Ressam Ahmet Güneştekin ‘Gâvur Mahallesi’ sergisini İzmir’de açıyor. Sergi, sanatçının ‘mübadele’ ana teması çevresinde göç ve yerinden edilmelerin tarihine odaklanan çalışmalarını bir araya getiriyor. Büyük boyutlu enstalasyonlar ve videolarla birlikte heykel çalışmalarının da yer alacağı serginin tanıtım yazısında zorunlu göç trajedisi “Bir yere yerleşmek uzun zaman alır, esasında kökler başka yere ait olunca, inşa edilen hiçbir şey tam olarak yerleşemez” ifadeleriyle anlatılıyor.
Ahmet Güneştekin’in Gâvur Mahallesi adlı sergisi 3 Kasım 2022 – 5 Mart 2023 tarihleri arasında İzmir Kültürpark’ta açılıyor. Güneştekin Vakfı ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin işbirliğiyle ve küratörlüğünü Şener Özmen’in üstlendiği sergide, sanatçının nesneleri kullandığı tamamen mekâna özgü büyük boyutlu enstalasyonları ve video işleriyle birlikte metal formları taşla tamamladığı heykel çalışmaları sergilenecek. Sergi, ‘belirli bir tanım üzerinden genellenen grupların sosyal, kültürel, mekânsal veya etnik olarak birbirlerinden ayrılmaları ve farklı siyasetlere tâbi tutulmaları’ anlamına gelen mübadelenin altında yatan düşünceyi sorguluyor. Ege coğrafyasının her iki yakasında yaşanmış mübadeleyi, yirminci yüzyıla damgasını vuran ve giderek dünyaya yayılan zorunlu göçlerle ilişkilenerek çok katmanlı anlatım yapıyor.
AYRIŞTIRMA MÜBADELEYLE DERİNLEŞTİ
Diyarbakırlı Ermeni yazar Mıgırdiç Margosyan’ın ‘Gâvur Mahallesi’ isimli kitabıyla aynı adı taşıyan sergi, kültürel çeşitliğini vurguluyor ve aynı coğrafyadan insanların yirminci yüzyılın düzeninde etnik sınırları tanımlayan dinden daha derin bağları paylaştığını vurguluyor. Güneştekin, mübadele ve ardından yaşanan tüm kitlesel yerinden edilmelerde olduğu gibi ayrıştırıcı uygulamaların, toplumları küçümseyen yönünün, uluslararası mülteci ve göçmen dalgalarıyla daha görünür hale geldiğini düşünüyor.
BİR YERE YERLEŞMEK UZUN ZAMAN ALIR
‘Gâvur Mahallesi’ sergisi yayımlanan metinde şöyle anlatılıyor: “Güneştekin’in kırılgan ama sımsıkı yerleştirilmiş nesneleri izleyeni şimdide tutarken geçmişi hatırlatarak geleceğe doğru iter. Belirli bir zaman ve uzamda olağan kullanımıyla var olmuş bir nesne, sanatçının eserlerinde şimdide ve gelecekte aynı kullanımıyla artık var olmayan bir yokluğu gösterir. Köklerinden kopup gelen nesneler insanlar arasındaki ilişkilerin ve bağların yerini almış göstergelerdir. Sanatçının ele aldığı bu yokluk durumunda bir mevcudiyet vardır ve bu mevcudiyet anıların, yaşanmışlıkların hatırlatıcısı olmasından gelir.
HAYATI BİR ARADA TUTAN BAVULLAR
Mekâna özgü enstalasyonlar eşyalarıyla vücut bulan bir insan kalabalığı ortaya çıkar. Hayatın şeylerini bir arada tutan bavullar, sandıklar, anıların hayali var oluşlarını somutlaştıran ayakkabılar, yok edilmiş ya da çürümeye bırakılmış, zamanın onarılmaz şekilde aşındırdığı yıkıntıları çağıran soyut taşlar, yer değiştirmiş ya da kaybolmuş bir bedensel varoluşu gösterir. Tekinsiz şekilde yerinden edilmenin habercisi olan, çok uzaklara gitmeye zorlanmış her nesne, içinde taşıdığı tarihi aynı ağırlığı ile taşımaya devam eder. Bir yere yerleşmek uzun zaman alır, esasında kökler başka bir yere ait olunca, inşa edilen hiçbir şey tam olarak yerleşemez.
Ege’nin her iki yakasında yerinden yurdundan edilen, coğrafi kökenlerini kimliklerinin bir işareti olarak gören insanlar için Yunancayı Ortodoks olmakla ve Türkçeyi Müslüman olmakla eşitleyen düşünce deneyimleriyle örtüşmez. Yine de yüzyıllardır iç içe geçmiş, karmaşıklaşmış dillerin ve inançların yer aldığı bu coğrafi ve kültürel alanın bütünüyle ayrıştırılabileceği tahayyül edilir.
MÜBADELE, ORTAK DÜŞÜNCEYİ PAYLAŞIYOR
Ayrıntılarda farklılık gösterse de teoride ve pratikte farklı grupların geçmişlerine ve kökenlerine yönelik olmasıyla, Yunanistan ve Türkiye arasındaki mübadele, benzeri çağdaş uygulamalarla ortak bir düşünceyi paylaşıyor: Kategorik bir yorumlamayla insan bedenlerinin mekân açısından yeniden düzenlenmesi. Güneştekin bu yaklaşımı yaşadığımız yüzyılın ayrımcı politikalarıyla ilişkilendiriyor. Mübadelenin tezahürüne kültürel mirasın ötesinden bakarak nerede doğup büyüdüğüne bakılmaksızın uygulanan köken ataması üzerine düşünmek gerektiğini belirtiyor. Mübadelenin başkalığın düzenlenmesindeki etkilerini düşünürken ona dayalı politikaların nasıl uygulandığına da bakıyor.”
SERGİ PROGRAMIN İLK PROJESİ
Güneştekin Vakfı’nın sergi programının ilk projesi olan ‘Gâvur Mahallesi’, İzmir Büyükşehir Belediyesi, Hitit Marble, Medicalpoint, Eminoğlu SBV ve İzmir Art’ın katkılarıyla yapılacak. Sergiye Güneştekin Vakfı’nın yayımlayacağı kapsamlı bir kitap da eşlik edecek.
