Kâbus yine kapımızı çaldı. 1999’da yıkılıp 2008’de yeniden yapılan Düzce Adliyesi’nin Düzce’deki 5.9’luk deprem sonrası görüntüsü alarm zillerini çaldırdı. En sağlam yerler olması gereken kamu binalarının ilk önce hasar görmesi sistemdeki vahim çarpıklığı yansıttı. Aynı müteahhidin 11 ilde daha yurt, hastane inşa ettiğinin ortaya çıkması en büyük felaketten bile ders alınmadığını gösterdi.
İSTANBUL’U ETKİLEMEZ AMA HAZIRLIKTA RAHEVETE KAPILAMAYIZ
Düzce’de merkez üssü Gölyaka ilçesi olan 5.9 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Kalp krizi geçiren Hikmet Çelebi (48) ile Sevim Çengel (63) hayatını kaybetti. 78 yaşındaki Hilmi Demetgül’ün cansız bedeni de evinde ölü bulundu. Biri ağır 68 kişi yaralandı. İçişleri Bakanı, 8 bin konutta hasar tespit çalışması yapılacağını bildirdi. 1999’dan kalan bir fay parçasının kırılmış olabileceğini belirten uzmanlar “İstanbul’u tetiklemez ama depreme yarın olacakmış gibi hazırlanmalıyız” dedi.
SİSTEM SORUNLU DEVLET KENDİ YAPTIĞI BİNAYI DENETLEMİYOR
Düzce Valiliği, 1999’dan sonra kentteki yapı stokunun yüzde 80’inin yenilendiğini duyurdu. Az hasar ve kayıp, yeni yönetmeliğe göre yapılan inşaatlarda yol alındığını gösterdi. Ancak tek ciddi hasar gören yapının Düzce Adliyesi olması dikkat çekti. Toplanma alanı olarak öngörülen ve insanların en çok bulunduğu cami, okul gibi yapıların her sarsıntıda hasar görmesi ‘Yaptığını denetlemeyen devlet mekanizması var’ dedirtti.
DÜZCE SABAHA KADAR AYAKTAYDI
Sabaha karşı 04.08’de yaşanan depremin yüzeye yakın olması etkisini artırdı. İzmir’den İstanbul’a birçok ilde hissedilen sarsıntının ardından 116 artçı meydana geldi. Düzceliler geceyi dışarıda geçirdi. Düzce, Sakarya, Bolu ve Zonguldak Ereğli’de okullarda eğitime bir gün ara verildi.
11 İLDE YURTLAR, HASTANELER BU BİNAYI YAPAN MÜTEAHHİDİN ELİNDEN ÇIKTI!
İlk depremde hasar gören Düzce Adliyesi’ni inşa eden şirketin 11 kentte daha çok sayıda kamu binası yaptığı, ihale aldığı ortaya çıktı. Şirketin yaptığı binalar arasında İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi, Aksaray öğrenci yurdu bulunuyor. Bunlardan sekizi ise Ankara dahil çeşitli illerdeki devlet hastaneleri.
TATBİKATTA VAR GERÇEĞİNDE YOK
VATANDAŞLARA UYARI BİLDİRİMİ GİTMEDİ: Düzce’den iki hafta önce 81 il genelinde yapılan deprem tatbikatı öncesi ‘Herkese bildirim gelecek, TV’den uyarı yapılacak’ denildi. Ancak çok sayıda kişiye ya hiç bildirim gitmedi ya da duyurulan zaman diliminden saatler sonra mesaj ulaştı. AFAD Başkanı’nın “Cep telefonlarının uyarı bildirimi butonu açılmalıydı” ifadesi de tepki çekti. Tatbikatta bunlar yaşanırken önceki geceki depremin ardından sistem yine çalışmadı. Vatandaşa yapması gerekenler iletilmedi.
