Pazar sabahı Malta'da bir Türk ailenin evine kahvaltı için davetliydim. Sağ olsunlar fevkalade mükellef bir sofra ve güler yüz ile bendenizi misafir ettiler.

Biz büyükler havadan, sudan konuşurken, mesleğimin teknoloji ile alakalı olduğunu duyan evin küçük oğlu sorusunu sormak için sırasını bekliyor, fakat yerinde duramıyordu.

Bir aralık Huawei marka tabletine Google Play Store'u kuramadığını, bunun yerine tabletinde Huawei'nin kendine ait uygulama dükkanının kurulu olduğunu söyledi. Yardım isteyen gözlerle küçük dostum bendenizi süzerken bu çetrefil meselenin sebebini anlatmak için masada pür dikkat beni dinleyen ebeveynlere döndüm...

Yine bu köşede 2019 yılının 27 Mayıs'ında kaleme aldığım şu yazıda bu konuyu irdelemiştim. [1]

Amerika, 2019'un Mayıs sonunda 70'e yakın şirketi kara listeye aldığını duyurmuş; bunu takiben de resmi adı Alphabet olan Google, Amerikan devletinin verdiği bu karar karşısında boynumuz kıldan ince diyerek, Google Play Store başta olmak üzere Google servislerinin Huawei cihazlarda kullanılamayacağını ilan etmişti.

Bana dokunmayan yılan bin yaşasıncılık tek başına fayda etmiyordu tabii. 2019 yılının ekim ayında bu defa Barış Pınarı Harekatı sonucu ibre Türkiye'ye dönmüş, Türkiye'ye ambargo uygulanması gündeme gelmişti. Yine bu köşede, bu hususu da kaleme almış [2] 2004 yılında, o dönem başbabakan olan Recep Tayyip Erdoğan'ın emriyle geliştirilmeye başlanan milli işletimi sistemi Pardus vb. hamleler ile teknoloji alanında bağımsızlık ve kendine yeterlilik seviyesine ulaşabileceğimizi yazmıştım. Ne yazık ki bu proje akamete uğramış, güzel mühendisler güzel atlara binip birer birer yurtdışına gitmekteydiler. Bu hamle tekrar canlandırılmalı, yazılım alanında bağımlılıktan kurtulmalıydık. Aksi takdirde ambargo tehditleri Demokles'in Kılıcı gibi tepemizde sallanmaya devam edecekti.

Bugün de yine konumuz aslında Pardus. Adına yakışacak bir şekilde bu yerli ve milli projeye, tıpkı belediyelerine adını veren Eyüp El Ensari (Ebu Eyyub El Ensari) gibi mihmandarlık yapan Eyüp Sultan Belediyesi ve bu belediyedeki Pardus göçünün başarılı hikâyesi.

Hikayenin kahramanı Eyüp Sultan Belediyesi'nde sistem yöneticisi olarak çalışan, aynı zamanda da göç süresince Pardus takım liderliği yapmış olan Hüseyin Güç ve ekibi. Hüseyin Güç'ün bendeniz ile paylaştığı notlar ve farklı zamanlarda konuk olduğu Youtube yayınlarından edindiğim izlenimler ışığında hikâyeyi sizlere anlatmaya gayret edeceğim. Sürç-i lisan edersek şimdiden affola!

Aslında Eyüp Sultan Belediyesi Pardus'u kullanan ilk kamu kuruluşu değil. Bu köşenin yazarı Pardus'u ilk defa kanlı canlı olarak bugün Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı olan Askeralma Genel Müdürlüğü'ndeki (ASAL) tecil işlemleri esnasında görmüş ve çok heyecanlanmıştı. Sonrasında farklı sebeplerle akamete uğrayan, tecil ettirilen bu projeyi bir kamu kurumunda tekrar görmek heyecan verici. Üstelik bu yerli hamlenin havarilerinden Hüseyin Bey'in tüm PR işini üstlenip, diğer kurumları da özendirme adına yaptığı çalışmalar takdire şayan.

Eyüp Sultan Belediyesi'nin Pardus'a geçiş macerası 2014 yılındaki belediye seçimlerinden sonra göreve gelen yeni ekibin finansal analizi sonunda başlamış. Finansal analizlerde yazılım harcamalarının önemli bir gider kalemi olduğunu gören yeni ekip, sorunun nedenini ve çözümleri istişare etmek için bilgi işlem biriminin bir rapor hazırlanmasını istemiş.

Ekip gider kalemlerinin önemli bir kısmını teşkil eden yazılım lisansları için açık kaynaklı özgür yazılımların bir çözüm olacağını öneren bir rapor hazırlasa da ilk etapta yönetimi ikna edememiş. Sonrasında TÜBİTAK'ın yardımı ve gerçek örneklerle yönetim ikinci oturumda ikna edilebilmiş ve hummalı bir çalışma başlamış.

Yazılım ve donanım bağımlılığı analizlerinden sonra ofis yazılımlarının açık kaynak kodlu ve özgür bir alternatifi olan Libre Office'e geçirilmesi ile yumuşak bir geçiş başlamış. Sunucu yazılımları, kişisel bilgisayarlardaki işletim sistemlerindeki değişiklikler derken süreçlerin önemli bir kısmında açık kaynak kodlu, özgür yazılımlar kullanılarak büyük bir göç projesi başarıyla tamamlanmış.

Bu süreç çok da kolay olmamış tabii. Önce bilgi işlem yöneticileri, ardından belediyedeki son kullanıcılar eğitime tabi tutulup, çoktan seçmeli bir sınav ile bilgileri sınanmış. 70 ve üzeri not alanların geçişleri yapılmış. Eksik kalan noktalarda tamamlayıcı diğer aktivitelere başvurulmuş. 2016 Nisan ayında ise nihayet kara görünmüş!

Bugün Eyüp Sultan Belediyesi bilgi işlem altyapısı ve süreçlerini Pardus başta olmak üzere özgür yazılıma geçiren ilk ilçe belediyesi.

Projenin lokomotifi Hüseyin Güç, Pardus'un da dahil olduğu Linux işletim sistemleri ailesini, daha doğrusu bu işletim sistemi ve ekossitemdeki diğer yazılımların üzerinde yükseldiği özgür yazılım felsefesini "aşk ve özgürlük" olarak tanımlıyor.

Hüseyin Güç bununla da yetinmeyip 2015 yılından beri biriktirdiği tecrübeleri bir kitapta toplamış. Bir sponsor yardımı ile bastırılan Herkes İçin Pardus kitabı adı ile müsemma bir şekilde hem sistem yöneticilerine, hem de son kullanıcılara, kısaca herkese hitap ediyor.

İlham veren hikâyesi ile Hüseyin Bey ve Eyüp Sultan Belediyesi'ne Pardus projesine mihmandarlık ettikleri için teşekkür ediyoruz.

[1] https://www.karar.com/yazarlar/ziyahan-albeniz/google-olmadan-pekala-10286
[2] https://www.karar.com/yazarlar/ziyahan-albeniz/savas-ve-bilisim-ambargosu-11612