Göçmen ve uyuşturucu kaçakçılığı nedeniyle sürekli eleştiri konusu olan ‘sınır güvenliği zafiyeti’ şimdi de sahte döviz skandalıyla gündemde. Güneydoğu sınırından geçirildiği belirtilen milyonlarca sahte doların ilk olarak Gaziantep’te, ardından Antalya ve İstanbul’da piyasaya sokulduğu belirtildi. ATM ve para sayma makinelerinin tespit edemediği banknotlar nedeniyle döviz büroları ve bankalar alımı durdururken muhalefet sözcüleri Meclis’te ‘1 milyar dolar sınırdan nasıl geçti?’ diye sordu.
Piyasada yüklü miktarda dolaşan sahte dolar krize yol açtı. Döviz büroları ve bankalar dolar alımını durdurdu. Paraların güneydoğu sınırından Türkiye’ye kaçak yollarla sokulduğu öne sürüldü. Toplam tutarın milyar doları aşabileceği tahmin ediliyor. CHP’li Burhanettin Bulut, konuyu Meclis gündemine taşıyarak Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e başlıktaki soruyu sordu.
GÜNEYDOĞU’DAN YURDA SOKULDU
Türkiye’nin sınırları son yıllarda yasadışı göç akını başta olmak üzere uyuşturucu ticareti ve terör örgütü mensuplarının sızmalarıyla tartışılıyor. Muhalefet gerekli tedbirlerin alınmadığını belirtip ‘sınırlarda güvenlik zafiyeti var’ derken son skandal uyarıların dikkate alınmadığını gösterdi. Güneydoğu sınırından Türkiye’ye 1 milyar doları aştığı belirtilen sahte paranın sokulduğu ortaya çıktı. İlk önce Irak ve Suriye ticaretinin yoğun olduğu Gaziantep’te sisteme sokulan para, daha sonra Antalya, İzmir ve İstanbul’da ortaya çıktı. Sahte dolarla kripto para alımı bile yapıldığı belirlendi.
BANKALAR DOLAR ALIMINI KESTİ
Kapalıçarşı’daki döviz büroları ve bankalar 50 ve 100 dolarlık banknotların alımını durdurdu. Kısıtlamanın para sayma makinelerinin yazılım güncellenmesi tamamlanana kadar süreceğini belirtildi. Fiziksel dolar işlemlerinin durdurulması piyasada bir belirsizlik yaratırken, İstanbul Başsavcılığı soruşturma başlattı. Merkez Bankası ise sahteciliğe karşı teknolojik altyapıda yeni tedbirlerin alındığını duyurdu. Skandalı Meclis’e taşıyan CHP Genel Başkan Yardımcısı Burhanettin Bulut, Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek’e ‘Sahte 1 milyar dolar sınırdan nasıl geçebildi?’ sorusunu yöneltti.
SAHTE 1 MİLYAR DOLAR SINIRDAN NASIL GEÇTİ?
İstanbul’da yurt dışında basılan sahte 50 ve 100 dolarlık banknotların piyasaya sürüldüğü iddiası nedeniyle Kapalıçarşı’daki bazı döviz büroları ile bankalar dolar alımını neredeyse tamamen durdurdu. Sahte paraları ATM’ler ve para sayma makinelerinin dahi gerçeğinden ayırt edemediği konuşulurken İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı re’sen soruşturma başlattı.
MB: SEKTÖRÜ UYARDIK
Krize dair Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada “Bankamız, banknot sahteciliği ile etkin mücadele kapsamında ilgili adli mercilerle koordinasyon içinde gerekli çalışmaları yürütmektedir. Bu kapsamda son günlerde haberlere konu olan sahte efektifler, adli merciler tarafından bilirkişi raporu düzenlenmesi amacıyla bize gönderilmiştir. Hazırlanan bilirkişi raporları, adli mercilerin yanı sıra bankacılık sektörünün uyarılmasını teminen Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği ile paylaşılmıştır. Bunun yanında teknolojik altyapıda sahteciliğe karşı tedbir alınmasına yönelik gerekli yönlendirmeler gerçekleştirilmiştir” denildi.
GAZİANTEP’TE Mİ BAŞLADI?
Bu arada sahte dolarların güneydoğu sınırından Türkiye’ye kaçak yollarla sokulduğu öne sürüldü. Toplam tutarın milyar doları aşabileceği tahmin ediliyor. Habertürk’ten Çetiner Çetin’in haberine göre; sahte dolarla döviz bürolarından ilk işlemlerin Antalya, İzmir, Gaziantep ve İstanbul gibi daha turistik bölgelerde yapıldığı düşünülüyor. Olayın ilk patlak verdiği şehrin Suriye ve Irak ile ilgili ticari hareketliliğin en yoğun yaşandığı Gaziantep olduğu iddia edildi. Hatta Antalya’da bir kripto para alımında sahte dolarların kullanıldığı öğrenildi.
