Kediler için hayati önem taşıyan Karma aşının temininde sıkıntı yaşanıyor. Bu aşıyı olmayan her kedi ölümcül birçok hastalığa yakalanma riski altındayken İVHO Başkanı Prof. Dr. Murat Arslan ve Veteriner Hekim Rezzan Kurt, flakon cam şişe ile birlikte birçok hammadde eksikliğinin neden olduğu bu durumun ‘Gençlik Hastalığı’ sayılarını arttırdığını belirtti.
ÖZGE KAR
Koronavirüs (Kovid-19) aşı çalışmalarının başladığı zamandan bu yana hayvan ilaç ve aşılarında, bilhassa kedileri ölümcül hastalıklardan koruyan karma aşıda tedarik sıkıntıları yaşanıyor. Önceliğin Kovid-19 aşı çalışmalarına verilmesi hammadde eksikliğine neden oldu. Karma aşısı yapılmamış kediler, ölümcül olan Panlökopeni (Gençlik hastalığı) tehlikesi ile karşı karşıya.
İlk sırada gelen eksik hammaddenin flakon cam şişe olması ise oldukça şaşırtıcı. Hayvanların ölümcül hastalıklarla mücadele etmesine neden olan cam şişe tedarik sorunu ile ilgili herhangi bir açıklama yok.
AŞI GEÇMİŞ VERİLERE GÖRE ÜRETİLİYOR
Karma aşıdaki kritik durumu değerlendiren İstanbul Veteriner Hekimler Odası (İVHO) Başkanı Murat Arslan, daha önceki yıllarda da temin sorunları yaşandığını belirterek şu sözleri kaydetti:
''Aşının bulunmaması sadece içinde bulunduğumuz döneme özgü değildir. Daha önceki yıllarda da farklı aşılarda dönem dönem temin sorunu yaşandığı olmuştur. Aşı ithalatçısı firmalar, yıllık satın alım programlarını bir önceki yıl sonunda, geçmiş yılların verilerine dayanarak planlarlar. İçerisinde bulunduğumuz pandemi dönemine mahsus olarak, ülkemizde de evcil hayvan sayısındaki artış paralelinde, aşı tüketiminin de artmış olması ve pandemi döneminde, diğer sektörleri de kapsayan lojistik sorunların yaşanması, ayrıca aşı üreten firmaların üretim kapasitelerinin büyük bir kısmını korona aşısına ayırmaları, yine korona aşısı üretiminin artması nedeniyle başta şişe olmak üzere üretim ve ambalajlamada kullanılan malzemelerde sıkıntı yaşanmasının karma aşının piyasada olmamasının nedeni olarak görülmektedir.
İVHO Başkanı Prof. Dr. Murat Arslan
SON SÜREÇTE GENÇLİK HASTALIĞI ARTTI
Karma aşının olmaması özellikle genç kedilerde ölüm oranı yüksek olan kedi gençlik hastalığına neden olmaktadır. Özellikle son süreçte sahadan gelen bilgilere gençlik hastalığının arttığını söylüyor. Ayrıca karma aşının içerdiği diğer etkenlerin sebep olacağı hastalıkların görülme olasılığını artırır.''
AŞI NE ZAMAN TEMİN EDİLECEK?
Prof. Dr. Arslan, aşının teminiyle ilgili ise ''İthalatçı firmalardan aldığımız bilgilere göre bir miktar aşının dağıtımının başladığı, devanın gümrük işlemlerinin sürdüğü bilgisi verilmiştir.'' dedi.
Ayrıca karma aşının sokak hayvanlarına genellikle uygulanmamakla beraber, bazı ilçe belediyeleri zaman zaman yaptığını dile getiren Arslan, aşı ile ilgili sözlerine şöyle devam etti:
''Bu aşı birkaç farklı ülkede farklı markalar tarafından üretilmektedir. İlgili hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar aşıyı üretmeyen firmalar da dahil olmak üzere birçok marka tarafından üretilmektedir. Yukarda üretime ilişkin verdiğimiz bilgiler ışığında böyle olduğunu düşünmüyoruz.
