İstanbul Ekonomi Araştırma’nın “Türkiye’de kutuplaşmanın coğrafi evrimi ve gençlikte kutuplaşma" raporu yayımlandı. İstanbul Ekonomi Araştırma Yönetici Ortağı Can Selçuki, raporu KARAR’a değerlendirdi. Gençlerin apolitik değil, anti-siyaset olduğunu belirten Selçuki, bunun sebebini gençlerin siyaset üretenlerin çözüm üretme kapasitelerine inanmamaları olarak açıkladı.
FEYZA NUR ÇALIKOĞLU
İstanbul Ekonomi Araştırma’nın (İEA) “Türkiye’de Kutuplaşmanın Coğrafi Evrimi Ve Gençlikte Kutuplaşma Raporu” yayımlandı. Raporda kutuplaşma, “Coğrafi kutuplaşma” ve “Gençler arasında kutuplaşma” olmak üzere iki ayrı perspektifle ele alınıyor.
İstanbul Ekonomi Araştırma Yönetici Ortağı Can Selçuki, 2021 yılında başlayan gençlik araştırmaları serisinin son ayağı şeklinde tanımladığı raporu KARAR için değerlendirdi.
Selçuki'ye göre araştırma bize coğrafi kutuplaşmanın artmış olabileceğine dair bir gösterge sunuyor. Özellikle ilçeler bazında bakıldığında 2002 yılından bu yana oy verme tercihlerinin daha homojen bir hale geldiğini belirten Selçuki, bu sonuçları sadece Türkiye’ye özgü olarak yorumlamanın yanlış olacağını şu sözlerle açıklıyor:
“1970’lerde başlayan ve sonuçları itibariyle hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomilerde ekonomik ve kültürel açıdan memnuniyetsiz kitleler yaratan neoliberal ekonomik düzen popülist liderlere toplumu mevcut fay hatları üzerinden kutuplaştırmak için önemli bir fırsat sunuyor. Türkiye’de siyasetin bu yapısından nasibini aldı.”
Rapora göre Türkiye’de coğrafi kutuplaşmanın özellikle büyük şehirlerde önemli bir değişkeni kentsel dönüşüm ve şehirleşme rantından sağlanan gelirler. Ekonomik eşitsizlikler, coğrafi kutuplaşmanın başlıca itici gücü olarak görülüyor. Kentsel bölgeler, önemli ekonomik büyüme ve yaşam standarlarının iyileşmesini deneyimlerken, kırsal bölgeler kaliteli eğitim, sağlık hizmetleri ve istihdam olanaklarına sınırlı erişimle geride kalıyor. Bu durum toplumsal yaşamda kutuplaşmayı derinleştiren sebeplerin başında yer almakta. Hazırlanan raporda kutuplaşmanın 2002'den günümüze coğrafi olarak nasıl değiştiğini il, ilçe ve mahalle ölçeklerinde inceleniyor.
“GENÇLERDE SOSYAL MUHAFAZAKAR TAVIR ÖN PLANA ÇIKIYOR”
Rapora göre gençler, toplumsal değişim ve politik inovasyon için önemli bir potansiyel taşısalar da aynı zamanda muhafazakar eğilimler ve bazı konularda derin kutuplaşmalar da sergiliyorlar.
Selçuki’ye göre bu durum, Türkiye'nin gelecekteki sosyal ve politik dinamiklerinde gençlerin oynayacağı rolün karmaşıklığını gözler önüne seriyor. Gençler arasındaki fikir ayrılıklarının ve kutuplaşmanın hangi konular üzerinden olduğuna dikkat etmek gerektiğini söyleyen Selçuki’ye göre son 20 yılda Türkiye, birçok konuda kutuplaştırılmış olsa da geçmişteki bazı kutuplaşmaları aşmış durumda:
“Türkiye’de kendini muhafazakar olarak tanımlayan bir gençlik var. Birçok konuda sosyal muhafazakar tavır ön plana çıkıyor. Ancak gündelik hayatı içeren pratik konularda gençlerin daha fazla benzeştiğini görüyoruz. Farklı arka planlardan gelen gençlerin arkadaşlık kurabilmeleri ülkenin geleceği için ümit verici bir olay. 20 senede Türkiye birçok konuda kutuplaştırılmış olsa da bazı konulardan da mezun olmayı başardı. Bunların başında başörtüsü konusu yer alıyor. Başörtüsünün özellikle yüksek öğrenimde serbest hale gelmesi daha önce temas etme şansı olmayan bireyleri bir araya getirdi ve gördüler ki o kadar da farklı değiller. Diğer yandan toplum bu konudan mezun olurken, anne ve babalarının kavgası artık başörtülü kadınların kavgası olmaktan çıktı. Türkiye’nin bir ayıbıydı ve bitti.”
“GENÇLER APOLİTİK DEĞİL ANTİ-SİYASET”
Araştırmanın sonucunun gençler arasında bir merkez siyaseti talebi olduğuna işaret eden Selçuki, gençlerin ideolojik ayrışma üzerine kurulu siyaset değil, çözüm üreten bir siyaset arayışında olduklarının altını çiziyor:
“Araştırmamızın sonuçları gençlerin ideolojik ayrışma üzerine kurulu siyaset değil çözüm üreten bir siyaset arayaşında olduğunu gösteriyor. Aslında 2021 yılından beri sürdürdüğümü gençlik araştırmaları serimizin son ayağı. Sonuçlar üç yıldır takip ettiğimiz örüntüyü teyid eder nitelikte. Gençler apolitik değil anti-siyaset. Yani, mevcut siyasetçilerin ve temsil ettikleri kurumların çözüm üretme kapasitesine inanmıyorlar.”
