Türkiye'de günlük koronavirüs vakalarında yaşanan düşüş ile birlikte, test sayılarının da azalması dikkat çekmişti. Test sayılarıyla vaka sayılarındaki paralel düşüş Sağlık Bakanlığı'nın açıkladığı rakamların güvenirliğinin sorgulanmasına neden olmuştu. DSÖ, testlerin pozitiflik oranının iki hafta boyunca yüzde 5'i geçmemesi gerektiğini söylerken, CDC son yedi gündeki toplam vaka sayısının toplam nüfusun 100 binde 50'sinden az olmamasına dikkat çekiyor.
Kademeli normalleşme ile yeni bir döneme geçen Türkiye'de günlük koronavirüs vakaları 21 Nisan'da 61 bin 967 ile zirveye ulaştıktan sonra düşüşe geçti, 20 günden kısa bir sürede 15 binin altına geriledi. Sağlık Bakanlığı, test sayılarındaki düşüş nedeniyle vaka sayılarının az göründüğü iddialarını reddederek, testlerin hastalığın azalması nedeniyle düştüğünü söylemişti.
Dünya Sağlık Örgütü, (DSÖ) bir ülkede pandeminin kontrol altında olduğunu söyleyebilmek için, testlerin pozitiflik oranının iki hafta boyunca yüzde 5'i geçmemesi gerektiğini söylüyor.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'nin (CDC) önerdiği kriter ise son yedi gündeki toplam vaka sayısının toplam nüfusun 100 binde 50'sinden az olması. Vaka sayısı bunun üzerindeyse test sayısının artırılması tavsiye ediliyor. CDC 100 binde 10'un altını düşük yayılım, 10-49 arasını orta yayılım, 50-99 arasını mühim yayılım, 100'ün üzerini ise ciddi yayılım olarak niteliyor.
Bu da CDC kriterlerine göre Türkiye'nin daha fazla test yapması ve önlem alması gerektiği yönünde bir işaret.
TTB BAŞKANI FİNCANCI: VAKA SAYISINI DÜŞÜK GÖSTERMEK İÇİN OLABİLİR
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Başkanı Şebnem Korur Fincancı, TTB olarak daha fazla aşılama yapılması gerektiğini düşündüklerini, okulların kapatılmak yerine rutin testlerle açık tutulmasını önerdiklerini fakat bu önerinin karşılık bulmadığını söyledi.
Türkiye'nin neden isteyen herkese test yapmadığı konusunda bir açıklama yapmadığını, bunun yanıtı hakkında fikir yürütebileceklerini belirten Fincancı "Birkaç neden olabilir" diyerek, şunları söyledi:
"Birincisi vaka sayılarının düşük tutulması.
"Bu hem Türkiye'nin diğer ülkelerce riskli ülke kategorisine alınmaması için hem de daha az kapanma önlemi alarak ekonomiyi daha az etkilemek için yapılıyor olabilir.
"Ekonomik krizin çok derin olduğunu biliyoruz. Haftalık olarak bakıldığında, testlerin düşük olduğu koşullarda bile vaka sayıları haftalık olarak yüz binde binlere ulaştı."
Daha önce Sağlık Bakanlığı'nın aylarca vaka sayısını gizleyerek onun yerine hasta sayısını açıklamasını ve ardından da bunu "ulusal çıkarlar" ile gerekçelendirmesini hatırlatan Fincancı, "O yüzden bu tahminlerimiz spekülasyonun ötesine geçiyor" dedi ve testlerin gerekli seviyede olmamasının arkasında da aynı motivasyonun olabileceğini söyledi.
Fincancı, "Vaka sayılarının açıklanandan daha fazla olduğuna dair gözlemlerini paylaşanların terörist olarak damgalanması da bunu gösteriyor" dedi.
TTB Başkanı Fincancı bir yanda yakınması olmasa bile test yaptırabilmek için yakınması olduğunu söyleyen insanlar olduğunu, diğer tarafta ise işinden olmamak için temaslı oldukları kişileri söyleyemeyenlerin bulunduğunu belirtti.
DÜNYA'DA TEST KRİTERLERİ
Ülkelerin nüfuslarına oranla ne kadar test yapması gerektiğine dair üzerinde uzlaşılmış bir sayı yok.