DÖVİZ, AŞININ FİYATINI ARTIRDI
Arz-talep ilişkisinden bağımsız olarak hemen her sektördeki tüm kalemlerde olduğu gibi fiyat artışı dövize bağlı olarak karma aşı fiyatı da artmıştır. Maalesef fiyat artışları hem üyemiz veteriner hekimleri, hem hasta yakınlarını olumsuz etkilenmektedir. Kurdaki artışların devam etmesi durumunda hasta yakınlarının programlı aşılamayı aksatmalarından endişe etmekteyiz. Maalesef dönem dönem ortaya çıkan ilaç ve aşı teminindeki sıkıntılar beşeri ilaçlar da dahil olmak üzere içinde bulunduğumuz süreçte de farklı kalemlerde olmaktadır."
Aşıyı, ruhsatla denetime tabi olan kurumlarca tedarik edilebildiğini ve hastaya uygulanabildiğini vurgulayan Arslan, şöyle devam etti:
''Aşılar ithalatından hastaya uygulanana kadarki süreçte sadece ruhsat ile yetkilendirilmiş ve periyodik denetime tabi ithalatçı distribütör, ecza deposu, veteriner muayenehane, poliklinik ve hastaneler tarafından iletilmektedir. Bu sistemin dışında herhangi bir uygulama mümkün olacağını düşünmüyoruz.''
ÜCRET TARİFESİ NASIL BELİRLENİYOR?
Veteriner Hekimler Odası, mevzuata göre her yıl 'alt sınır' ücret tarifesini belirler. Herhangi
bir üst sınır belirlenmemekte ve bunun nedeni ise kliniklerin konumu ve giderleri gözetiliyor.
Fiyat tarifesinin belirlenmesi ile beraber üst sınırın olmamasının fazla ücret talep etmeye yol açabilmesine ilişkin soruya Prof. Dr. Arslan şu sözlerle yanıt verdi:
''Veteriner Hekimler Odası, ilgili mevzuat gereği her yıl 'alt sınır' ücret tarifesini belirler. Bu belirlenen fiyatlar dönemsel ekonomik koşullar dikkate alınarak belirlenmektedir ve bir yıl boyunca geçerli olmaktadır. Üretilen hizmet ve uygulamaların kalite standartlarının temini açısından bu ücretlerin altında rakam talep edilemez. Ancak muayenehanenin bulunduğu semt ve İlgili diğer masraflar dikkate alınarak tarifenin üzerinde ücret talebinde bulunulabilir.''
‘EN ÇOK KULLANILAN KEDİ KARMA AŞISI’
Karma aşının tedarik ve üretim sıkıntılarıyla ilgili görüşü alınan Klinisyen Serbest Veteriner Hekim Rezzan Kurt, birçok hammaddede sorun yaşansa da bunların başında flakon cam şişe geldiğini belirterek şu sözleri kaydetti:
“Kedi karma aşısının temel ve en büyük nedeni olan Kovid-19 ile başlayan aşılama çalışmasının neticesinde ihtiyaç doğan flakon dediğimiz aşıların içinde bulunduğu küçük cam şişelerin yokluğu... İhtiyaç bu aslında. Aşı çalışması devam ettiğinden ham madde ihtiyaç doğuyor. Öncelik Kovid-19 olduğu için bu yönde bir kayma var. Biz de en çok kullandığımız kedi karma aşısında sorun yaşıyoruz. Tabii diğer hammaddelerde de problemler yaşanıyor ama esas sorun flakonda. Bunun yanı sıra en çok kullandığımız aşının, kedi karma aşı olması da en çok etkilenenin de karma olmasını beraberinde getiriyor.
