kullanan Özkılıç, bunun bölge ve Türkiye ekonomisini büyük sekteye uğrattığını belirtti.
Özkılıç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nde Irak'ın kuzeyine 10 milyar doları aşkın ihracat yapılırken, şu anda bu rakamın 4 milyar dolara düştüğünü dile getirerek, "Bunun zararını buradaki yatırımcı görecek. İnsanlar ürettiği ürünü satamıyor. Böyle olunca ne yapacaksınız? Fabrikayı kapatacaksınız. Bir an önce bu ateşe su dökülmesi gerekiyor. Teşvik politikaları var ama huzur olmadığı zaman sermaye ürkektir, huzurun olmadığı yere gitmez. Çatışma ortamı olduğu sürece ne Diyarbakır'a ne bölgeye kimse yatırım yapmak için gelmez" diye konuştu.
“Yatırım yapmayı düşünenler yatırımlarını askıya aldı"
Dicle Sanayi ve İş Dünyası Federasyonu (DİCLESİFED) Yönetim Kurulu Başkanı, Mardin Sanayici İşadamları Derneği (MARSİAD) Başkanı Nasır Duyan, yatırımların durduğunu, istihdamda ve ihracatta gerileme yaşandığını söyledi.
Çözüm Süreci ile yatırımların ivme kazandığına işaret eden Duyan, bu ivmenin kaybedilmemesini istediklerini belirtti.
"Çözüm Süreci, halk bitmedi demediği sürece bitmez" diyen Duyan, sürecin devam etmesi gerektiğini kaydetti.
Duyan, "Allah muhafaza süreç bozulduğu taktirde bu yine 30-40 yılımızı alır. Dolayısıyla sürece herkesin 4 elle sarılması gerekir" dedi.
Huzurun ve barışın olduğu yerde ekonomik istikrarın da artacağına dikkati çeken Duyan, bu konuda iş dünyası olarak üzerilerine düşen görevi yaptıklarını aktardı.
“Türkiye 10 yılda dünyanın parlayan yıldızı haline geldi”
Duyan, yatırım ve istihdamı sağlamanın görevleri olduğunu, bunun üstesinden gelebileceklerini anlatarak, "Barış süreci başladıktan sonra Türkiye'deki bütün yatırımcılar bölgeye yatırım yapmak için akın etti. Bu gelişmelerin sürdürülmesi gerekir" şeklinde konuştu.
Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD) Mardin Şube Başkanı Nurettin Kasap, Türkiye'nin 10 yılda önemli mesafe katettiğini, yatırım ve teşvik paketleriyle ülkenin, dünyanın parlayan yıldızı haline geldiğini ifade etti.
Bu gelişmeleri hazmedemeyenlerin olduğunu vurgulayan Kasap, "Bunu hazmedemeyen iç ve dış güçler projelerini adım adım uygulamaya çalışıyor. Bayramdan sonra bazı konularda yatırım yapmayı düşünenler yatırımlarını askıya aldı. Şu anda bölgedeki iş camiası kendisini korumaya çalışıyor. Halk olarak birlik ve beraberliğe ihtiyacımız var. Bu sorunların aşılması için el birliğiyle çaba göstermeliyiz" ifadelerini kullandı.
"İnsan ve sermaye göçü başladı"
Cizre Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Süleyman Çağlı, bölge insanının bile artık bölgeye yatırım yapmadığını anlatarak, "Hem insan hem de sermaye göçü başladı. Bu ortamı görmek istemiyoruz" dedi.
Çağlı, insanların huzursuz ve tedirgin olduğunu, bölgede yatırım diye bir şey kalmadığına işaret ederek, şunları kaydetti:
"Cizre'de sanki sokağa çıkma yasağı var. İnsanlar dışarı çıkamıyor ki esnaf dükkan açsın. OSB'de arsa tahsisi yapılan 20'ye yakın yatırımcı projelerini askıya aldı, bazıları da iptal etti. Böyle bir ortamı yaşamak istemiyoruz. Barışın sağlanması gerekir. Bölgede 3-5 kişi değil, binlerce kişi göç etti. Düşünün mahalle ortasında mayına basıp ölüyorsunuz. Esnaf tedirgin olduğu için dükkan açamıyor. Yatırımcı nasıl gelsin ki? Bakkal bile dükkanına eşya koymuyor. Durumu biraz iyi olanlar bu ortamı görmemek için şehri terk etti. Barış herkes için elzem."
"İhracatımız yüzde 80 düştü"
Batman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Abdulkadir Demir, Batman'de işsizlik oranının yüzde 24 olduğunu, terör ve şiddet olaylarının işsizliği daha da artıracağını belirtti.
Demir, artan terör ve şiddet olaylarını bölge ekonomisini ciddi anlamda etkilediğine dikkati çekerek, bölgede yaşanan eylemler sebebiyle yatırımcıların endişe duyduğunu ifade etti.
Açılması planlanan yeni OSB için yatırımcıya ihtiyaç duyduklarını ancak olaylar sebebiyle yatırımcının bölgeye yönelik projesini gözden geçirdiğini aktaran Demir, Çözüm Süreci ile tersine göçün başladığı bölgede yeniden batıya göçün artmasından endişelendiklerini söyledi.
"İhracatımız yüzde 80 düştü" ifadesini kullanan Demir, terörün bitmesini, Çözüm Süreci'nin yeniden canlanmasını beklediklerini vurguladı.
Demir, her gün gelen şehit haberlerinin, terör saldırıları ve araç kundaklama haberlerinin bölgede endişe uyandırdığını sözlerine ekledi.
DİYARBAKIR/AA
