2017’nin ilk üç çeyreğinde sırasıyla yüzde 5.3, 5.4 ve 11.1 büyüyen Türkiye ekonomisinde hizmet ve inşaat sektörü güven endeksi aralık ayında gerileme yaşadı. Sadece perakende yükseldi. Reel kesim güven endeksi ise 11 ayın en düşük seviyesinde.
EKONOMİ SERVİSİ / İSTANBUL
2017’nin ilk çeyreğinde yüzde 5.3, ikinci çeyrekte yüzde 5.4, üçüncü çeyrekte ise yüzde 11,1 büyüyen Türkiye ekonomisinde öncü göstergeler tezat sinyaller göstermeye devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı sektörel güven endekslerinde kayıplar aralık ayında da devam etti.
HİZMET SEKTÖRÜ
Mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi Kasım ayında 99,7 iken, Aralık ayında %3,5 oranında azalarak 96,2 değerine düştü. Bu azalış; son üç aylık dönemde “iş durumunun” iyileştiğini, “hizmetlere olan talebin” arttığını değerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde “hizmetlere olan talebin” artacağını bekleyen girişim yöneticisi sayısının azalmasından kaynaklandı. Hizmet sektöründe bir önceki aya göre; toplam çalışan sayısı, iş durumu, hizmetlere olan talep ve hizmetlere olan talep beklentisi endeksleri sırasıyla %6,1, %5,2, %4,7 ve %0,8 azaldı.
PERAKENDE SEKTÖRÜ
Mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksi Aralık ayında %0,7 oranında artarak 100,6 değerine yükseldi. Perakende ticaret sektörü güven endeksindeki bu artış; son üç aylık dönemde “iş hacmi-satışların” arttığını ve “mevcut mal stok seviyesinin” mevsim normallerinin altında olduğunu değerlendiren girişim yöneticisi sayısının artmasından kaynaklandı. Gelecek üç aylık dönemde “iş hacmi-satışların” artacağını bekleyen girişim yöneticisi sayısı ise azaldı. Perakende ticaret sektöründe bir önceki aya göre; iş hacmi-satışlar ve mevcut mal stok seviyesi endeksleri sırasıyla %1,3 ve %2,1 artarken, iş hacmi-satışlar beklentisi endeksi ise %1,1 azaldı.
İNŞAAT SEKTÖRÜ
Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi bir önceki ayda 82,4 iken, Aralık ayında %1 oranında azalarak 81,6 değerine düştü. İnşaat sektörü güven endeksindeki bu azalış; “alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyini” mevsim normalinin üzerinde değerlendiren girişim yöneticisi sayısının azalmasından kaynaklandı. Gelecek üç aylık dönemde “toplam çalışan sayısında” artış bekleyen girişim yöneticisi sayısı ise arttı. İnşaat sektöründe bir önceki aya göre; alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi endeksi %3,5 azalırken, toplam çalışan sayısı beklentisi endeksi %0,8 arttı. Öte yandan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2017 yılı Aralık ayına ilişkin “Reel Kesim Güven Endeksi” raporunu açıkladı. Reel Kesim Güven Endeksi bir önceki aya göre 3 puan azalarak 103,3 oldu. Endeks, bu değerle 11 ayın en düşük seviyesine işaret etti. Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamaya göre, gelecek üç aydaki üretim hacmi, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, sabit sermaye yatırım harcaması ve mevcut toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkiledi.
TÜKETİCİ DE AYAK UYDURDU
Sektörel güvendeki kayıpların yanı sıra aralık ayında tüketici güveni de üst üste 5 aylık kaybının ardından 12 ayın en düşük seviyesine geriledi. Tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 0,1 oranında azaldı; Kasım ayında 65,2 olan endeks Aralık ayında 65,1 oldu. Hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre yüzde 0,3 oranında artarak Aralık ayında 84,8 oldu. Fakat işsiz sayısı beklentisi endeksi Kasım ayında 70,9 iken, Aralık ayında yüzde 0,5 oranında azalarak 70,6 oldu. Tasarruf etme ihtimali endeksi de yüzde 2,9 oranında azaldı. Kasım ayında 18 olan endeks, Aralık ayında 17,5 değerine düştü.
BOL PARA ETKİSİ KAYBOLUYOR
Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, güven endekslerinin tamamını baz alan Ekonomik Güven Endeksi de ocak ayına 85,9 seviyesinden başlasa da bu bol para döneminin verdiği canlılıkla ağustosta 106 puanı gördü. Fakat bu tarihten sonra bol para döneminin etkisinde yaşanan azalma Ekonomik Güven Endeksi’ne de negatif yönde yansıdı. Eylülde 103 puana gerileyen endeks, ekimde 101,4 puanı görmesinin ardından kayıplarına kasım ayında da devam etti. Kasım ayında 97,9 puana gerileyen endeks son sekiz ayın da en düşük seviyesini görmüş oldu. Ekonomik Güven Endeksi’ndeki kayıpların nelerden kaynaklandığına bakıldığında ise tüm alt endekslerde düşüş yaşandığı görülüyor. Öncü verilerde yaşanan bu kayıplar, gelecek dönemlerde açıklanacak ekonomik büyüme verilerinin öncü göstergesi niteliğini taşıyor.
FİNANSAL HİZMETLERDE AZALIŞ
Finansal Hizmetler Anketi ve Finansal Hizmetler Güven Endeksi (FHGE) aralıkta bir önceki aya kıyasla 3,5 puan azalarak 165,4’e geriledi. Endeks, kasımda 168,9 düzeyinde bulunuyordu. FHGE’yi son 3 aydaki hizmetlere olan talep artış yönünde etkilerken, son 3 aydaki iş durumu ve gelecek 3 aydaki hizmetlere olan talep beklentisi ise azalış yönünde etkiledi. İş durumu ve hizmetlere olan talebe ilişkin değerlendirmelere göre, son 3 ayda iş durumunda iyileşme olduğu yönündeki değerlendirmelerin bir önceki ay seviyelerinde devam ettiği, hizmetlere olan talepte artış olduğu yönündeki değerlendirmelerin ise güçlendiği görüldü. Gelecek 3 aydaki hizmetlere olan talebe ilişkin artış yönlü beklentilerin zayıfladığı gözlendi.
KAPASİTE KULLANIMI GERİLEDİ
Dört aydır yükseliş trendinde olan kapasite kullanım oranı aralıkta geriledi. Merkez Bankası verilerine göre aralık ayında imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı, bir önceki aya kıyasla 0,9 puan azalarak yüzde 79 oldu. Söz konusu ayda mal gruplarına göre kapasite kullanım oranlarına bakıldığında; dayanıklı tüketim malı ve ara mallarında artış görülürken, dayanıksız tüketim malları, tüketim malları, gıda ve içecekler ile yatırım mallarında düşüş kaydedildi. Dayanıklı tüketim malları kapasite kullanım oranı yüzde 73,9’dan, yüzde 79’a çıktı. Kasımda yüzde 80,5’ten, yüzde 73,9’a hızlı bir düşüş yaşayan kapasite kullanımı toparlanmış oldu. Dayanıksız tüketim malları kapasite kullanım oranı yüzde 75,9’dan, yüzde 75’e geriledi. Gıda İçecek sektöründeki kapasite kullanım oranı ise söz konusu süre zarfında yüzde 75,9’dan 75,4’e indi.
