Bazen, şirketlerden pazarlamacılar beni arıyor. Sizi de arıyordur.

En çok cep telefonu şirketleri arıyor. Vodafone’a veya Turkcell’e veya Telekom’a geçmenizi teklif ediyorlar.

Veya elektrik dağıtıcıları, dijital TV platformları, bankalar, doğal ilaç pazarlamacıları...

Pazarlamacılar arıyor ama bu yaşıma geldim, seçim anketi için arayana rastlamadım.

Yadırgamadım da. Nüfusumuz 80 milyonu geçti. Anketler iki bin civarında denekle yapılıyor. 80 milyon bölü 2 bin, eder 40 bin.

Yani bir anketörün bana tesadüf etme ihtimali 40 binde bir.

10 tane anket firması varsa ihtimal 4 binde bire yükseliyor. Bu bile çok düşük.

Ortalık referandum anketiyle dolu.

Örneklemlerin nasıl belirlendiğine, şehirlerin nasıl tespit edildiğine dair fikrim var. Bu fikri kitabi hale getirmek istedim.

Bir iki metin karıştırdım.

Eyvaaah! Tamamen ayrı bir ilim.

Formüller, çarpmalar, bölmeler, acayip simgeler, harfler...

Künhüne vakıf olmak için birkaç gün çalışmam lazım.

Böyle bir vaktim yok.

Olsa bile vaktimi bu harfleri sökmek için mi harcamalıyım?

Bizim anketçileri arayayım.

Aradım.

Hasan Basri Yıldız telefonu açmadı.

İbrahim Uslu da açmadı.

Ertan Aydın da açmadı.

Ulan ne yazacağım?

Sonra Hasan Basri döndü. (Denge Araştırma.)

Tabii herkes anket neticesi soracağımı düşünüyor.

Hasan Basri Yıldız, yeni bir araştırma yapmış. Sonuç “Evet” çıkmış.

Bunu izah sadedinde, sorularıma da cevap verdi.

“Referandumda zihinler bulanık olduğu için araziyi geniş kullanmak daha doğru sonuç verir” diyor Yıldız.

Bu yüzden araştırmasını 60 ilde yapmış. 6 bin denekle temas etmiş.

Daha sorularım vardı ama bir yerde sıra bekliyormuş, sıra kendisine gelmiş.

Ertan Aydın da döndü. Aydın, malumunuz, AK Parti milletvekili. Pollmark’ın kurucularından.

Ankete baz alınacak şehirler TÜİK verilerine göre seçiliyormuş. Daha çok 12 bölge baz alınıyormuş. TÜİK bazı bölgeleri uygun bir şekilde bölüyormuş.

Marmara; Doğu Marmara, Batı Marmara ve İstanbul olarak üç bölgeymiş. Çanakkale, Edirne gibi iller Batı Marmara; Sakarya, İzmit, Düzce gibi iller Doğu Marmara’ymış.

Anlayacağınız, mesele ciddi.

Peki, örneklemeyi nasıl belirliyorsunuz?

Bu işi yerel şirketler yapıyormuş.

Seçimlerde “rastlantısal” örnekleme yapılıyor.

İşin çok “tesadüfi” olduğu düşünülmesin diye, “rassal” kısaltmasını kullanıyorlar.

Örneklerin yüzde 80’i kadın çıkarsa çeşitli ilmi yöntemlerle kadın erkek eşitliğini sağlıyorlar.

Örneklem, evvela seçiliyor. Sonra aranıyor. Sonra yüz yüze görüşme yapılıyor.

Bununla kalmıyor.

Örneklerin yüzde 15’i, 20’si tekrar aranıyor.

“Sizinle anket yapıldı mı? Ne sordular? Sorulara hangi cevapları verdiniz?” diye soruluyor.

Yerel şirketin işi düzgün yapıp yapmadığı takip ediliyor. Bu işlem, anket firması için büyük bir maliyet oluşturuyormuş.

“Soruları sorana kaç para veriliyor” diye de sordum. Ortalama 2 lira veriliyormuş. Bir şehirde 20 kişiyi ararsan 40 lira alıyorsun. Talebeler için fena değil, çorba parası çıkar.

Aydın da ellerindeki anketin “evet” sonucunu verdiğini söyledi. Fakat “evet”le “hayır” arasındaki makas Denge’nin anketindeki kadar açık değil.

Ankete muhatap olanların telefon numaralarının, isimlerinin alınması bir handikap olabilir mi?

Hasan Basri Yıldız işi bittikten sonra döndü, mevzuya devam ettik. Yıldız, “Esnaf iktidardan çekinip “evet” diyebilir veya mesela doğuda, güneydoğuda PKK’dan veya devletten çekinip gerçek düşüncesini gizleyebilir” diyor.

Yıldız’a göre “Bu şart olmasa daha isabetli sonuçlar çıkabilir ama, şartlara uymak zorundayız.”

Yıldız, vatandaşın kafasındaki gel-gitleri, siyasilerin samimiyetlerinin çözebileceğini söylüyor. (Burada Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sahaya çıkmasının seçmeni etkileyeceğine dair bir gönderme var.)

Şunu da ekliyor: Trollerle olmaz.

Bunları, önümüzdeki referandumun anket firmaları için neden zor bir sınav olduğu daha iyi anlaşılsın diye yazdım.

Bakalım ipi hangi anketçi göğüsleyecek?