Kur, enflasyon rekorlar kırarken ‘sandık kriterini’ gözetip temkinli mesajlar veren ekonomi yönetiminin, seçimden sonra sıkı önlemlere başvuracağı görüşü ağırlık kazanıyor. Uzmanlar, ekonomist Şimşek’in ‘maliyeci’ şapkasıyla vergilere yöneleceğini, bu kapsamda da kira gelirinden cepten yapılan havaleye kadar vatandaşa ‘beyan edilmemiş vergi’ cezaları yağacağını belirtiyor.
Ekonomideki darboğaz, tutulamayan enflasyon ve döviz nedeniyle daha da büyürken milyonları fakirleştiren döngü yerel seçim öncesi en ileri seviyeye ulaştı. Sandık sonrası acı reçetenin vatandaşın önüne konulacağına dönük öngörüler sıklıkla dillendirilmeye başlandı. Hükümet kanadından ise itidalli mesajlar verildi. Hazine Bakanı Mehmet Şimşek “Seçimden sonra vergi oranlarında herhangi bir düzenleme yapılmayacak” taahhüdünde bulundu.
‘HAZİNE BAKANLIĞI ESKİ DEFTERLERİ AÇTI, İNCELEMEYE BAŞLADI’
Ancak uzmanlar, ekonomik tablonun yalnız sert sıkılaştırmalarla toparlanabileceğini belirtti. “31 Mart’tan sonra eski defterler açılacak” değerlendirmeleri yapıldı. Bu noktada ise Maliye Bakanlığı, kira geliri, ev alım satım geliri, cep telefonundan ‘diğer’ seçeneğiyle gönderilen havale gibi her alanı mercek altına aldı. Eksik beyan durumunda vatandaşa vergi cezaları kesilebileceği dile getirildi. Bu yolla bütçedeki vergi gelirlerinin payının artırılacağı kaydedildi.
Türkiye’yi seçimlerden sonra bambaşka bir hava bekliyor. Seçimlerin sonucu ne olursa olsun bütçenin üzerindeki yük uzmanların aktardığına göre, vergi yüküyle hafifletilmeye çalışılacak. Yeni vergi cezaları da gündeme gelecek. Ekonomi yönetiminin her defasında dile getirdiği daha adaletli bir vergi reformu seçim sonrasında masaya yatırılacak.
Ocak ayında Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in de açıkladığı üzere, vergi kayıp ve kaçaklarını önlemek için banka kartı, kredi kartı ve sanal kart üzerinden yapılan elektronik ödemeleri yakın takibe alınacak. Böylece en ufak ödemelerde bile cepten kira yollamak, para yollamak hatta diğer adı altında para transferi yapanlara da cezaların ortaya çıkacağı iddia ediliyor. Kira geliri, ev alım satım geliri, cep telefonundan ‘diğer’ seçeneğiyle gönderilen havale gibi her alanı mercek altına aldı. Eksik beyan durumunda vatandaşa vergi cezaları kesilebileceği dile getirildi.
Gelir İdaresi Başkanlığının elektronik ödemelere ilişkin verileri, aracı hizmet sağlayıcıları, bankalar ile ödeme ve elektronik para kuruluşlarından aldığını ocak ayında dile getiren Şimşek “Elektronik ödemelere ilişkin veriler üzerinden elektronik ortamda mal ve hizmet alım satımı yapan firmalar hakkında detaylı çalışma başlattık ve bu kapsamda ödeme kayıtlarından hareketle yaklaşık riskli 250 bin mükellefi analize tabi tuttuk” diye konuştu.
Vergi gelirinin 1,24 puan artacağını ifade eden Şimşek, karşısında sosyal medyada ‘Seçimlerden sonra Maliyeci Şimşek iş başında’ yorumları da dikkat çekti. Uzmanlar Türkiye’yi seçimlerden sonra yepyeni bir maliye dönemi beklediğini kaydetti. Tabi ortaya atılan bu iddialar eleştirileri de beraberinde getirdi. Vatandaşın her geçen gün vergi yükü artarken, büyük şirketlerin vergilerinin silinmesi eleştirilerin odak noktası oldu.
60 BİN MÜKELLEF 47.7 MİLYAR EKSİK BEYAN ETTİ
Bakanlık verilerinden derlenen bilgiye göre, VDK tarafından gerçekleştirilen vergi incelemesi sayısı geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 84,4 artarak 236 bin 797’a çıktı. Ekiplerin, belirli vergi türleri ya da vergileme dönemlerine ilişkin gerçekleştirdiği sınırlı inceleme sayısı 195 bin 799 oldu. İncelemelerin 40 bin 998’ini ise birden fazla vergi dönemi ve çok sayıda vergi türüne ilişkin yürütülen tam inceleme işlemleri oluşturdu. VDK bünyesinde yapılan vergi incelemeleri neticesinde, geçen yıl 60 bin 242 mükellefin farklı vergi türlerinde 47 milyar 47 milyon 75 bin 721 liralık vergi matrahını eksik beyan ettiği tespit edildi. Bu dönemde, incelenen mükellefler için tarhı istenilen vergi tutarı (vergi alacağı) 17 milyar 452 milyon 475 bin 513 lira, kesilmesi önerilen ceza tutarı ise 37 milyar 220 milyon 156 bin 577 lira hesaplandı.
