Doğada görenler taş sanıyor ama bu bir mantar. Toprak altından tek tek çıkarılıyor, halk arasında asfalt kıran olarak biliniyor. İşte diğer mantar türlerinden ayrı olan o mantar…
ESMAGÜL KOÇAK
Dünyanın en dayanıklı ve dirençli mantarlarından biri olan asfalt kıran mantarı, toprak altındaki miselyumun birer meyvesi olarak oldukça ilginç bir biyolojik yapıya sahip. İncecik bir bıçakla rahatlıkla kesilebilen, narin parmaklarla kolayca kırılabilen bu mantar, nasıl olur da kilolarca toprağı, kaldırım taşlarını, hatta asfaltı bile kırabiliyor?
ASFALT KIRAN MANTARININ DAYANIKLILIĞI
Asfalt kıran mantarlarının kökeni toprak altındaki miselyumlarındadır. Bu mantarlar, topraktan su emdikçe yavaşça yükselir ve yüzeye doğru pozitif basınç uygular. Bu basınç, tıpkı balon krikolarındaki gibi, zeminde bulunan taşları ve asfaltı iter. Sonuç olarak, bu dayanıklı mantar, büyük taşları veya asfaltı bile kolayca kırabilir. Yavaş ve kararlı bir şekilde toprağın altından yüzeye yükselerek büyük alanları etkileyebilir.
MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Asfalt kıran mantarlarının görünüşü, kültür mantarlarının doğal formu olan bir türdür. Beyaz şapkası, gençken pembe olan ancak yaşlandıkça kahverengiye dönüşen lamelleri ve sapındaki çift katlı yüzüğü ile kolayca tanınabilir. Ayrıca, sap dibinde küçük bir yumru bulunur, fakat asla kılıf bulunmaz. Bu morfolojik özellikler, mantarın tanımlanmasında yardımcı olur.
ASFALT KIRAN MANTARI NASIL TÜKETİLİR?
Tadı oldukça aromatik ve lezzetli olan asfalt kıran mantarları, özellikle pizza üzerinde veya közde/ızgarada pişirilerek tercih edilir. Fırında pişirirken, mantarın önce suyunu salması beklenmeli ve ardından tereyağı veya zeytinyağı ile hafifçe pişirilmelidir. Tuz ve tercihe göre karabiber, kimyon veya köri eklemek mümkündür, ancak bu baharatlar mantarın doğal aromasını değiştirebileceğinden dikkatli kullanılması önerilir.
Asfalt kıran mantarına benzer türler arasında Agaricus cinsine ait diğer mantarlar da bulunmaktadır. Ancak doğada her mantarın bir çok zehirli ikizi bulunduğu için, doğadan mantar toplarken dikkatli olunmalıdır.
UZMAN OLMADAN TOPLAMAYIN!
Doğada bulunan her mantarın, bir dizi zehirli türle karışabilmesi mümkündür. Hatta bazen zehirli mantarlar, yenilebilir türlerle yan yana çıkabiliyor. Bu nedenle, yanınızda bir mantar uzmanı olmadan hiçbir mantarı toplamanız tavsiye edilmez. Zehirli mantarlar ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğinden, doğada mantar toplarken her zaman dikkatli olmalısınız.