Klinisyen Serbest Veteriner Hekim Rezzan Kurt
TEHLİKELİ HASTALIKLARA KARŞI KARMA
Karma aşı kedilerde viral hastalıklar içerisinde en büyük hastalıkların ortaya çıkmasına engel oluyor. Kalisivirüs, herpesvirüs enfeksiyonlarından korunmuş oluyor. Bu aşıyı olmayan kedilerde gençlik hastalığı dediğimiz hastalıkla mücadele etmek zorunda kalıyoruz. En tehlikeli hastalık olarak bilinir. Kusma, ishal şeklinde belirti vermekte. Ölümcüldür. Hızlı yayılır ve bulaşır. Diğer viral hastalıklar da öyledir ama en çok mücadele ettiğimiz hastalık ‘gençlik’.
YA AŞI BULAMAZSAM ENDİŞESİ
Ben bir Klinisyen hekim gözüyle baktığımda aralık ayında gelecek olan aşı sayısının yetersiz olduğunu düşünüyorum. Anlaşmalı depoların üzerinden bize de geliyor. ‘Bir daha aşı bulamazsam’ endişesiyle herkes standartlarının üzerinde aşı alacaktır. Bu da depoların taleplerini karşılayamamasına sebep olacağını ve daha az aşı gönderilmesine sebep olacağı kanısındayım. Bu sayı yetersiz gelecek. Gelecek aşı sayısı ile mevcut hayvan sayısı orantısız olacağı için yetersiz gelecektir. Çünkü pandeminin başlamasıyla birlikte insanlar daha çok hayvan sahiplendi ve bu durum da arz-talep dengesizliğine yol açacaktır.”
SOKAK HAYVANLARI AŞIDAN MAHRUM
Hayvan Hakları’na göre belediyelerin sorumlulukları arasında sokakta yaşayan hayvanların sağlık kontrolleri, yaşadıkları sokakta bakımını sağlamak, düzenli aşılamak yer alıyor. Buna ilişkin belediyelerin sokakta yaşayan hayvanlara ‘Karma aşı’ da yapması gerekiyor.
Aşılama kapsamındaki hayvanlarla ilgili değerlendirme yapan Kurt, şu sözlerle devam etti:
“Sokakta yaşayan hayvanlara da keşke yapılabilse ama ne yazık ki zaten hali hazırda sayı yetersiz olduğu için bunu belediyeler yapmıyor. Antiparaziter ve kuduz aşıları yapılıyor.
İTHAL OLDUĞU İÇİN AŞILARA ZAM
Bu aşılar ithal olduğu için döviz artışıyla birlikte aşıların tümünde zam olacaktır. Biz de köpekte kedi popülasyonunun daha fazla olması, karma aşının sık uygulanmasından dolayı onu bulmakta daha çok zorluk çekiyoruz.
TÜRKİYE’YE İLLEGAL AŞI GİRİŞİ
Karaborsa gibi bir problemler bizim camiamızda olmaz ama illegal yollardan Türkiye’ye aşı girişlerinin olduğunu da biliyoruz. Ne şartlarda geldiğini vs bilmediğimiz hiçbir şeyi biz yapmayız. Meslek odalarımız tarafından bize uyarılar yapılmakta bununla ilgili ve kontroller de gerçekleştiriliyor, cezai uygulamalar yapılıyor.
VETERİNERDE TAVAN ÜCRET YOK
Aşı tedavi gibi fiyat tarifelerini meslek odalarımız belirler. Tabanı belirlerler ama üzerine dair bir bilgi yok. Kira, klinik yatırımları, kişisel yatırımlar gibi giderler göz önünde bulundurulur ama tabanı belirler oda. Yine taban fiyatın altında işlem yapanlar da vardır, bir bağlayıcılık söz konusu değil. Haksız rekabeti engellemek için bir tarife şarttır. Bu nedenle taban belirlenmiştir. Döviz kurlarının yükselişini göz önünde bulundurduğumuzda ise bize sarf malzemeler, ilaçlar, aşılar 2-3 katı zamla gelecektir. Haliyle bu da hastalarımızı etkiliyor.”