EN FAZLA MATRAH FARKI KDV’DE
Vergi türleri itibarıyla en fazla matrah farkı katma değer vergisinde (KDV) tespit edilirken, bu vergi türündeki matrah farkı 18 milyar lirayı aştı. Kurumlar vergisinde 7,4 milyar lira, geçici kurumlar vergisinde 6,9 milyar lira ve damga vergisinde 5 milyar liralık matrah farkı hesaplandı. İncelemeler neticesinde tarhı istenilen 17,4 milyar liralık vergi tutarının yüzde 67,2’sini KDV, yüzde 10,9’unu kurumlar vergisi, yüzde 8,5’ini ÖTV ve yüzde 7,9’unu geçici kurumlar vergisi oluşturdu.
VERGİNİN VERGİSİNİ ÖDÜYORUZ AMA YETMİYOR’
Vergi uzmanı Ozan Bingöl ise “Sadece vergi değil; verginin, vergisinin, vergisini ödüyoruz ama yine de yetiremiyoruz. Geçtiğimiz günlerde 35. Vergi Haftası kutlandı. Hissetmemiş olabiliriz çünkü biz yurttaşlara bir hafta değil, her hafta değil, her gün değil, her dakika vergi. Geçtiğimiz yıl sadece dakikada 8 milyon 557 bin 429 lira vergi ödedik. Bizler; daha musluğu açtığında üç vergi veren, bir telefon kendine bir telefon devlete alan, otomobil alırken TRT bandrol ücreti ödeyen, işsizlik maaşından bile damga vergisi kesilen milyonlarız, vergi haftamız kutlu olsun! Bu topraklarda en iyi vergi yetişir” yorumunu yaptı.
‘GELİRİ KİME DAĞITTIKLARI ÇOK AÇIK’
Ekonomist İris Cibre “2023’te kişi başı 13 bin dolar kazanmıştık değil mi? Bu halkın 35 milyonluk işgücünün 10 milyonu işsiz, 10 milyonu asgari ücretli. Aslında geliri kime dağıttıkları o kadar açık ki; 2023’te ultra zengin sayısı en çok Türkiye’de arttı. KKM’ler, ucuz krediler, vergi afları. Halkı eritip, 200-300 kişiye dağıttılar payını” ifadelerini kullandı.
Ekonomist Tunç Şatıroğlu da “Güneş balçıkla sıvanır mı? O kadar vergi zammı, vergi zammının vergisi, ek vergiler ve ödediğin vergiyi bir kere daha ödeme vergisine rağmen bütçede devasa açık oluşmuş. Mehmet Şimşek “Bütçe sonuçları, program hedeflerinin gerçekleştirilmesine ve mali disiplinin yeniden tesisine yönelik kararlılığımızı göstermektedir.” demiş. Güneş tepedeyken işine öyle geldiği için “şu anda gece” diyecek çok kişi olduktan sonra elbette güneş balçıkla sıvanır. Burası Türkiye, yok öyle.”
ŞİRKETLERİN BORCU SİLİNİYOR, VATANDAŞ TAKİBE ALINIYOR
En son Erzincan’da yaşanan göçük felaketi sonrasında maden şirketinin de vergi borcunun öncesinde silindiği ortaya çıktı. Siyanürle maden aradığı belirtilen Anagold şirketinin, 7,2 milyon dolarlık vergi borcu yok oldu. Şirketin üçüncü çeyrek finansal raporunda SSR Mining’in Türkiye’de önceki dönemlerden kalan 8,6 milyon dolarlık vergi borcu bulunurken, Şirket, 12 Mart 2023’te yürürlüğe giren yasa tasarısıyla yaptığı vergi affı anlaşması uyarınca 7,2 milyon dolar tutarında vergi, faiz ve cezayı sıfırladığını, 8,6 milyon yerine 1,4 milyon dolar nakit ödeme yaptığını ifade etti. Vatandaşlar bu durum karşısında “Bu nasıl genele yayılma” yorumu yaptı.
‘VERGİ ÖDEMEYENLERİN ÜSTÜNE GİDİYORUZ’
Ocak ayında vergi konusu üzerinde oldukça duran Mehmet Şimşek, yürütülen bu çalışmaların, vergi adaletinin iyileştirilmesine yönelik sürecin önemli başlangıcı olacağına dikkati çekerek şu değerlendirmede bulundu: “Bakanlık olarak vergi kayıp ve kaçağını önlemek için pek çok sektör ve alanı yakın izlemeye aldık. Hem saha denetimleri hem de elektronik uygulamalar yoluyla diğer denetimlerimizi yoğunlaştırdık. Denetimlerimizde ciddi vergi kayıplarını tespit ettik, bunların önüne geçmemiz büyük önem taşıyor. Denetim ekiplerimiz hem sahada hem de diğer uygulamalar yoluyla vergi kayıp ve kaçağına göz açtırmayacak. Vergi ödemeyenlerin üzerine gidiyoruz.”
‘SÜRPRİZ YAPMAYACAĞIZ’
Ortaya atılan iddialar üzerine ise Mehmet Şimşek, ek vergi tartışmasına ilişkin konuştu. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek son dönemde artan ek vergi geleceğine yönelik iddialarla ilgili konuştu. Şimşek, “Piyasalara, vatandaşa ve iş alemine sürpriz yapmayacağız” dedi.
‘ÖNCELİKLE GELİR EŞİTSİZLİĞİ ORTADAN KALKMALI’
Uzmanlarda eksik vergi konusunu ve seçim sonrasında oluşacak havayı yorumladı. Mehmet Şimşek’in adil bir vergi reformuna değindiğinin altını çizen uzmanlar “Daha adil bir vergi sistemi için öncelikle gelir eşitsizliği ortadan kaldırılmalı. Şeffaf ve etkili bir plan olmadan bu hedeflere ulaşmak zor” dedi.
