Göçmen kuşlarla birlikte geliyor, vücudu felç bırakıyor! Uzmanlardan korkunç hastalık hakkında uyarı gecikmedi! Tam üzerimizden geçiyorlar...
Son dönemde dünya, artan Maymun Çiçeği (Mpox) vakalarıyla tedirgin olurken, ABD'nin New Jersey eyaletinde sivrisinek ısırıklarıyla bulaşan Batı Nil Virüsü vakaları da dikkat çekiyor. Bu virüsün yol açtığı bazı vakalarda yaşam kayıplarının yaşandığı bildirildi.
BATI NİL VİRÜSÜ NEDİR?
Aile Hekimliği Uzmanı Dr. Derya Işık, Batı Nil Virüsü’nün kökeni ve nasıl bulaştığıyla ilgili şu bilgileri verdi: "Adını hastalığın 1937 yılında ilk görüldüğü Uganda’nın Batı Nil bölgesinden alan Batı Nil Virüsü (West Nil Fever), enfekte olan ‘Culex’ cinsi yani tipik sivrisineklerin ısırmasıyla insana geçen viral bir enfeksiyondur. 1950 senesinde insanlarda nörolojik bozukluklara neden olduğu ortaya çıkmıştır."
Türkiye’de de zaman zaman görülen bu hastalığa karşı dikkat çekici gelişmeler yaşanmıştır. Örneğin, 2010'dan beri ülkede var olan Batı Nil Virüsü, özellikle göçmen kuşların yol açtığı salgınlarla bağlantılı olarak belirli dönemlerde artış göstermektedir. 2018 yılında Avrupa'da özellikle İtalya ve Yunanistan’da büyük bir salgın yaşanmış ve Türkiye'de de o yıl 26 vaka bildirilmiştir.
VİRÜS NASIL BULAŞIR?
Dr. Işık, virüsün yayılımı hakkında şu bilgileri ekledi: “Aslında bu hastalıkta kuşlar, özellikle de göçmen kuşlar ana konaktır. Ama bazen enfekte sivrisineklerin insanları ve atları sokmasıyla da hastalık ana konak olmamamıza rağmen bize bulaşabilir. İnsanlar bu hastalığa sebep olan virüs için tesadüfi ve son konakçıdır. Bu nedenle hastalığın insandan insana bulaşı söz konusu değildir. Sivrisinekler, virüsü ana konak ve rezervuar olan enfekte kuşlardan alırlar. Atlardaki nörolojik semptomların görüldüğü ve toplu kuş ölümlerinin olduğu bölgelerde insanlar da büyük risk altındadır. Ülkemiz, göçmen kuşların geçiş yollarının üzerinde yer alması, hastalığı taşıyan Culex cinsi sivrisinekleri barındırması ve iklim koşullarının virüsün biyolojik siklusuna izin verecek özellikte olması nedeniyle, Batı Nil Virüsü Hastalığı enfeksiyonu açısından riskli bir coğrafyada bulunmaktadır. Göçmen kuşların sebep olduğu bir hastalık olduğu için yaz başında başlayıp sonbahara kadar hastalık görülebilir.”
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Virüs bulaşmış insanlarda semptomların ortaya çıkma süresi genellikle 2 ila 14 gün arasındadır. Dr. Işık, bu sürecin farklı şekillerde seyredebileceğini belirtti: “Virüs kapmış insanların %80’inde herhangi bir hastalık belirtisi görülmez. Olguların yaklaşık %20’sinde yani 5 hastadan birinde baş ağrısı, ateş, kusma, ishal, halsizlik, vücutta yaygın beze oluşumları, döküntü gibi yaşamı tehdit etmeyen hafif semptomlar ile giden ve birkaç günde kendiliğinden iyileşen belirtiler görülür. Enfekte kişilerin yaklaşık %1’inde ciddi ensefalit ve menenjit yani beyin dokusu, beyin zarı enfeksiyonu gelişebilir. Yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı, yer ve zaman kooperasyonunda bozulma, bilinç değişiklikleri, titremeler, kas güçsüzlüğü ve felç hali gibi semptomlar görülebilir. Bu durum haftalar veya aylar sürebilir. Bütün bu sürecin sonunda kalıcı kas güçsüzlüğü gelişebilir. Ağır bir şekilde seyreden Batı Nil Virüsü enfeksiyonları, uzun vadede bazı kalıcı hasarlara neden olabilir. Ciddi kas güçsüzlüğünün yanında, hafıza ve işitme kaybı, yürümede güçlük, anormal refleksler ve hatta depresyon görülebilir. Ancak bu semptomlar uzun vadeli komplikasyonlardır ve görülme oranı çok düşüktür. 50 yaş üstü bireyler, şeker ve böbrek hastalığı gibi kronik hastalığı olanlar, bağışıklık sistemini düşürücü tedavi alan hastalar, enfeksiyon için büyük risk taşımaktadır. Viral tanı ancak şüphelenilen hastalarda laboratuvar tetkikleri ile konabilir. Maalesef bu hastalıktan korunmak için kullanımda olan antiviral ve aşı bulunmamaktadır.”
RİSK GRUBUNDAKİ KİŞİLER KİMLERDİR?
Batı Nil Virüsü’ne karşı en fazla risk taşıyan grupların başında 50 yaş üzerindeki bireyler, şeker hastalığı, böbrek yetmezliği gibi kronik rahatsızlıkları bulunanlar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler yer alıyor. Bu kişilerin hastalığa yakalanma riski oldukça yüksek. Maalesef, şu an için Batı Nil Virüsü'ne karşı kullanılabilir bir aşı veya antiviral tedavi bulunmamaktadır.
KORUNMA YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Dr. Işık, sivrisinek ısırıklarından korunmanın hastalığa yakalanmayı önlemede en etkili yöntem olduğunu vurguluyor. Şu önerilerde bulunuyor: “Hastalık çoğunlukla Afrika, Avrupa, Orta Doğu, Kuzey Amerika ve Batı Asya'da görülüyor. Bu bölgelere yapılacak seyahatlerde sivrisineklerin aktif olduğu saatlerde (güneş battıktan sonra) açık alanda fazla kalınmamalı, kalınması halinde kapalı giysiler giyilmelidir. Hastalığın bulunduğu bölgelerde konaklıyorsak pencerelere ve kapılara sineklik takılmış olduğuna dikkat etmeli ve hatta özellikle sineklerin çok olduğu dönemlerde cibinlik kullanılmalıdır. Sivrisineklerden korunmak için evlerin yakınındaki küçük su birikintileri kurutulmalıdır. Su birikmesine neden olabilecek lastik tekerlek içleri, teneke kutular, boş saksılar, su varilleri unutulmamalıdır. Hayvan sulukları ve yalakları düzenli olarak temizlenmeli, içindeki sular haftada en az üç kez değiştirilmelidir. Açık foseptik çukurlarının kapatılması sivrisinek mücadelesinde önemlidir. Su birikintilerindeki sivrisinek larvasitleri için ilaçlama ihmal edilmemelidir.”
Batı Nil Virüsü’nün yaygın olduğu bölgelere seyahat edeceklerin, Seyahat Sağlığı Hattı’ndan (444 77 34) bilgi alarak önlem almaları gerektiği belirtiliyor. Riskli bölgelerden döndükten sonra ani başlayan ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve döküntü gibi belirtiler görüldüğünde, en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulması öneriliyor.
