İlk ziyarette S-400 sürprizi

Moskova’yı ziyaret eden ilk Suudi Arabistan Kralı olan Selman bin Abdülaziz, dün Kremlin’de Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin’le bir araya geldi. Dünyanın en büyük iki petrol üreticisinin liderlerinin buluşmasının temel gündemi de enerji, ekonomi ve Suriye savaşıydı. İki liderin Kremlin’deki görüşmesinin basına açık bölümünde Rus lider Putin “Bu, ikili ilişkiler tarihinde Suudi Arabistan Kralı’nın Rusya’ya yaptığı ilk ziyaret. Bu ziyaret, başlı başına dönüm niteliğinde bir gelişme. İlişkilerimiz son derece büyük bir tarihe sahip” dedi. Putin, Kral Selman’ın babası Abdülaziz el-Suud tarafından kurulduğu 1926 yılında, Suudi Arabistan’ı tanıyan ilk ülkenin Sovyetler Birliği olduğunu hatırlatarak “Bugün burada sizi ağırlamaktan büyük memnuniyet duyuyoruz. Ziyaretiniz hükümetlerarası ilişkileri geliştirmek açısından önemli bir itici güç olacak” diye konuştu. Putin’in ardından söz alan Kral Selman ise ‘dost ülke’ olarak tanımladığı Rusya ile ‘barış, güvenlik ve ekonomik gelişimin sağlanması için’ ilişkileri yoğunlaştırma niyetinde olduklarını dile getirdi. Rusya Enerji Bakanlığı, görüşmeden önce Riyad yönetimiyle bir milyar dolar tutarında bir enerji anlaşması imzalayacaklarını söylemişti. Ancak bununla birlikte iki taraf arasında sürpriz bir anlaşma daha imzalandı. Buna göre Rusya’nın, Suudi Arabistan’a S-400 hava savunma füze sistemlerinin de dahil olduğu geniş bir silah paketi satacağı bildirildi. Suudi El Arabiya televizyonunun haberine göre nlaşmada yer alan silahlar arasında Kornet EM lazer güdümlü tanksavar füzesi, TOS-1A tipi çok namlulu roketatar, AGS-30 otomatik bombaatar ve Kalaşnikof piyade tüfeği bulunuyor. Selman, görüşmede Suudi Arabistan’ın bölgedeki en büyük rakibi olan İran’a yönelik taleplerini de Putin’e iletti. Rus Interfax ajansı, Suudi Kralı’nın, Putin’den “İran’ın Ortadoğu meselelerine müdahalesine engel olmasını istediğini” belirtti. Ajansın haberine göre Selman, İran’la farklı tarafları destekledikleri Yemen savaşına değinerek “Önemle vurguluyoruz ki, Yemen’de barış ve güvenliğin sağlanması için, Körfez bölgesinde ve Ortadoğu’da istikrarın sağlanması şarttır. Bunun için de İran, bölge ülkelerinin iç meselelerine karışmaktan ve bölgedeki durumu istikrarsızlaştıracak faaliyetlerde bulunmaktan vazgeçmelidir” diye konuştu. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’da bir araya gelen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz’in Suriye’de önceliğin terörle mücadele olduğu hususunda anlaşma sağladıklarını açıkladı. Lavrov, “Suriye’deki tüm sorunların masaya yatırıldığı görüşmede terörle mücadelenin önceliğe sahip olduğuna dair ortak anlayış ortaya çıktı. Terörle mücadelenin aşırılıkçı ideolojiyle kararlı mücadele anlamına geldiği aşikar. Rusya ve Suudi Arabistan’ın Birleşmiş Milletler (BM) ve uluslararası arenadaki inisiyatifleri de buna yönelik. Suudi meslektaşlarımızı, BM Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) görüşülmekte olan yaklaşımlar hakkında bilgilendirdik” dedi.

14 ANLAŞMA İMZALADILAR

Putin ile Kral Selman’ın Kremlin Sarayı’ndaki görüşmesinin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında konuşan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, iki liderin görüşmesinde Ortadoğu’daki gelişmelerin etraflıca ele alındığını belirtti. Lavrov, Rusya ve Suudi Arabistan liderleri arasında sona eren görüşmenin ardından enerji, tarım, savunma sanayi ve altyapı alanları başta olmak üzere 14 anlaşma imzalandığını kaydetti. Ancak S-400, bu anlaşmalar arasında henüz yer almıyor. Rusya Başbakan Yardımcısı Dimitriy Rogozin, gazetecilere yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan’ın Rusya tarafından üretilen S-400 hava savunma sistemlerine ilgi gösterdiğini belirterek, “Ancak bu konuda nihai bir karar alınmadı” dedi.