Deprem kâbusu Düzce’de kendini 5.9 ile gösterdi. Marmara, Batı Karadeniz, Ege ve İç Anadolu bölgelerinde hissedilen depremde üç kişi hayatını kaybetti, biri ağır olmak üzere 68 kişi yaralandı. Sarsıntıda 1999’da yıkılıp 2008’de yeniden yapılan Düzce Adliyesi’nin büyük hasar alması ise kamu binalarına yönelik alarm zillerini çaldırdı. Binayı inşa edin firmanın 11 ilde daha adalet sarayı, okul, yurt, hastane yaptığının ortaya çıkması büyük riski ortaya koydu. Hayati önemdeki yapılar ilk önce hasar görmesi de asıl sorunun fotoğrafını çekti.
Beklenen büyük Marmara depremi Düzce Gölkaya merkezli olarak kendisini gösterdi. Saat 04.08’de İstanbul, Bolu, Sakarya, Ankara, Kocaeli, Kütahya, Bilecik, Bursa, Zonguldak, Bartın ve İzmir’e hissedilen depremi AFAD 5.9, Kandilli Rasathanesi de 6.0 olarak açıkladı. Büyük sarsıntı sonrası başta Düzce olmak üzere sallanan kentlerde vatandaşlar kendini sokağa ttı. Kalp krizi geçiren Hikmet Çelebi (48) ile Sevim Çengel (63) hayatını kaybetti. Hilmi Demetgül de (78) evinde ölü bulundu. 1’i ağır 68 kişi yaralandı. Bölgede sarsıntı sonrası elektrikler kesildi. Düzce’de korkuya kapılan bazı vatandaşlar yüksekten atlama sonucu yaralandı. Bazı binalarda çatlaklar oluştu. Polise binalardan kopan beton parçalarının park halindeki araçların üzerine düştüğü yönünde ihbarlar geldi. Deprem nedeniyle araçlarına yakıt almak isteyenler, akaryakıt istasyonlarında yoğunluk oluşturdu. Deprem sonrası Düzce, Sakarya, Bolu ve Zonguldak’ta eğitime 1 gün ara verildi.
5.9’DAN SONRA 110 ARTÇI
Tekirdağ’dan Ankara’ya kadar birçok ilde hissedilen sarsıntının ardından bölgede çok sayıda artçı sarsıntı yaşandı. AFAD, Düzce depremine ilişkin ön değerlendirme raporunu resmi sitesinden yayımladı. Raporda bölgede büyüklükleri 4.3 ile 0.9 arasında değişen 110 artçının yaşandığıbelirtildi. Raporda ayrıca 1900 yılından günümüze kadar bölgede en büyüğü 7.6 olmak üzere 313 adet depremin meydana geldiği de belirtildi. Depremin ‘sürpriz’ olduğunu söyleyen uzmanlar, artçı sarsıntıların 10 gün sürebileceğini ifade ettiler. Kandilli Rasathanesi de deprimin dirinliğinin 6.5 kilometre olduğunu duyurdu.
8 BİN KONUTTA HASAR TESPİTİ
5.9’luk depremin ardından Düzce’ye giderek incelemelerde bulunan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, artçıların süreceğini belirterek “Hasarlı binalarda durmamak lazım” dedi. Soylu “8 bin konutta özellikle Gölyaka’da hasar tespit çalışması yapılacak. Gerekli ekipler gönderildi. Valiliğin koordinasyonunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün koordinasyonunda gerekli taramalar yapılacak” ifadesini kullandı.
2008’DE YAPILAN ADLİYE’DE BÜYÜK HASAR
1999’depreminen sonra yüzde 80’i yıkılıp yenilenen Düzce’de büyük yıkım yaşanmadı. Ancak en çok zarar gören yapılardan biri 1999’da yıkılıp 2008’de yeniden yapılan Düzce Adliyesi oldu. Adliyenin çatısından beton parçaları koptu. Dış cephesindeki granit kaplamalar bloklar halinde yere düştü. 4 Kasım’da İzmir’de yaşanan 4.9’luk depremde de en büyük hasarı minaresi yıkılan bir cami görmüştü.
