Aylık olarak yayımlanan Yeni Şafak Kitap; dolgun muhtevası, düzenli olarak çıkarılışı, Arif Ay, İbrahim Demirci, Necmettin Turinay, Suavi Kemal Yazgıç ve Ömer Yalçınova gibi yetkin yazarlarıyla gazete ekleri arasında hatırı sayılır bir yere sahip. Diğer eklerden farklı bir hususiyeti de her sayısında bir dosyaya yer vermesi. 15 Şubat tarihli ekin dosya konusu ‘Editörün eserle imtihanı’ adını taşıyor. Bu konuda önde gelen dergilerimizin yayın yönetmenlerinin görüşleri alınmış. Soruşturmayı cevaplayanlar gelen yazıları nasıl değerlendirdiklerini açıklamışlar. Hem bu cevapları hem de Yeni Şafak Kitap’ı okuduğumda Yayın Koordinatörü Ayşe Olgun’un bu konuda ne düşündüğünü merak ettim. Çünkü bahse konu ekte bir editörün görmesi, düzeltmesi gereken bir hayli dil ve yazım problemi var. Editörlük gelen yazıları olduğu gibi sayfalara yerleştirmenin takipçiliği olmasa gerek. Elbette dilimize ve yazmaya gereken özenin gösterilmemesi öncelikle yazanlardan kaynaklanıyor. Özellikle seçilen yabancı dillerden kelime ve kavramlar doğrudan editörü sorumlu kılmaz. Ancak çıkardığınız ekin bir dil tutumu olması ve bunun yazarlarca bilinmesi beklenir. Bunu yapmazsanız dilimize önem vermediğinizi söylemek hakkımız doğar. Ayrıca yazım hatalarını görmek ve düzeltmek editöre düşer. Kitap tanıtım yazılarından örneklerle yapılamayanı sergileyelim:
***
İsmail Uslu’nun Mehmet Ali Başaran’ın Ceza Hikâyeleri adlı kitabı hakkında yazısından: “Bu kitapta anlatılanların tümü yaşamıştır.” (yaşanmıştır olmalı) “İnsanlık ütopya ve distopya arasında salınıp dururken…” Maalesef bu kavramları kullanma entelektüel olma göstergesi haline geldi.
İskender Gümüş’ün Yalman’ın gözünden Osmanlı ve Cumhuriyet yazısından: “Yakın tarihe ilişkin eserlerin bir elin parmağını (parmaklarını olmalı) geçmeyecek kadar az yapılmış (yazılmış olmalı) olması…” “...Yalman’ın Türkçeye Birinci Dünya Savaşı’ndan (Savaşı’nda olmalı) Türkiye başlığıyla…” Aslı Gül’ün Hayatım mükemmel bir tarih parçası (eseri denilebilir) başlıklı yazısından: “Eveliyatta (evvelce olmalı) Arabistan’a ve Arap kültürüne adaptasyonda zorluk çeken Karabekir…” Aynı cümlede hem eveliyatta hem adaptasyonda yazmak garabet değil mi? Yazar devamla “Zira bu çalışmalarda (çalışmada olmalı) Karabekir’in ilave ettiği birkaç notun haricinde metne hemen hemen hiçbir (hemen ile hiçbir bağdaşmıyor) bulunmadığı (bulunulmadığı olmalı) görülmektedir.”
Seyfullah Aslan’ın Osmanlı deniz tarihinde yeni ufuklar başlıklı yazısından: “Akdeniz’de hâkimiyet alanları kuracakları döneme kadar Osmanlıların adım adım bu kitaptan (İdris Bostan’ın Osmanlı Akdenizi kitabı adım adım takip etmek mümkün.” Yazı editörce okunsa bu tekrar görülmez mi? Devamla “...Osmanlı deniz harita ve portolanları…” (Kaç okur portolanın anlamını bilir?)
Kâmil Eşfak Berki önde gelen şairlerimizden. Şiirleri ehlinin kavrayabileceği nitelikte. Hadi modern şiir böyle diyelim. Şaşırtıcı olanı bu hâl nesirlerinde de görülüyor. Yazısı Kazak şair Olcas Süleymanov’un Ve Gülümsedi Tanrı Her Sözcükte şiir kitabına dair. Yazıdan alıntıda bulunmadan bir not düşelim.