Türkiye Bankalar Birliği “Kullanımdaki para sayma, sahte döviz kontrol ve ATM makinelerinin gerekli kontrolleri ve güncellenmeleri yapılmaktadır” ifadelerini kullandı. ANKA’ya konuşan döviz bürosu çalışanı Ebru Doğan “Bir buçuk, iki haftadır bu durumla karşı karşıyayız. İnsanlar da panik oldu biz de. Bir çözüm elbette gelecek. Biz de ona göre hareket edeceğiz. Yatırımlarını dolar üzerine yapanlar panik halinde. 50 doları ve 100 doları getirdiklerinde alım satım yapamıyoruz. Eski dolarları da almıyoruz” diye konuştu.
SORU ÖNERGESİ VERİLDİ
CHP Genel Başkan Yardımcısı Burhanettin Bulut, meseleyi Meclis gündemine taşıdı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığına soru önergesi sunan Bulut, şu soruları yöneltti: “Piyasada dolaşan sahte dolarların toplamı ne kadardır? Şimdiye kadar ele geçirilen sahte dolar miktarı nedir? Sahte dolar nedeniyle kaç kişi mağdur olmuştur? Bu tutar ne kadardır? Sahte dolarlar ülkemize hangi yollarla sokulmuştur? Sahte dolar hangi kentlerimizde görülmüştür? Hangi alışverişlerde kullanılmıştır? 1 milyar doları geçtiği düşünülen sahte para sınırdan nasıl geçebilmiştir? Sahte dolarla ilgili bakanlığınıza herhangi bir şikayet gelmiş midir? Gelmişse neler yapılmıştır? Sahte dolarların önüne geçmek için bakanlığınızın aldığı önlemler nelerdir?..”
NASIL AYIRT EDİLİR?
Doların gerçek olduğunu anlamak için en garantili yöntem, paranın ipi içerisindeki yazıyı kontrol etmek. Doları ışığa tutup güvenlik şeridine bakmak yeterli. Bu şeritte USA ve banknot tutarının yazdığına bakılmalı. Örneğin, 100 dolarlık bir banknotta “USA HUNDRED” yazısını paranın iki tarafında da görmek gerekiyor. Ayrıca yeni çıkan dolarlarda mavi şerit, üstte ve alttaki rakamlarda kabartmalar var. Kağıdı da pamuk ve ketenden üretiliyor.
3 MİLYON 600 BİN SAHTE EURO ELE GEÇİRİLDİ
Sahte dolar meselesi gündemdeyken İstanbul’da Fatih ve Zeytinburnu’nda 2 evde sahte para basıldığı belirlendi. Söz konusu adreslere düzenlenen operasyonda, basılmaya ve piyasaya sürülmeye hazır halde toplam 3 milyon 600 bin sahte euro ele geçirildi. Gözaltına alınan bir kişi, işlemleri için emniyete götürüldü. Evlerde 1 adet Cata ibareli mor ışık, 1 adet Eraysan ibareli basım makinası, 1 adet kare çıtaya gerilmiş üzerinde 100 ibareleri bulunan basım kalıbı, 817 adet farklı bankalara ait ibareler bulunan basılmış halde sahte çek yaprakları da bulundu.
YATIRIMCIDA GÜVEN PROBLEMİ YARATACAK
Sahte dolar krizini KARAR’a değerlendiren ekonomist Serkan Özcan “Özellikle sahte para, dolandırıcılık gibi hususlarda Türkiye’nin bir ekonomik güvenlik politikasına ihtiyacı var” dedi.
Piyasada dolaşan sahte dolarlarla ilgili görüşlerine başvurduğumuz ekonomist Serkan Özcan, meselenin Türkiye ile ilgili güven sorunu oluşturduğuna işaret etti. Özcan “Türkiye’de iş yapan gerek ulusal gerek uluslararası yatırımcılar açısından böyle bir şeyin ortaya çıkmasının yaratacağı çok ciddi bir güvensizlik problemi olur. Güvensizlik, daha ağır bir iktisadi politika demek. Farklı konularda meseleler zaten sorunlu. Şimdi bir de bir ekonomide güvenlik meselesi var. Özellikle sahte para, dolandırıcılık gibi hususlarda Türkiye’nin bir ekonomik güvenlik politikasına ihtiyacı var. Bu olay sonucunda ekonomideki güvensizliğin yetersizliğini de görmüş oluyoruz. Zaten hukuki açıdan darmadağın durumdayız. Yatırımcılar hukuk güvenliğini hissetmiyor üstüne bir de böyle bir sorun ve dolandırıcılık ihtimali çıktı” diye konuştu.
Tüm Yetkili Müesseseler ve Döviz Büroları Derneği (TÜYEMDER) Başkanı Mehti Şeren ise tam tersi fikirde. Şeren “Bırakın 600 milyon dolar veya 1 milyar dolar sahte parayı, bin dolar dahi yok. 1 hafta boyunca saha çalışması yaptık. Sadece iki adet sahte paraya denk geldik. Bunlar da makinelerimizden geçmemekte. Yetkisiz işlem yapan kaçak işletmeler, kuyumcular ve para transfer merkezleri, sahte para riskini arttırmakta. Sahte paralar ancak buralardan halkımıza verilebilir” uyarısında bulundu.
Sahte 50 ve 100 dolar nasıl anlaşılır? Doların sahte olup olmadığını anlama yöntemleri neler?
