2024 Nobel Edebiyat Ödülü “tarihsel travmalarla yüzleşen ve insan yaşamının kırılganlığını ortaya koyan yoğun şiirsel düzyazısı için” Güney Koreli yazar Han Kang'a verildi.
SALİHA SULTAN
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, 2024 Nobel Edebiyat Ödülü'nün Güney Koreli yazar Han Kang'a verildiğini açıkladı.
Kang 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1 milyon dolar-36 milyon 211 bin Türk Lirası) tutarındaki ödülün de sahibi olacak.
Kang, 1970 yılında Güney Kore'nin Gwangju şehrinde doğdu ve dokuz yaşındayken ailesiyle Seul'e taşındı. Edebiyatçı bir geçmişe sahip, babası tanınmış bir romancı. Yazılarının yanı sıra, tüm edebi üretimine yansıyan sanata ve müziğe de kendini adadı.
Yazarın Türkçede April Yayınları tarafından çevrilen 'Beyaz Kitap', 'Veda Etmiyorum', 'Çocuk Geliyor' ve 'Vejeteryan' eserleri bulunuyor.
Edebiyat Ödülü, Pazartesi günü ABD'li bilim insanları Victor Ambros ve Gary Ruvkun'un tıp dalında, Salı günü ABD'li bilim insanı John Hopfield ve İngiliz-Kanadalı Geoffrey Hinton'un fizik, Çarşamba günü David Baker, Demis Hassabis ve John Jumper'ın Çarşamba günü kimya ödülünü kazanmasının ardından açıklanan dördüncü Nobel oldu. Nobel Barış Ödülü yarın, ekonomi ödülü ise pazartesi günü açıklanacak.
Birincilik ödülünün verildiği 1901 yılından bu yana 1.000 kişi ve kuruluş toplam 621 Nobel Ödülü kazandı. Bunların 65'i kadın, 27'si örgütlerdi. En yaşlı ödül sahibi, 2019'da 97 yaşında kimya ödülünü kazanan John Goodenough oldu. 2014'te Barış Ödülü'nü kazanan 17 yaşındaki Pakistanlı eğitim aktivisti Malala Yousafzai ise Nobel'in en genç sahibiydi.
NOBEL EDEBİYAT ÖDÜLÜ HAKKINDA
İlk Nobel Ödülleri 1901 yılında verildi. Ekim ayında duyurulan ödüller, Alfred Nobel'in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık'ta sahibini buluyor. Ödüller sadee iki dünya savaşı sırasında verilmedi.
İlk Nobel Edebiyat Ödülü, 1901 yılında şiirlerinde "yüreğin ve aklın niteliklerinin nadir bir birleşimini" gösteren Fransız şair ve filozof Sully Prudhomme'a verildi.
Yıllar boyunca ödül, birçok farklı dil ve kültürel geçmişe sahip yazarların eserlerini öne çıkardı. Bilinmeyen ustaların yanı sıra dünya çapında beğeni toplayan yazarlara da verildi.
Ünlü Fransız filozof ve yazar Jean-Paul Sartre, 59 yaşındayken Ekim 1964'te kendisine verilen Nobel Edebiyat Ödülü'nü reddetti.
1958 yılında Rus yazar Boris Pasternak da Nobel Edebiyat Ödülü'nü ilk başta kabul etmiş, ancak ülkesinin (Sovyetler Birliği) yetkilileri daha sonra ödülü reddetmesine neden olmuştu.
İrlandalı yazar George Bernard Shaw da 1925 yılında kendisine verilen Nobel Edebiyat Ödülü'nü ilk başta reddederek, "Nobel'in dinamiti icat etmesini affedebilirim ama Nobel Ödülü'nü ancak insan formundaki bir canavar icat edebilirdi" demişti. Shaw daha sonra ödülü kabul etti ancak para ödülünü reddetti.
Daha önce edebiyat ödülü kazananlar arasında Kolombiyalı Gabriel Garcia Marquez ve Amerikalı John Steinbeck'in yanı sıra şarkıcı ve söz yazarı Bob Dylan ve İngiltere'nin İkinci Dünya Savaşı başbakanı Winston Churchill de yer alıyor.
Akademi, 2006 Nobel Edebiyat Ödülü'nü 'Kentinin melankolik ruhunun izlerini sürerken kültürlerin birbiriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulan' Orhan Pamuk'a vermiş, böylece Türkiye ilk Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştı.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, 2023 Nobel Edebiyat Ödülü'nü ise Norveçli yazar Jon Fosse'ye vermişti.
