35 yaşındaki Özbekistan uyruklu Ilhom Boychayev, 4 aydır Çatalca Binkılıç Geri Gönderme Merkezi'nde tutuluyor. 17 yaşındayken Özbekistan’daki siyasi baskılardan kaçarak Türkiye’ye sığınan Boychayev, burada Türk vatandaşı biriyle evlendi. KARAR’a konuşan eşi, en küçüğü 7 aylık iki çocuğu olan Boychayev’in sınır dışı edilmesi durumunda hayatının tehlikeye gireceğini anlattı.
SEMA KIZILARSLAN
Son iki aydır Türkiye'de Özbek ve Uygur göçmenlere yönelik baskılar dikkat çekiyor. Özellikle Özbekistan'daki siyasi baskılardan kaçarak Türkiye'ye sığınan çok sayıda Özbek göçmen, eski Cumhurbaşkanı İslam Kerimov döneminde İslami faaliyetleri nedeniyle yargılandıkları için ülkelerinden ayrılmak zorunda kalmıştı.
TÜRKİYE-ÖZBEKİSTAN DİPLOMASİ ADIMI, GÖÇMENLERİN KABUSU OLDU
Ancak Türkiye ile Özbekistan arasındaki diplomatik ilişkilerin iyileşmesi, bu göçmenler için yeni bir baskı dalgasını beraberinde getirdi. Özbekistan hükümetinin, Türkiye'ye sığınan bazı göçmenlerin iadesini talep etmesiyle birlikte, birçok Özbek ve Uygur göçmen geri gönderme merkezlerine alınıyor.
Bu durum, insan hakları savunucularının uluslararası hukuka uygunluk tartışmalarını yeniden gündeme getirdi.
Göçmenlerin, geldikleri ülkelerine geri gönderilmeleri halinde ciddi risklerle karşılaşabilecekleri vurgulanıyor. Özellikle Özbekistan'daki dini ve siyasi baskılardan kaçanların, iade edilmeleri durumunda ceza davalarıyla yüz yüze geleceği ifade ediliyor.
“PAZARA GİTMİŞTİ, GÖZALTINA ALINDI”
35 yaşındaki Ilhom Boychayev de bu göçmenlerden biri. Henüz 17 yaşındayken Özbekistan’da dini sohbetlere katıldığı için yargılanma korkusuyla Türkiye’ye sığınan Boychayev, şu anda Çatalca Binkılıç Geri Gönderme Merkezi'nde tutuluyor.
“EŞİM ÖZBEKİSTAN’A İADE EDİLİRSE HAYATI TEHLİKEYE GİRER”
KARAR’a konuşan Boychayev'in eşi E.B., eşinin pazara gittiği bir gün kimlik kontrolü sırasında tutuklandığını söyledi. Kendisi Türk vatandaşı olan E.B., eşinin şu anda medrese hocalığı yaptığını ve geri gönderilmesi durumunda Özbekistan’da “suçlu” olarak değerlendirilip cezalandırılacağını ifade etti.
“Eşimle birlikte çaresizlik içinde çözüm arıyorduk. Kaçak kalmamak için ücretini ödeyerek defalarca oturma iznine başvurduk. Ancak her seferinde olumsuz yanıt aldık. Bir kere bile sebep açıklanmadı. Sonunda eşim, umutsuz bir şekilde bıraktı. Bir diğer çözüm çıkmaz mı diye konsolosluğa gitmeyi düşünüyorduk ama Özbekistan’daki durumlar nedeniyle bu da mümkün olmadı. Orada Kur’an öğretmek ya da medrese hocalığı yapmak, suç olarak değerlendiriliyor. Eşim şimdiden ‘mimli’ bir insan.”
"GÖÇ İDARESİNDEKİ TUTUM ÇOK KÖTÜYDÜ"
E.B., ayrıca Göç İdaresi’nde karşılaştıkları tavrın kendilerini nasıl yıprattığını anlattı:
“Orada kendimizi her defasında daha aşağılanmış hissediyorduk. Göçmenlere bir alaycı hava var. Azarlamalar, tehditkar davranışlar... Bir keresinde dosyamızı alan görevliye eşim çekinerek bir soru sordu. Kadın, 'Şimdi yakayım mı dosyanızı?' dedi. Bu ne demek? Dosyamız yakılsa biz ne yapacağız? Çocuğum kucağımdaydı, bunları dinlemek zorunda kaldım. Gözlerimizin içine baka baka tehdit ediyorlar. Kimse bizim çaresizliğimizi anlamadı."
“ÇOCUKLARIM EĞİTİMLERİNE DEVAM EDEMİYOR”
İki çocuğuyla birlikte hem maddi hem de duygusal zorluklarla mücadele ettiğini anlatan E.B., eşinin tutuklanması sonrası yaşanan ekonomik sıkıntılar, ailenin yaşam düzenini tamamen değiştiğini söyledi:
“Kızım 6 yaşında, sürekli babasını soruyor. ‘Babam nerede, niye gelmiyor?’ diye ağlama krizleri geçiriyor. Duygusal olarak çok kötü durumda. Diyanet’te bir kursta okuyordu ama 3 aydır eğitimine devam edemiyor. Arkadaşlarını göremiyor.
Evden ayrılmak zorunda kaldık, annemin evine taşındık. Ne kirayı ödeyebilirim ne de çocukların masraflarını karşılayabilirim. Ayrıca bebekle tek başıma kalamam. Mahallemizden, arkadaşlarımızdan ayrıldık. Bu durum kızımı daha da etkiledi. Onun yaşadığı mağduriyet bambaşka. İleride bu travmanın nasıl sonuçlar doğuracağını bilmiyorum.”
