Dünya 2008 yılında Lehmann yatırım bankasının iflası ile global krize sürüklendi. Şimdi ise Facebook skandalı ile dijital kapitalizmin yeni bir krize neden olmasından endişe ediliyor. Peki bu mümkün mü?
KARAR/FRANKFURT
Facebook veri skandalı ile yaşananlar yaklaşık 10 yıl önce iflas eden Amerikan yatırım bankası Lehmann döneminde yaşananlarla benzerlikler taşıyor. O yıllarda finans pazarının kontrolsüz gelişimi ve kapitalizme gem vurmak gibi düşünceler konuşuluyordu. Ancak her şey yolunda gittiği müddetçe siyaset müdahale etmekten kaçındı. Alınmayan tedbirlerin sonu dünya genelini etkileyen bir ekonomik kriz oldu. Süddeutsche Zeitung gazetesinde yer alan bir yoruma göre benzeri durum şimdi Facebook skandalında yaşınıyor. Bu skandaldan önce de büyük internet devlerinin veri toplama çılgınlığı tartışılıyordu. Fakat dijital rekabette öncü olmak isteyen ülkeler pastadadan pay kapmak istedikleri için verilerin kullanımına henüz ciddi bir sınırlama getirmek istemiyorlar.
BENZERİ TETBİRLER GÜNDEMDE
Facebook skandalı dolayısıyla yapılan tartışmalar yaklaşık on yıl önce Wall Street’in çöküşü ile yaşanan tartışmalara benziyor. Kamuoyu sadece ABD’de değil Avrupa’da da siyasetin önlemler alması konusunda baskı yapıyor. Lehman krizi öncesi durumdan farklı olarak siyaset internet devlerinin sınırsız hareket alanlarına gem vurmak zorunda olduğunun bilicinde. Verilerin ve özel alanların korunması, ne tür ticari modellerin uygulanacağı, internet devlerinin pazardaki gücünün sınırlandırılması ve vergi düzenlemeleri gibi alanlarda yasal düzenlemeler gerekiyor.
BIG TOO FAIL KRİTERİ
Lehman skandalından sonra riskli finans ürünlerinin ticareti yasaklanmıştı. Facebook skandalından sonra da veri ticaretine sınırlar getirilmesi gerekiyor. Yine Lehman krizinden sonra bireysel yatırımcıların hakları arttırılmıştı. Şimdi de bireysel internet kullanıcılarının haklarının arttırılması gerekiyor. Lehmann krizinden sonra bankalar için talep edilen ‚‘’to big too fail’’ (çökmek için çok büyük) kriteri internet devleri için de geçerli olmak zorunda.
VERİLER 90 GÜN SONRA SİLİNSİN
Almanya’nın en büyük yayın evlerinden Burda’nın CEO’su Paul Bernhard Kallen Almanya’da geçerli olan Verileri toplama yasası ve telekominikasyon verilerini toplama yasasının büyük internet devleri için de uygulanmasını öneriyor. Böylece internet devleri bireysel verileri ancak 90 gün süreyle saklayabilecek. Ondan sonra silmek zorunda. Lehman krizi dönemi ile yaşanan bir başka benzerlik ise bankalar o dönemde devletinin müdahaleci tavrının iş yerlerinin kaybına neden olacağını iddia ediyordu. Şimdi de aynı argümanı internet devleri kullanacak.