Johns Hopkins Üniversitesi test sayısının nüfusa oranla değil, o anki dalganın büyüklüğüne oranla kararlaştırılması gerektiğini söylüyor.
Dünya Sağlık Örgütü'nün ise bu konuda bir kriteri var.
Örgüt bir ülkede pandeminin kontrol altında olduğunu söyleyebilmek için, testlerin pozitiflik oranının iki hafta boyunca yüzde 5'i geçmemesi gerektiğini söylüyor.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'nin (CDC) önerdiği bir diğer kriter ise son yedi gündeki toplam vaka sayısının toplam nüfusun 100 binde 50'sinden az olması.
Vaka sayısı bunun üzerindeyse test sayısının artırılması tavsiye ediliyor.
CDC 100 binde 10'un altını düşük yayılım, 10-49 arasını orta yayılım, 50-99 arasını mühim yayılım, 100'ün üzerini ise ciddi yayılım olarak niteliyor.
Türkiye'de bu oran hiçbir zaman yüz binde 50'nin altına inmedi.
Bu da CDC kriterlerine göre Türkiye'nin daha fazla test yapması ve önlem alması gerektiği yönünde bir işaret.
PEKİ TÜRKİYE'DE KİMLERE TEST YAPILIYOR?
Sağlık Bakanlığı'nın internet sitesindeki bilgilere göre Türkiye'de yalnızca Covid-19 semptomu gösteren kişilere, doktorların gerek görmesi durumunda test yapılıyor.
Koronavirüse yakalanmış bir kişiyle aynı evde yaşayanlar bile, belirti göstermedikleri durumda test yaptıramıyor.
Koronavirüs testi pozitif çıkmış bir kişiyle yakın temasta bulunmuş olan kişilere 10 gün boyunca kendilerini evlerinde izole etmeleri, yalnızca belirti gösterirlerse test yaptırmaları söyleniyor.
Bakanlık, karantinadaki bir kişiyle görüşmüş olanlara şu tavsiyeyi veriyor:
"Karantina altındaki bir kişiyle görüştüyseniz hastalık semptomları açısından kendinizi takip etmeniz gerekir. Görüştüğünüz kişide COVID-19 ortaya çıkarsa kendinizi 10 gün evde izole ediniz, sizde hastalık semptomları ortaya çıkarsa maske takarak en yakın sağlık kurumuna gidiniz."
Bakanlık ayrıca, sadece şikayetleri olan fakat bir hastayla teması olmayan kişilere evde test yapılmadığını söylüyor.
Sağlık Bakanlığı bunun yanı sıra, Türkiye'de tarama amaçlı test yaptırılmamasını tavsiye ediyor. Bunun nedeni ise net bir şekilde açıklanmıyor, yalnızca tarama testi yaptıran kişilerin testi negatif çıksa bile gelecekte hastalanmayacağının bir garantisi olmadığı belirtiliyor.
Test yaptırabilecek kişi gruplarının böylesine dar bir şekilde (sadece belirti gösterenler) tanımlanması ise bazı uzmanlar tarafından eleştiriliyor.
'AYNI EVDE YAŞAYANA YAPILMAYACAK DA KİME YAPILACAK?'
İstanbul Tabip Odası'ndan doktorlar Ergün Demir ve Güray Kılıç, birlikte yazdıkları bir makalede pandemi sürecinde etkin filyasyon ve izolasyonun yalnızca test ile mümkün olduğunu vurguluyor ve Türkiye'deki durumu eleştirerek, "Bu uygulama ile temaslı vatandaşların test yaptırabilmesi zorlaştırılmıştır. Test yapılmayan ancak evde izole kalması gereken temaslı vatandaşlar panik halde özel sağlık kuruluşlarına yönelecek ancak 250-300 TL'yi cepten ödeyerek test yaptırabileceklerdir. Soruyoruz COVID-19 pozitif vakalar ile aynı evde kalan temaslı kişilere test yapılmayacak da kimlere test yapılacak?"
Demir ve Kılıç, bir yandan belirtisiz temaslılara test yapılmazken diğer yandan bazı milletvekillerinin ayda sekiz test yaptırmasını ve futbol takımlarına düzenli test yapılmasının tezat oluşturduğunu söyledi.