Ek’in soruşturmasına cevap verenlerden biri de Yedi İklim dergisinin yayın yönetmeni Ali Haydar Haksal. Dergisinde hangi eserlere yer verilmediğini şöyle açıklamış: “Etik, cinsellik, hologramik yani Tanrı’yı kişiselleştirme gibi yaklaşımları ve olumsuzlukları olan eserlere dergimizde yer vermiyoruz.” Berki kitabın ismini eleştiri konusu yapmayarak bu hassasiyeti göstermiyor. Kitabı TEAS Press Neşriyyat Evi yayımlamış. Yayınevi ismine ne demeli? Kâmil Eşfak’ın yazısına gelince… “İmgeyi çıplak fırlak kullanmaz; idealist realizmin -evet böyle diyorum ben- sanatçı öfkesine bürüyerek verebilen ozanlardan…” “Şiirinde böyle dindar alusion’lar az değildir Olcas’ın.” “Egotik şiirden kaçanların kalıcılık şansları daha fazla. Rabiatü’l Adeviyye fiziki şarabı metaforize edeli beri.” Bu cümleleri okuyunca “acaba ne diyor?” sorusu doğmaz mı?
Sennur Yerlikaya’nın 21. yüzyıla yeni tehdit: Devlet dışı silahlı aktörler başlıklı yazısından: “Söz konusu yapılar franchise usulü, ihale edilerek varoldukları bölgelerden…”
Hande Yıldırım Önsöz’ün Kalbi yeniden yapılandırmak başlıklı yazısından: “Böylece kalplerimizin bunca yılın direnciyle paslanmış rezistansları…” (kalp ile rezistans nasıl birlikte zikredilebilir?) Hatice Saka Gidecek yeri olmayanlar başlıklı yazısında aynı anlama gelen kelimeleri birlikte kullanmaktan kaçınmıyor: “...mültecilik ve göçmenlik konusunda…” “...ırksal ve etnik şiddet…” Süleyman Karadağ’ın Karınca sessizliğinden başlıklı yazısından: “Eserin ismi olan Şimdiki (Şimdilik olmalı) Havadisler Bunlar…” “...on dokuz hikâyenin hangi rutin memnuniyetsizliklerimize yazıldığını tek seferde tahmin etmek güç hale geliyor.” Şaşkın bir cümle değil mi? Başka cümleleri de farklı değil. “...bazen ömrümden (ömründe olmalı) bir defa da olsa kişinin kendi mevlidine katılması…” “… böylece bohem edebî ürünlerden kendisini kolayca sıyırmıştır.” Sevinç Şahin geçen yılın en beğendiği çocuk kitapları hakkında kısa değerlendirmeler yapmış. Fakat yazdıklarına dikkat etmemiş. Görelim: “Kiraz Ağacıyla Aramızdaki Mustafa…” (Mesafe olmalı) “...asla (asıl olmalı) mesleği ressam olan…” “Bu program ona bir kitap kulübü kurma fikri verir ve ona bir kitap kulübü kurma fikri verir.” Verdiğim örnekleri Yayın Koordinatörü’nün görmesi ve düzeltmesi gerekmiyor mu?
***
Diline sahip çıkma sorumluluğu taşımadığı anlaşılan birkaç örnekle bitirelim: Muhammed Osman Kosta’nın 1.7.2018 tarihli Dünya Bizim’de çıkan Sır Saklayan Hasta İki Cinayet İşlemiştir başlıklı yazısından: “...bir çok alanda çalışmış bir polimattır.”
Hasan Akay’ın Dil ve Edebiyat dergisinin 104.sayısında yayımlanan Modern Türk Şiirinde Hâkim Ses ve Ma’kesleri başlıklı iddialı yazısından: “Muaalakatüsseb’a (Muallakatü’s seba olmalı) şairleri…”
Enis Batur’un Arka Kapak dergisinin 16. sayısındaki Cemal Süreya Portresi’nden: “sıfat tamlamaları ile kurduğu pervers ilişkiler…”
