Türkiye ile Mısır’ın iki önemli aktörü olduğu Doğu Akdeniz, egemenlik alanlarının kesişmesi nedeniyle satranç tahtasına döndü. İki başkentin konuyu iç siyasette kullanarak attığı adımlar çıkmaza girince de rasyonalite zorunluluk haline geldi. Kahire yeni arama ihalesinde Türkiye’nin bildirdiği sınırı esas alırken Ankara’dan da Sisi yönetimiyle barışma sinyalleri geldi. ‘Milli çıkarlar eksenli’ akılcı bir siyaset ihtiyacı diplomasiye yeniden alan açtı.
Zengin doğalgaz kaynaklarının keşfiyle Doğu Akdeniz’de başkentlerin hamle yarışı başladı. Türkiye de uluslararası hukuktan doğan haklarına sahip çıkmak için sürece dahil oldu.
Ancak kilit aktörlerden biri olan Mısır’la ilişkilerde çıkar esaslı yaklaşım yerine iç siyasete dönük adımlar atıldı, sert söylemlerle diplomasi kapısı kapatıldı. Kahire de Yunanistan’la yaptığı deniz yetki anlaşmasında yalnızca Türkiye karşıtlığını gözetti.
İKİ BAŞKENTTEN KARŞILIKLI POZİTİF DİPLOMASİ ADIMLARI
Deniz alanı kaybına yol açan mutabakat nedeniyle kamuoyundaki rahatsızlık zirve noktasına ulaşınca Sisi yönetimi ‘Yeter ki Türkiye zarar görsün’ yaklaşımından çark etti. Mısır, yeni hidrokarbon arama ihalesinde Ankara’nın BM’ye bildirdiği kıta sahanlığını dikkate aldı.
Atina’da rahatsızlık yaratan ‘zeytin dalı’ Ankara’da olumlu karşılık buldu. Çavuşoğlu’nun ardından Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Kalın’dan Mısır’la yeni anlaşma mesajı geldi.
HAMASETTEN MECBURİ DÖNÜŞ
Mısır’la 2013 darbesi sonrası tarihin en dip seviyesine inen ilişkilerde son zamanlarda verilen ılımlı mesajlar somut adımlara dönüşebilir. Mısır’ın Doğu Akdeniz’de hidrokarbon arama ihalesinde Türkiye kıta sahanlığını dikkate alması Ankara’da olumlu karşılandı. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu Mısır’la bir anlaşma imzalanabileceğini söyledi.
Akdeniz’deki deniz yetki alanlarının sınırlarının nereden geçeceği, bu sınırların nasıl çizileceği meselesi, doğal kaynakların nasıl paylaşılacağını da belirleyeceği için uzun süredir gerilimi tırmandırırken 18 Şubat’ta Mısır’dan gelen açıklama ilk kez diplomasi için umut verdi.
Türkiye’nin Yunanistan’a karşı Akdeniz’deki yetki alanını güvenceye alma amacıyla Libya ile 2019’da imzaladığı bir anlaşmanın ardından, darbe sonrası ilişkilerin dibe indiği Mısır da Yunanistan’la politik konjonktür gereği karşı bir anlaşma imzalamıştı. İki anlaşmayla ülkelerin ilan ettiği yetki sahaları kesişirken bölgede savaşa varabilecek anlaşmazlıkların tohumu atılmıştı.
Ancak Kahire ile Ankara arasında ilk yumuşama sinyalleri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye ile Mısır istihbarat servisleri arasında görüşmeler olduğunu geçen yıl duyurmasıyla geldi. Sonrasında taraflar dışişleri bakanları düzeyinde görüşmeler gerçekleştirdi. Ve bu görüşmelerin ilk meyvesi 18 Şubat’ta alındı.
Mısır, Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin Birleşmiş Milletler’e bildirdiği kıta sahanlığı sınırlarını dikkate alarak hidrokarbon arama ihalesine çıktığını duyurdu. Bu duyuru Yunanistan’da ise paniğe yol açtı. Yunan Kathimerini gazetesinin haberinde “Mısır’ın bu tercihi, Mısır-Türkiye ilişkilerinin iyileştiği yönünde bir unsur olarak değerlendirilmese de, Kahire’nin gelecekteki görüşmeler için kapıları açık tutmaya yönelik bilinçli bir tercihidir” ifadesine yer verildi.
Haberde, Kahire hükümetince yayımlanan ihale haritasında, batıdaki bölgelerin Yunanistan ve Mısır arasında imzalanan Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) anlaşmasına göre belirlendiği, 28. meridyenin doğusunda yer alan bir parselin ise Türkiye’nin, Türkiye-Libya anlaşmasını imzalamasından birkaç gün önce BM’ye bildirdiği Türk kıta sahanlığının güney sınırlarında son bulduğu belirtildi.
Dışişleri Bakanı Memduh Çavuşoğlu da 3 Mart’ta yaptığı açıklamada,Mısır’ın 2020’de Yunanistan’la anlaşma imzaladığı zamanda da Türkiye’nin kıta sahanlığının güney sınırlarına saygı duyduğunu belirtti. Çavuşoğlu, “Biz bunu olumlu karşılıyoruz. İlişkilerimizin seyrine göre biz de Mısır’la deniz yetki alanlarını müzakere ederek bir anlaşma imzalayabiliriz” dedi.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da “Bu, çok önemli bir gelişme, bunun devam etmesini bekliyoruz” ifadelerini kullandı. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ise konuyu, “İki ülkenin birbirleriyle konuşması, ikili ve bölgesel ilişkilerimizi geliştirebilir” sözleriyle değerlendirdi.
28’İNCİ BOYLAM UYARISI
Yunanistan’la Mısır’ın anlaşma imzaladığı alanın doğu çizgisi 28’inci boylamda sınırlanıyor. Uzmanlara göre Libya ile yapılan anlaşmanın doğu koordinatı, Mısır ile yapılacak anlaşmanın batı koordinatı olması gerekiyor.
Türkiye’nin bu nedenle Mısır’la muhtemel bir anlaşma imzalarken 28 derece doğu boylamının batısını geçen bir anlaşma yapması gerektiği vurgulanıyor.
YUNANİSTAN’DAN MISIR’A HARİTA SEFERİ
Türkiye ile Mısır arasındaki gelişmeler sonrası Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, önceki gün Mısır Dışişleri Bakanı Sami Şükrü ile görüştü. Dendias görüşme sonrası yaptığı açıklamada, iki ülke ilişkilerinde yaşanan “enerji haritası” sorununun çözüldüğünü söyledi.
Dendias, “Mısır’ın yayımladığı yeni haritaya göre, teknik düzeydeki bu konunun kapandığına inanıyoruz” dedi. Yunanistan, Mısır’ın yayımladığı enerji haritasında gösterilen ve 28’inci boylamın doğusuna sarkan 18 nolu parselin iki ülkenin deniz yetki alanlarının belirlenmesini öngören anlaşmaya aykırı olduğunu açıklamıştı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Mısır’la deniz yetki alanlarının belirlenmesini öngören müzakerelerin başlatılabileceğini açıklaması sonrası Yunanistan Mısır ile temasa geçmiş ve Türkiye ile Mısır’ın kıta sahanlıklarının kesiştiği 18 no’lu parselin enlem ve boylamları hakkında bilgi istemişti.
