Güney Amerika’dan Asya’ya, Avrupa’dan ABD’ye kadar ciddi bir tehdit oluşturan o salgın komşuda başladı, Türkiye’ye doğru geliyor. İklim değişikliğinin en etkili sonuçlarından olan salgın sineklerle yayılıyor. İşte detaylar…
Prestijli tıp dergisi Lancet’te bugün yayınlanan makaleye göre, 2024 yılı dang humması açısından şimdiye kadarki en kötü yıl olarak kayıtlara geçti. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından açıklanan verilere göre, Ocak ayının başından 22 Temmuz’a kadar olan dönemde 176 ülkeden yaklaşık 11 milyon şüpheli dang humması vakası bildirildi. Bu vakalarda toplam 6 bin 508 kişi hayatını kaybetti ve ağır vakaların sayısı 24 bini aştı. DSÖ’ye en çok bildirimde bulunan ülkeler arasında Brezilya, Meksika, Honduras, Kolombiya, Guatemala ve Peru öne çıkıyor.
Dang humması, sadece Güney Amerika ile sınırlı kalmıyor. NPR’ın haberine göre, Bangladeş, Nepal, Sri Lanka ve Vietnam gibi ülkeler de şu anda alışılmadık derecede yüksek sayıda hastalık vakası bildiriyor. Bu ülkeler salgınları kontrol altına almak için büyük çaba sarf ediyorlar.
Özellikle dikkat çeken bir gelişme, dang hummasının daha önce görülmediği bölgelerde de yayılmaya başlaması. ABD’nin Teksas, Florida ve Kaliforniya gibi sıcak hava koşullarına sahip eyaletlerinde bile az sayıda vaka kaydedildi. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), artan dang humması riski nedeniyle geçen ay bir uyarı yayınlamak zorunda kaldı.
İRAN’DA YEREL VAKALARDA ARTIŞ
Komşumuz İran, 14 Haziran 2024 tarihinde 'yerel olarak bulaşan' iki dang humması vakası duyurdu. Bu iki vakanın üzerinden sadece bir ay geçtikten sonra vaka sayısı 12’ye yükseldi. ‘Yerel olarak bulaşan’ terimi, hastalığın seyahatle taşınmadığını, doğrudan o bölgedeki enfekte sivrisinekler aracılığıyla bulaştığını ifade ediyor. Aedes sivrisinekleri, Türkiye’de de bulunuyor ve dang humması hastalığını yayma potansiyeline sahip.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ EN ÖNEMLİ SEBEPLERDEN
Dang hummasının yayılmasındaki en önemli sebeplerden biri iklim değişikliği. Artan sıcaklık ve nem oranları, Aedes sivrisineklerinin üreme alanlarını genişletiyor ve bu durum, sivrisineklerin taşıdığı hastalıkların yaygınlığını artırıyor. Eskiden sadece tropikal ve subtropikal bölgelerde bulunan Aedes sivrisinekleri, artık dünyanın pek çok yerine yayılmış durumda.
Aedes sivrisineklerinin iki önemli türü var: Aedes aegypti (sarı humma sivrisineği) ve Aedes albopictus (Asya kaplan sivrisineği). Dang humması yayılımında Aedes aegypti daha fazla sorumlu. Ancak, Asya kaplan sivrisineği de bu hastalığı yayabiliyor.
TÜRKİYE’DE DANG HUMMASI DURUMU
Türkiye’de şu ana kadar dang humması vakası bildirilmedi. Ancak, Uzak Asya veya Güney Amerika'ya seyahat eden birçok vatandaş dang humması geçirmiş durumda. Türkiye kaynaklı bir enfeksiyon henüz saptanmadı, ancak bir ay önce İran'da yerel vakaların ortaya çıkması, Türkiye’nin de potansiyel bir risk altında olduğunu gösteriyor.
Son yıllarda Avrupa’da da dang humması ciddi bir sorun haline geldi. Aedes sivrisinekleri Avrupa Birliği’nin 13 ülkesine yerleşmiş durumda. Özellikle İtalya, İspanya ve Fransa’da 2023 yılında dang humması salgınları yaşandı. Türkiye, hem batıdan hem doğudan gelen iki taraflı riskle karşı karşıya. Aedes sivrisineklerinin Türkiye’de yerleşik olması, dang hummasının ülkemizde de her an patlak verebileceği anlamına geliyor.
DANG HUMMASI TEMELİ
Dang humması, kanamalı ateşler grubuna giren ve sivrisinek ısırıklarıyla bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Belirtileri arasında yüksek ateş, baş ağrısı, halsizlik, kas ve eklem ağrıları bulunur. Ayrıca göz arkasında ağrı yapabilir. Bazı vakalarda başlangıç belirtilerinden altı-yedi gün sonra hastalık ağırlaşabilir ve cilt altı, diş eti, burun gibi bölgelerde kanamalar görülebilir.
Hastalık “kemik kırılması ateşi” olarak da bilinir, ancak bu, hastalığın kemikleri etkilediği anlamına gelmez. Enfeksiyon sırasında yoğun bir eklem ve kas ağrısı yaşandığı için hastalık bu şekilde adlandırılmıştır.
TEDAVİ VE KORUNMA YÖNTEMLERİ
Dang humması için özel bir ilaç bulunmamakta, sadece destek tedavisi yapılmaktadır. Doğru tanının konulması ve uygun destek tedavisinin verilmesi önemlidir. Türkiye’de dang humması tanısı şu anda sadece Ankara’daki Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’nda konulmakta. Tanının hızlı konulması ve tedavi süreci, olası bir salgında hastalığın yayılma hızını etkileyebilir.
Sivrisinekle mücadele dang hummasına karşı alınacak en önemli önlemdir. Su birikintilerini ortadan kaldırmak, yerel yönetimler ve vatandaşlar tarafından yapılması gereken kritik adımlardır. Ayrıca, uzun kollu giysiler giymek, pencere ve kapılara sineklik takmak, cibinlik kullanmak gibi bireysel önlemler de etkili olabilir.
Dang humması her an ülkemizde patlak verebilecek bir hastalık. Hem toplumun hem de hekimlerin bu konuda farkındalık seviyesinin artırılması ve sürveyans çalışmalarının düzenli yapılması büyük önem taşıyor.