AYNI ŞİRKET 11 İLDE KAMU BİNASI YAPMIŞ
İlk depremde hasar gören Düzce Adliyesi’ni inşa eden Ankara merkezli Aras İnşaat adlı şirketin 11 kentte daha çok sayıda kamu binası inşa ettiği, ihale aldığı ortaya çıktı. Firmanın Düzce Adliyesi’nin yanı sıra, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi, İstanbul Bölge İdare Mahkemesi, Bakırköy Kadın Cezaevi, Aksaray 2 bin Kişilik Öğrenci Yurdu, Aksaray 400 Yataklı Devlet Hastanesi, Ankara Etimesgut 250 Yataklı Devlet Hastanesi, Ankara Hakimevi, Ankara Şaşmaz ve Sincan Açık Ceza İnfaz Kurumu, Ankara Sincan Adliye Sarayı, Denizli Adliyesi, Gazi Hastanesi, Erzincan Stadyumu, Gazi Üniversitesi Teknopark, Gümüşhane Hastanesi, Gaziantep Hastanesi, Gaziantep Adliyesi, Hatay Adalet Sarayı, Kahramanmaraş Adliyesi, Tekirdağ Adliyesi, Trabzon Adli Tıp Kurumu’nu da yaptığı belirlendi.
İstanbul Riva’daki Hasan Doğan Milli Takımlar Kamp ve Eğitim Tesisleri’ni de yapan şirketin Ankara Sincan 480 Yataklı Devlet Hastanesi, Samsun 4 bin kişilik Öğrenci Yurdu, Yozgat Yerköy 100 Yataklı Devlet Hastanesi, Zonguldak 400 Yataklı Devlet Hastanesi projeleri de devam ediyor.
VATANDAŞA UYARI BİLDİRİMİ GİTMEDİ
Düzce’den iki hafta önce 81 il genelinde yapılan deprem tatbikatı öncesi ‘Herkese bildirim gelecek, TV’den uyarı yapılacak’ denildi. Ancak çok sayıda kişiye ya hiç bildirim gitmedi ya da duyurulan zaman diliminden saatler sonra gitti. AFAD Başkanı’nın “Cep telefonlarının uyarı bildirimi butonu açılmalıydı” ifadesi de tepki çekti. Tatbikatta bunlar yaşanırken dönü geceki depremin ardından sistem yine çalışmadı. Vatandaşa yapması gerekenler iletilmedi.
BÜYÜK DEPREMİN ÖNCÜSÜ DEĞİL AMA HAZIRLIKLI OLMALIYIZ
Uzmanlar Düzce’deki, 5.9’u yorumladı. *Prof. Dr. Naci Görür: “Bu yörede enerjinin büyük ölçüde boşaldığını düşünüyorum. Ancak Bolu Dağı Tüneli ile Bolu güneyi arasında, KAF’a bağlanan hat henüz kırılmadığı için bu kesim riskli bölge olarak düşünülmelidir.” *Prof. Dr. Şerif Barış: “Sürpriz bir şey çünkü hiç beklemediğimiz bir yerdi. 5.9-6 büyüklüğü oldukça tabi sarsıcı. İki büyük deprem sonrası böyle orta büyüklükte bir deprem olması gerçekten ilk defa gördüğüm bir olay. Türkiye Alp-deprem kuşağında, dolayısıyla biz her zaman deprem olacakmış gibi davranmak zorundayız ve hazır olmak zorundayız. Muhtemelen sığ depremlerdendi.” *Prof. Dr. Şükrü Ersoy: “Artçılar en az bir hafta, 10 gün sürebilir. Buna hazır olmak gerekiyor. Hissetmek ve yıkım aynı şey değil. Bu deprem gerçeğinden kurtulmamız anlamını taşımıyor. Bu beklenen İstanbul deprem öncüsü değil. Biz Marmara’da 7 büyüklüğünde bir deprem bekliyoruz. Daha doğuda.” *Prof. Dr. Okan Tüysüz: “Bugün olan 5.9’luk deprem, 17 Ağustos’ta kırılan fayın ucunda meydana gelen bir deprem. Oldukça sığ bir deprem. Tabi sığ olması, depremin yüzeyde şiddetli hissedilmesini sağlayan faktör. 6 yıkıcı bir depremdir. 17 Ağustos’taki depremin en doğu ucunda kalan kısım kırılmış oldu.” *Prof. Dr. Ziyadin Çakır: “İstanbul depremini tetikleseydi depremden sonra hemen etkilerdir. Yaşanan deprem yeri uzak mesafede. Karadeniz çıkışında kırılmayan bir parça vardı. Büyük bir olasılıkla bu pay parçası kırıldı. Bu bölge deprem açısından son derece kötü bir yer.”
