Dünya edebiyatının önemli isimlerinden George Orwell’ın ilk yayınevi olan Victor Gollancz’ın arşivinin satılmasıyla yazarın ‘1984’ ve ‘Hayvan Çiftliği’ gibi eserlerine ait önemli belgeler, mektuplar ve sözleşmeler de açık artırmaya çıktı. Yazarın arşivinin satışına öfkelenen uzmanlar, açık artırmayı ‘kültürel vandalizim’ olarak nitelendirdi.
SALİHA SULTAN
Dünya edebiyatının önemli isimlerinden George Orwell’ın arşivinin satışa çıkması İngiltere’de öfkeye yol açtı. Orwell’ın ilk yayınevi olan Victor Gollancz’ın arşivinin satılmasıyla yazarın ‘1984’ ve ‘Hayvan Çiftliği’ gibi eserlerine ait önemli belgeler, mektuplar ve sözleşmeler de açık artırmaya çıktı. Orwell’in oğlu Richard Blair açık artırmaya “Bu belgeler bir kez özel koleksiyonerlerin eline geçerse sonsuza dek kaybolabilirler” ifadeleri ile tepki gösterdi. Oğlu, arşivdeki belgelerin aynı zamanda dönemin edebiyat ve siyasi atmosferine dair önemli bilgiler içerdiğini vurguladı. Arşivin içerisinde yer alan Orwell’ın ‘Hayvan Çiftliği’ ile ilgili belgeler 100 bin sterline satılırken ikinci romanı ‘Bir Papazın Kızı’ ile ilgili belgeler 75 bin sterlinlik bir başlangıç fiyatıyla satışa sunuldu.
50 YILDIR DOKUNULMAMIŞTI
Victor Gollancz, 20. yüzyılın en etkili yayınevlerinden biriydi. Şirket, Fransız çokuluslu Lagardère’in sahibi olduğu Hachette’in bir parçası haline gelen Orion Group tarafından satın alındı. Önde gelen bir antika kitap satıcısı olan Rick Gekoski’den de yayınevinin yaklaşık 50 yıldır açılmayan arşivini elden çıkarması istendi.
Londra: Victor Gollancz Ltd, 1937. Orwell’ın İngiltere’deki yoksulluk üzerine klasik eserinin ilk baskısı.
ORWELL ARŞİVİNİN KAMU DEĞERİ ANLAŞILAMADI
Öte yandan uzmanlar bu durumu ‘kültürel vandalizm’ olarak nitelendirdi. Orwell Vakfı müdürü Jean Seaton satışı şöyle yorumladı: “50 yıldır hiç kimsenin o dosya dolaplarını açmamasının sebebi aptal olmaları ve arşivin değerini anlamamalarıydı. Yönetim kurulları neden uzmanlara ve tarihçilere danışmadı? Onlar da bundan belki biraz gelir elde etmeleri gerektiğini anlayabilirlerdi ama gerçek kamu değerini de anlayabilirlerdi... Bunun yerine ulusal bir arşivi dağıtmayı seçtiler.”
Orwell biyografi yazarı DJ Taylor da kendisi ve Orwell Vakfı’nın Gollancz arşivinin satıldığını keşfettiklerinde arşivi almak için para toplamaya çalıştıklarını belirterek, “Yapamadık çünkü bunlar çok değerli belgelerdi. Elbette arşivin parça parça satılacağından endişe ediyorduk” diye konuştu.
TAMAMI SATILAMAYINCA PARÇALANIP DAĞITILDI
Açık artırma ile ilgili eleştirileri ‘yanlış yönlendirme’ olarak nitelendiren Gekoski ise şunları söyledi: “Her şey Orion’un yayın yönetmeni Malcolm Edwards tarafından onaylandı ve kurulun talebi üzerine satışa sunuldu” Arşivin tamamını çewşitli kurumlara yaklaşık 1 milyon sterline satmaya çalışıldığı, bu hamle başarılı olamayınca düzinelerce satıcı, özel koleksiyoncu ve kütüphane arasında paylaştırıldığı belirten Gekoski, “Yönetim kurulunun bizden istediği tek şey mümkün olduğunca çok materyalden kurtulmamızdı... ve geri kalanı... atılmak zorundaydı” açıklamasında bulundu.
