Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), arşivindeki çarpıcı belgelerden birini geçtiğimiz hafta içinde kamuoyunun erişimine açarak tarihin tozlu sayfalarından çıkan çok önemli bir suikast girişimini gün yüzüne çıkardı. 1921 yılına ait bu belge, Mustafa Kemal Paşa’ya suikast düzenlemek üzere yola çıkan İngiliz ajanı Mustafa Sagir’in öyküsünü anlatıyor.
Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıktığı 19 Mayıs 1919’dan itibaren pek çok defa suikast planlarının hedefi olduğu biliniyor. Ancak, bu girişimler arasında en dikkat çekenlerden biri, Hindistan’da yetişmiş, çok iyi eğitim alıp İngiliz istihbaratına hizmet eden Mustafa Sagir’in tertiplediği plan. Sagir, Hintli bir Müslüman kimliğiyle, Osmanlı topraklarına girerek Anadolu'daki Kurtuluş Savaşı liderlerine yakınlaşmak için özenle hazırlandı.
İNGİLİZLERİN EĞİTİP SAHAYA GÖNDERDİĞİ AJAN: MUSTAFA SAGİR
Mustafa Sagir, çocuk yaşlarda İngiliz kontrolü altındaki Peşaver’de doğmuş ve çok erken yaşta Londra’da eğitim almak üzere İngiltere’ye gönderilmiştir. Oxford’daki akademik kariyeri boyunca çok yönlü bir entelektüel birikim edinmiş, çok sayıda dil öğrenmiş ve sonrasında İngiliz istihbaratı adına çeşitli coğrafyalarda gizli görevlerde bulunmuştur. Afganistan, İran ve Mısır gibi kritik bölgelerde edindiği tecrübeler onu önemli bir casus yapmıştı.
Son büyük görevi ise Ankara’da Mustafa Kemal Paşa’ya suikast düzenlemekti. Hindistan ve Afganistan’daki Müslüman topluluklarının Kurtuluş Savaşı’na verdikleri maddi ve manevi desteği kullanan İngilizler, Sagir’i sahaya sürerek bu girişimi organize ettiler. Sahte bir kimlik ve Müslüman lider imajıyla İstanbul’a gelen Sagir, Horhor semtinde ev tutarak Kuvayi Milliyecilerle bağlar kurmaya başladı.
SUİKAST PLANI VE YARGILANMA
Sagir’in amacı, Anadolu'ya geçip Mustafa Kemal Paşa’nın yakınında bulunarak suikast planlarını hayata geçirmekti. Yaptığı manevralar ve Bekir Ağa Koğuşu’nda kalış hikâyesi, Anadolu’ya güvenli bir şekilde geçmesini sağladı. 26 Kasım 1920’de Ankara’ya kabul edildi ve hatta Mustafa Kemal Paşa ile görüşme fırsatı buldu. Bu sırada topladığı bilgileri İngiliz istihbaratına aktardı, suikast planlarını detaylandırdı.
Ancak bilmediği bir şey vardı:
Mustafa Kemal Paşa ve Türk istihbaratı her şeyin farkındaydı. Sagir’in hareketlerini izleyen istihbarat birimleri, suikast planı ete kemiğe bürününce hızlıca harekete geçti. 1 Mayıs 1921’de halkın gözönünöde başlayan duruşmasında, Sagir her şeyi itiraf etti: “İngilizler beni Mustafa Kemal Paşa’yı öldürmekle görevlendirdi. Amaç, Türklerin bağımsızlık mücadelesini bitirip Milli Hükümeti devirmekti.”
Mahkemenin sonunda idam cezasına çarptırılan Mustafa Sagir, Ulus Meydanı'nda asılarak cezalandırıldı. Bu ibret dolu öykü, MİT arşivlerinden çıkan yeni belgenin de ışığında, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarındaki tehlikelere ve Mustafa Kemal Paşa’nın liderliğine olan tehditlere dair çarpıcı bir hatırlatma niteliği taşıyor.
