Merkez Bankasının raporuna göre, mart ayında yıllık yüzde 11,2 ile 8,5 yılın zirvesini gören enflasyonda en büyük suçlu gıda fiyatlarındaki artış. Ekonomi yönetimi ise enflasyonun dövizdeki yükseliş trendinden etkilendiği görüşünde.
Geçtiğimiz gün Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı mart ayı enflasyon rakamlarına göre, yüzde 4,34 ile en yüksek mart ayı enflasyonuna imza atan Türkiye, yıllıkta yüzde 11,2 ile 8,5 yılın zirvesine yerleşti. Enflasyon rakamlarına dair Mart Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporunu yayımlayan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), gıda yıllık enflasyonunun bir önceki yıldaki düşük bazın da etkisiyle tüketici enflasyonundaki yükselişin temel belirleyicisi olduğu aktardı.
Sağlık harcamalarındaki yüzde 8,94’lük artışa derinlemesine değinilmeyen raporda, “Öte yandan, enerji fiyatları petrol fiyatlarındaki görünüme bağlı olarak düşmüştür. Hizmet enflasyonundaki yüksek seyir devam ederken Türk lirasındaki birikimli değer kaybının gecikmeli etkisiyle temel mal enflasyonunda genele yayılan bir artış gözlenmiştir. Bu doğrultuda çekirdek enflasyon göstergelerindeki yükseliş sürmüştür” denildi. Geçtiğimiz gün enflasyon rakamlarının açıklanması üzerine açıklama yapan Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, “Enflasyonumuz yüksek. Bunun sebepleri de kur, geçen senenin sonuna doğru yaşadığımız vergiyle ilgili bazı artışlar, ÖTV’lerde yaptığımız artışlar, bazı tüketim mallarının üzerine koyduğumuz ekstra verdiler bunların yansımaları var. Kur etkisi belki 1-2 ay daha sürecek; ama mayıs gibi kur etkisi artık nötrleşecek” dedi.
Enflasyonu yukarıya çeken temel etmenlerin döviz kurundaki değişim ve emtia fiyatlarındaki yukarı yönlü etki olduğuna söyleyen Maliye Bakanı Naci Ağbal ise, döviz kurundan kaynaklı etkilerin zaman içerisinde kaybolacağını, burada önemli olanın gıda fiyatlarındaki oynaklık olduğunu bildirdi. Mayıs ayından itibaren enflasyon oranlarının düşmesini beklediklerini belirten Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, 2016’da yüzde 2,9 olarak kayıtlara geçen büyüme oranının 2017 yılı için orta vadeli programda yer alan yüzde 4,5’in üzerine çıkacağını kaydetti. TCMB raporunda, yurt içi üretici fiyatlarının mart ayında yüzde 1,04 arttığı ve yıllık enflasyonun 0,73 puan yükselerek yüzde 16,09’a ulaştığı dile getirilerek, bu gelişmede, döviz kuru ve uluslararası emtia fiyatlarının gecikmeli etkilerinin belirleyici olduğu ifade edildi. Raporda, enerji fiyatlarının mart ayında yüzde 0,95 azaldığı vurgulanarak, uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak bu dönemde akaryakıt ve tüp gaz fiyatlarının sırasıyla yüzde 2,61 ve 1,27 gerilediği vurguladı.
Diğer taraftan, su ve doğalgaz fiyatlarında artış gözlendiğine işaret edilen raporda, “Böylelikle, geçen yılın haziran ayından bu yana yükselmekte olan enerji grubu yıllık enflasyonu bu dönemde yüzde 12,19’a gerilemiştir. Mart ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda fiyatlar yüzde 1,93 artmış, yıllık enflasyon 3,81 puan yükselerek yüzde 12,53’e ulaşmıştır. Bu gelişmede, taze meyve grubuna bağlı olarak işlenmemiş gıda fiyatlarında gözlenen yükselişin yanı sıra düşük baz etkisi belirleyici olmuştur. Diğer işlenmemiş gıda grubunda kırmızı ve beyaz et ile pirinç ve bakliyat gruplarında yüksek fiyat artışları dikkati çekmiştir. Bu dönemde, işlenmiş gıda grubunda aylık fiyat artışı yüzde 0,93 ile yüksek seyretmeye devam etmiş, grup yıllık enflasyonu yüzde 7,28 olarak gerçekleşmiştir. Mart ayında, taze meyve-sebze dışı gıda yıllık enflasyonu da 1,35 puan artış göstermiştir” denildi.
ÇEKİRDEKTE ISINMA SÜRÜYOR
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde ana eğilimdeki yükselişin sürdüğü aktarılan Merkez Bankası’nın raporunda, bu dönemde hem hizmet hem de temel mal grubunda enflasyonun ana eğiliminin yukarı yönlü bir seyir izlediği belirtildi. Mart ayında hizmet fiyatlarının yüzde 0,63 arttığı, grup yıllık enflasyonunun 0,27 puan yükselerek yüzde 8,64 olduğu kaydedilen raporda, şu bilgilere yer verildi: “Bu dönemde yıllık enflasyon ulaştırma ve diğer hizmetler gruplarında yükselirken kalan gruplarda yatay seyretmiştir. Ulaştırma grubunda fiyatlar taksi ve dolmuş ücretlerine bağlı olarak artmıştır. Diğer hizmetlerdeki yükselişte paket tur fiyatlarındaki yükseliş (aylık yüzde 6,82) öne çıkmıştır. Ayrıca bu grupta, kur etkilerinin yanında genel enflasyondaki yüksek seyre bağlı olarak, özellikle bakım-onarım, sağlık ve eğitim hizmetleri enflasyonunda yükseliş gözlenmiştir.
VERGİ İNDİ AMA PAHALILANDI
Şubat ayında gerçekleşen geçici vergi indirimine rağmen, mobilya ve beyaz eşya fiyatlarında da artışlar gözlendiği belirtilen Merkez Bankası’nın raporunda, “Bu dönemde giyim ve dayanıklı tüketim dışında kalan temel mallarda fiyatlar kur geçişkenliği ile kayda değer bir artış göstermiş, bu grupta yıllık enflasyon yüzde 12,19 ile endeks tarihinin en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Söz konusu gelişmede ilaç, bakım-onarım, kişisel bakım ve ev ile ilgili temizlik malzemelerindeki fiyat artışlarının etkisi öne çıkmıştır” denildi.
ÜRETİCİDEN KAYNAKLI BASKI VAR
Yıllık enflasyonun, imalat sanayisinde yüzde 18,01’e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 13,21’e ulaştığı belirtilen raporda, şunlar kaydedildi: “İmalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi ise yüksek seviyesini korumuştur. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, mart ayında tüm alt gruplarda genele yayılan fiyat artışları gözlenmiştir. Ara malı fiyatlarında demir-çelik, tekstil, petrokimya ve kâğıt-mukavva ürünlerindeki fiyat artışları belirleyici olmuştur. Dayanıklı tüketim malı fiyatları mobilya; dayanıksız tüketim malı fiyatları ise giyim-tekstil, et ürünleri ve ilaç kaynaklı olarak yükselmiştir. Sonuç olarak, üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlü seyrini sürdürmüştür.”