SURIYE SAVAŞI KREMLİN’İN İŞLERİNİ AÇTI

Türkiye’den sonra Suudi Arabsistan’a da S-400 hava savunma füze sistemi satan Rusya, askeri ihracat gelirini sürekli olarak artırıyor. Bu durum, iki yıldır Suriye savaşında yer alan Rusya’nın, bu sayede kullandığı silah sistemlerinin ‘reklamını yapmasına’ bağlanıyor. Rusya, savaşa bizzat dahil olmadığı, ancak Suriye rejimini dışarıdan desteklediği 2014 yılında 5,1 milyar dolarlık askeri ihracat yapmıştı. Moskova’nın, Eylül sonunda savaşa girdiği 2015 yılındaki silah satışları ise 5,4 milyar dolar tutarında oldu. Askeri ekipman ihracatında ABD’nin ardından ikinci sırada bulunan Rusya, geçen yılsa daha büyük bir artış sağlayarak 6,4 milyar dolarlık satış yaptı. Rusya’nın, ABD müttefiklerine silah satması da dikkat çeken başka bir ayrıntı. 

ORTADOĞU RUSYA’YA GÜLLÜK GÜLİSTANLIK

Özellikle Eylül 2015’te Suriye savaşına doğrudan müdahil olduktan sonra Ortadoğu’daki etkisini artıran Rusya’nın, çıkar çatışmaları ve savaşlarla dolu bölgedeki bütün belli başlı unsurlarla iyi ilişkiler sürdürmesi dikkat çekiyor:

* Türkiye: Kasım 2015’te Türk hava sahasını ihlal eden bir Rus uçağının düşürülmesinin ardından başlayan kriz, geçen yaz yerini normalleşmeye bıraktı. Bu süreçte iki taraf Suriye’de yakın çizgiye geldi, işbirliği arttı. Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma füze sistemi satın alması, ilişkilerin ne kadar ilerlediğini gözler önüne serdi.

* İran: Moskova’nın Tahran’la ilişkileri, özellikle Rusya’nın Suriye’de sahaya inmesiyle yakınlaştı. İran’ın büyük devletlerle yaşadığı nükleer kriz yaşadığı 2010’da Tahran’a 13 milyar dolarlık S-300 satışını iptal eden Rusya, bugün İran’a S-400 satmaya çalışıyor. Rusya, önemli miktarda askeri ekipman satışı yaptığı İran’la, ABD’ye karşı da ortak tavır alıyor.

* Suudi Arabistan: Kremlin, Riyad yönetimiyle de daha önce yaşadığı sorunları onararak ilişkileri geliştirdi. Kral Selman’ın Moskova ziyareti, bu anlamda dönüm noktası oldu. Rusya, S-400 füze sistemi sattığı Suudi Arabistan’la Suriye konusunda da uzlaşmaya vardıklarını açıkladı. Suudiler, Suriye’de rejimle savaşan grupların en büyük destekçisi konumundaydı. İki taraf, geçen aylarda da petrol fiyatları üzerinde anlaşma yapmıştı.

* İsrail: Rusya, İsrail’in kendisine karşı en büyük tehdit olarak algıladığı İran ve onun nüfuz alanındaki Hizbullah ve Suriye rejimiyle olan iyi ilişkilerine sağmen Tel Aviv yönetimiyle ciddi bir sorun yaşamadı.

* Irak Kürt Bölgesel Yönetimi: Rusya Dışişleri, IKBY’nin bağımsızlık referandumuna karşı tavrını Irak’ın toprak bütünlüğünden yana koyarken, aynı zamanda Kürtlerin ulusal taleplerinin de Başdat tarafından göze alınması gerektiğini savundu. Bu açıklama, IKBY’ye daha fazla özerklik verilmesine yönelik bir telkin olarak yorumlandı. Öte yandan Rus devlet petrol şirketi Rosneft, geçen ay Erbil yönetimiyle bir milyar dolarlık doğalgaz boru hattı anlaşması imzaladı.

* PKK-PYD: Suriye’nin kuzey ve doğu kesiminde geniş alanları kontrol altında bulunduran PKK-PYD, esas olarak Amerikan desteği almasına rağmen Rusya ile de teması sürdürüyor. İki tarafın işbirliği, özellikle Antakya sınırında izole edilmiş durumdaki PKK-PYD bölgesi Afrin’de yoğunlaşıyor. Rus askerleri, Afrin’e bağlı Cinderis’te üs kurmuştu. Fırat Kalkanı bölgesine komşu Tel Rıfat’ta ise kontrol noktaları oluşturmuştu.