Son yıllarda sanal para birimi bitcoin’i duymayan kalmadı. Sanal para kavramını hayatımıza sokan bitcoin, sanal paraların en ünlüsü. Şu an Dünya’da 1.400’e yakın sanal para var ve görünen o ki sayıları ve kullanımları giderek artacak. Peki, ileride nakit parayı ortadan kaldırmaya güçleri yeter mi? Bu sorunun yanıtının konuşmak için henüz vakit erken…
Ancak bu yazımızda sanal para bitcoin’in altyapısı olan Blockchain’den (blok zincir) bahsedeceğiz. Sadece teknik bir altyapı olmaktan çok öte bir yapı ile karşı karşıyayız. Gelecekte para transferlerinden, tapu işlemlerine, seçimlerde kullanılacak oylardan anketlere, ticari sözleşmelere kadar birçok alanda hayatımıza girmesi muhtemel bir sistemden bahsediyoruz.
Çok özetle söylersek Blockchain şifreli bir veri tabanıdır. Çok sıkı şifrelenmiş, bloklar halinde saklanan ve her bloku birbirine bağlanmış kırılması mümkün olmayan ve sürekli büyüyen bir kayıt zinciridir. En büyük özelliği ise tüm işlemlerin doğrudan taraflar arasında gerçekleşmesi ve aracıların ortada olmamasıdır. Bu, hem zaman kaybını engellemekte, hem aracı maliyetlerini kaldırmakta hem de aracılar kaynaklı olası sorunları da sıfıra indirmektedir. Bu anlamda blockchain’i doğrudan tarafların kayıt atabildiği bir muhasebe defteri ya da kayıt ortamı olarak da düşünebilirsiniz.
Bu sistemde verilen emirler, ama bir saat ama bir hafta içinde gerçekleşmekte (işlemin yoğunluğuna göre), geri alınamamakta ve verilen emire dışarıdan hükümetler, üçüncü taraflar müdahale edememektedir. Bu anlamda Blockchain müthiş bir gizlilik de sağlamaktadır. İnternetten kredi kartınız ile alışveriş yaparken kart bilgilerinizi, adınızı soyanızı ve daha istenirse başka bilgileri aracı kurumlar ile paylaşmak zorunda kalırsınız. Blockchain’de ise konum bilgisi dahil hiçbir bilgi istenmez ve saklanmaz. Sistem üzerinde tüm işlemler elektronik imza denilen şifreli imzalar ile yürütülür. Bu da kullanıcılara ve yaptıkları işlemlere kalıcı bir gizlilik sağlar. Tabii bu noktada çeşitli riskler ve eleştiriler de mevcut. Yapılan işlemlerin yasallığı, denetlenememesi, olası terör vb yasadışı amaçlarla kullanılması halinde güvenlik sorunları oluşabilmektedir.
Blockchain’in yapısı verilerin ve işlemlerin sorunsuz bir şekilde saklanmasını da sağlamaktadır. Kişisel bilgisayarınız, şirketinizin veri tabanı, hatta bankaların sistemleri bile arızalara ya da siber saldırılara hedef olabilmektedir. Blockchain ise milyonlarca bilgisayar tarafından, senkronize ve sürekli olarak çalıştırılıp şifrelendiği için onun çökmesi ancak bir kıyamet senaryosu ile mümkündür.
Peki blockchain’ın kullanımı sınırsız olabilir mi ya da sınırsız mı olacaktır? Bu sorunun teorik yanıtı evet. Ama şu an için o derece yaygın bir kullanım söz konusu değildir. Muhtemelen giderek kullanımı artacaktır. Blockchain’in ilk ortaya çıktığı alan olan finans piyasalarında şu an için EFT, havale, swift kodu vb enstrümanlar kullanılmaktadır. Sanal paraların yayılması ile bu araçların etkisi azalmaya başlamıştır. Sağlık sektöründe hasta bilgilerinin saklanması alanında kullanımı başlamıştır. Şu an için öneri aşamasında olan, sistemin anket, oylama, hatta seçimlerde kullanılmasıdır. Hem bilgiler gizli hem de değiştirilemez olacağı için bunların en sağlıklı oylamalar olacağı düşünülmektedir. Tapu kayıtlarından, evliliklere, ortaklık, şirket kurulumu gibi hem finansal hem de sivil hayata dair birçok alana giderek yayılması senaryolar dahilindedir.
Hiç kuşkusuz bütün bunlar henüz sadece iddia, daha doğrusu öneri aşamasındadır. Fakat şunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Sanal paraların sadece değerleri, dolar-euro karşısındaki gücü, değer atış-azalışları vs. konuşuldu, tartışıldı. Ancak sanal paraların sağladığı teknik alt yapılar ve sosyo-ekonomik imkanlar hayatımızı giderek daha fazla etkileyecektir.
