Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin hayata geçeceği 24 Haziran seçimlerinin takvimi açıklanmadı. YSK, süreç için “Önce uyum yasaları çıkmalı” dedi. KARAR, kamuoyunda bilinen birkaç maddesi dışında Meclis’e sunulan teklife ulaştı. Yurt dışındaki seçmen seçime 3 gün kalıncaya kadar oy kullanabilecek, sandığa randevusuz gidecek. 100 bin imza toplayan aday 100 bin TL yatıracak.
HİLAL ÖZTÜRK/İSTANBUL
Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Sadi Güven, 24 Haziran’da yapılacak Cumhurbaşkanı ve genel seçimle ilgili takvimi açıklamak için uyum yasalarının Meclis’ten geçmesi gerektiğini söyledi. Meclis, bu hatfa uyum yasalarıyla ilgili yoğun mesai yapacak. Bugün Anayasa Komisyonu’nda ele alınacak teklif, 24 Nisan’dan itibaren TBMM Genel Kurulu’nda görüşülecek. KARAR, birkaç maddesiyle kamuoyunda bilinen uyum yasalarının gerekçeleriyle birlikte tüm maddelerine ulaştı. İşte o maddeler.
Yurt dışında oy verme süresi uzadı
1. Madde: Şu anda yurt dışındaki seçmenler seçimin yapılacağı günden 45 gün öncesinden oy vermeye başlayıp, seçime 7 gün kalana kadar sandık başına gidebiliyor. Yurt dışındaki seçmenlerin seçiminin ikinci oylaması için oy verme süresi çok kısıtlı olacağı gerekçesiyle, Türkiye’deki oy verme gününden önceki üçüncü güne kadar oy kullanılabilmesine imkan sağlanıyor. Randevuyla oy kullanılması usulünden vazgeçiliyor. Oy verme işlemi yurt dışında 45 gün önceden başladığı için siyasi partilerin her oy verme günü için ayrı sandık kurulu üyesi bildirebilmelerine imkan tanındı.
Ya Cumhurbaşkanı ya vekil
2. Madde: Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına, yasama yetkisi TBMM’ye ait olacağından, bir kimsenin aynı zamanda hem Cumhurbaşkanı adayı hem de milletvekili adayı olamayacağı ve aday gösterilemeyeceğine ilişkin düzenleme yapıldı.
5 yıl süresi seçildiği tarihte başlıyor
3. Madde: Cumhurbaşkanı ve TBMM seçimleri aynı gün yapılacak ve bu organlar 5 yıl görev yapacaklar. Cumhurbaşkanının ikinci oylamada seçilmesi halinde veya ikinci oylamada da seçilememesi nedeniyle yenilenen seçim sonucunda seçilmesi halinde beş yılın hesabında birlikte yapılan seçim tarihi esas alınıyor.
Koltuk boşalırsa...
Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması ve genel seçime bir yıl veya daha az süre kalması halinde, Cumhurbaşkanı seçimi, boşalmayı takip eden 60’ncı günden sonraki ilk Pazar günü TBMM seçimi ile birlikte yapılacak. Bu şekilde seçilen Cumhurbaşkanı, TBMM genel seçim tarihine kadar görevine devam ediyor.
İkame adaya 24 saat süre
4. Madde: Seçimin ikinci oylamasında adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde aday ikâmesinin yapılacağı hükme bağlanıyor. Yurt dışındaki seçmenler göz önünde bulundurularak ikâmenin oy vermeyi takip eden gün saat 17.00’ye kadar yapılabileceği hüküm altına alınıyor. Seçimi tamamlanamazsa mevcut Cumhurbaşkanının görevine devam edeceği düzenleniyor.
5. Madde: Siyasi partiler dışında 100 bin seçmen tarafından da Cumhurbaşkanlığına aday gösterilmesine imkan sağlandığından, siyasi partiler ve seçmenler tarafından aday gösterilmeye ilişkin konular ayrı maddelerde düzenlenmesi öngörülüyor.
Belge eksikse partiye bildirim
6. Madde: 100 bin seçmen tarafından aday gösterilme usulü siyasi partilerce gösterilen adaylara özgü olarak yapılıyor. TBMM’de grubu bulunan siyasi partiler grup kararıyla, bulunmayan partiler ise yetkili organlarının kararıyla aday gösterebiliyor. Her parti veya parti grubu ancak bir aday için başvuruda bulunabiliyor. Ayrıca adaylarla ilgili bilgi ve belgelerde eksiklik tespit edilmesi halinde, bu eksikliğin adaylar yerine ilgili siyasi partilere bildirilmesi; verilen süre içinde eksikliklerin giderilmemesi halinde ise siyasi partilerin aday göstermeden vazgeçmiş sayılmaları hükme bağlanıyor.
İmzalar saklanacak
7. Madde: En az 100 bin seçmenin de Cumhurbaşkanlığına aday gösterebileceği hüküm altına alındı. En yüksek derecedeki devlet memuruna mali haklar kapsamında yapılmakta olan her türlü ödemelerin bir aylık brüt tutarının on katının ilgili maliye veznesine yatırıldığına dair makbuzun sunulması hükme bağlanıyor. adaylık imzalarının YSK’ya iletilmesi ve aday gösterme formlarının fiziki olarak ilçe seçim kurullarında saklanması öngörülüyor. Başvuranın adaylığının en az 100 bin seçmen tarafından teklif edilmesi veya ölümü halinde, ilgililerin talebi üzerine maliye veznesine yatırılan tutarın iadesi öngörülüyor. Diğer hallerde söz konusu tutar Hazineye gelir kaydediliyor.
Partiler Cumhurbaşkanı için kampanya yapacak
8. Madde: Siyasi partilerin, milletvekili ve mahalli idareler seçimlerinin yanı sıra Cumhurbaşkanı seçimleri için de çalışma yürütebilmeleri amacıyla maddede değişiklik yapılıyor. Milletvekili sayısı altıyüz olarak belirleniyor. Meclis ve Cumhurbaşkanı seçiminin beş yılda bir aynı günde yapılmasının öngörülmesi ve milletvekili seçilme yaşının 18 olarak belirlenmesi nazara alınarak, bu hükümlere uyum amacıyla belirtilen maddelerde değişiklik yapılıyor. Teklifin 9. maddesi yürürlük, 10. maddesi ise yürütme maddesi.
Ankara ilk kez 3 seçim çevresine bölündü
Seçim çevreleri ve her seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısı da açıklandı. Milletvekili sayısı 18’e kadar olan iller 1, çıkaracağı milletvekili sayısı 19’dan 35’e kadar olan iller 2, çıkaracağı milletvekili sayısı 36 ve daha fazla olan iller 3 seçim çevresine bölündü. YSK, 600 milletvekilinin 81 ile dağıtımını yaptı. Buna göre, 36 milletvekili çıkaracak Ankara 3, 20 milletvekili çıkaracak Bursa 2,98 milletvekili çıkaracak İstanbul 3 ve 28 milletvekili çıkaracak İzmir 2 seçim çevresine ayrıldı. Bu seçimde ilk kez 3 seçim çevresine bölünen Ankara’da bir milletvekiline 151 bin 250 kişi düşecek. İlk kez 2 seçim çevresine bölünen Bursa’da bir milletvekiline 146 bin 840 kişi düşecek. Seçimde bir vekil çıkaracak tek il ise Bayburt.