GEREKLİ BİLİNCE HÂLÂ SAHİP DEĞİLİZ
Depremi değerlendiren Doç. Dr. Doğan Kalafat “8 kilometrelik uzunluğundaki bu fay parçası ana depremde kırılmıştır. Enerjisi boşalmıştır. Bunun dışında orada daha büyük bir deprem olasılığı riski çok düşüktür” dedi ve eleştirilerde bulşundu: “Halen deprem bilinci maalesef tam manasıyla oluşturulamadı. Dolayısıyla vatandaşlarımız deprem anı ve sonrasında panik halinde oluyor. İstanbul depremini takip ediyoruz. Bildiğiniz gibi Marmara’da iki sismik boşluk var. Sismik boşluğun hangisinin kırılacağına daha bilmiyoruz ama Marmara Bölgesi’ndeki 7 il ve ilçelerin tamamı bu depremlerden etkilenecek. Marmara Bölgesi’nde yaşayan vatandaşlarımızın deprem bilinci yüksek bir toplum haline gelebilmesi lazım.”
17 AĞUSTOS İLE AYNI ŞİDDETİ YAŞADIK
Düzce sarsıntısı sonrası kabusu yaşayan vatandaşlar o anları anlattı. İlçe merkezinde akşam saatlerine kadar bekleyişini sürdüren vatandaşlardan Aylin Bostan, deprem anında uyanık olduğunu, elektriklerin gittiğini ve sallandıklarını söyledi. Daha sonra ablalarını uyandırdığını anlatan Bostan, “Bayağı sallandı her yer, çok ağladım, krize girdim resmen hala heyecanlıyım, korkuyorum” dedi.
Birgül Bal da uyuduğu sırada depremin meydana geldiğini, her şeyin bir anda olduğunu dile getirdi. Nereye kaçacaklarını şaşırdıklarını ifade eden Bal “Evdeki her şeyi devirdi. İlk defa yaşadık, 1999 depreminde çocuktuk, bilmiyoruz ama bu çok şiddetliydi. Kaçamadık. Panikle dışarı attık kendimizi” diye konuştu. Depreme uykuda yakalanan Elif Balay ise “Bir gürültü koptu, sonra aşağıya indik, deprem devam etti” ifadesini kullandı.
Düzce’de meydana gelen depremin ardından canlı yayına bağlanan gazeteci Özel Çelik, depremin boyutunu gözler önüne serdi Çelik “17 Ağustos ve Kasım depremlerini yaşamış biri olarak şu anda yaşadığımız şiddet diğer depremleri hiç aratmadı bize, aynı şiddeti yaşadık” dedi.
YÜZEYDEKİ ETKİSİ 8 CİVARINDA
Düzce’ye ilişkin değerlendirmelerde bulunan İTÜ Öğretim Üyesi Okan Tüysüz yüzeyde yaşanan şiddetin 8 civarında olduğunu söyledi. Tüysüz “Yüzeyde oluşan şiddet 8 civarında. Bu da yaklaşık 700 bin ton dinamit patlamasına eşdeğer bir enerjinin bu deprem vasıtasıyla boşaltıldığını gösteriyor. Dolayısıyla oldukça kuvvetli bir deprem. Geniş bir alan içerisinde duyuldu. Deprem yüzeye yakın bir deprem, 7 km ile 3 km arasında derinlik değerleri bu da yüzeydeki hissedilmesinin önemli nedenlerinden. Bir diğer önemli neden de bölgenin son derece zayıf bir zemin üzerine yerleşiyor olması” dedi.