Selçuki, gençlerin siyasi konularda pragmatik yaklaşımları ve gösterdikleri esnekliği, siyasi partiler ve politika yapıcılar için önemli bir fırsat olarak yorumluyor. Ekonomik adalet ve bireysel başarı konularındaki dengeli dağılımın, gençlerin ekonomik politikalar konusunda açık fikirli olduğunu ve pragmatik çözümlere yaktın olduklarını aktarıyor.
“Gençlerle yapılan anket çalışmasının en net sonucu gençlerin, sırf genç olmalarından dolayı demokratik sistemlerin ebedi müttefiki olarak görülmesinin yanlış olduğudur. Gençler net bir şekilde siyasetin çözüm üreten bir kuruma dönüşmesini istiyor ancak bunun demokratik merkez marifetiyle olması onlar için şart değil. Bu nedenle gençleri romantize eden yaklaşımlardan uzaklaşıp gerçek taleplerine odaklanmakta fayda görüyorum.”
"GENÇLERİN EŞİT GELİR TALEBİ SOSYALİST BİR EĞİLİME İŞARET ETMİYOR"
Raporda emek ve kazanç noktasında gençlerin büyük bir kısmının "Gelirler daha eşit hale gelmelidir" görüşüne katıldığı görüldü. Selçuki bu tabloyu, "Küreselleşmenin 50 yıllık hakim ekonomik düzeni olan neoliberal politikaların yarattığı sonuçlara tepki" olarak yorumlamanın doğru olacağı söylüyor, fakat buradaki "eşit gelir" söyleminden yola çıkarak gençler arasında sosyalist bir eğilim olması yorumununsa eksik ve yanlış olacağını belirtiyor.
“EKONOMİK KRİZDE MÜLTECİ MESELESİ, SAATLİ BOMBA NİTELİĞİNDE”
Yayımlanan raporda kutuplaşmanın çeşitli sebeplerine değinen Selçuki, ülkemizde uzun süredir tartışmalı bir konu olan mülteci sorununu kutuplaşmanın bir diğer etkenlerinden olan iktisadi koşulların zorluğu ile doğru orantılı olduğunu söylüyor. Gençler arasında popülist söylemlerin yaygın olduğunu belirten Selçuki, ayrıca gençlerin beklediği çözümlerin merkez partiden gelmek zorunda olmadığını ekliyor. Selçuki, bu taleplerin sağ popülist partilerden de gelebileceğini şöyle aktarıyor:
“Gün geçtikçe iktisadi koşulları zorlaşan bir toplum için mülteci meselesi maalesef bir saatli bomba niteliğine sahip. Çözümü çok zor olan bu konu aynı zamanda popülist söylemler için çok verimli bir alan. Mülakatın başında gençlerin merkez talebini siyasetten çözüm beklentisi üzerinden okulumu belirtmiştim. Ancak bu demek değil ki bu talebi karşılayacak siyaset, kendini merkezde tanımlayan bir partiden gelsin. Türkiye’de de dünyanın başka yerlerinde olduğu gibi sağ popülist hareketler bu talebin cevabı olabilir.”
TÜRKİYE'DE SEKÜLER MİLLİYETÇİLİK TALEBİ YÜKSELİŞTE
Gençlerin siyasi tercihleri ve parti pozisyonları, Türkiye’deki siyasi dinamiklerin önemli bir göstergesidir diyen Selçuki, 18-30 yaş arasındaki gençlerin Zafer Partisine oy verme potansiyellerinin MHP‘ye oy vermeye potansiyelinden yüksek olduğunu şu sözlerle anlatıyor:
“Seçim sonuçları da araştırma sonuçları da Türkiye’de milliyetçi kesimin MHP’ye nazaran Zafer Partisi’ne yaklaştığına işaret etmiyor. Öte yandan 18-30 yaş arası gençlerle yaptığımız anket çalışmasının sonuçlarında Zafer Partisi’nin potansiyelinin MHP’nin potansiyelinden, bu yaş grubu özelinde daha fazla olduğunu gösteriyor. Türkiye’de seküler milliyetçilik talebi 2018 yılından beri daha görünür halde. Bu alana oynayan 4 parti ve oluşum var. İYİ Parti, Zafer Partisi, Memleket Partisi ve Yavuz Ağıralioğlu etrafında şekillenen yeni siyasi oluşum. İYİ Parti elindeki çok büyük bir fırsatı heba etti ancak yine de bu 4 yapı içerisinde kurumsallaşmasını en üst düzeyde tamamlamış tek parti. Anket sonucuna göre Zafer Partisi’nin MHP’den daha büyük çıkmasında ise kuşkusuz seküler milliyetçilik talebinin ve MHP’nin AK Parti ile ittifakının yarattığı hayal kırıklığının bir rolü var. Ancak bu potansiyelde özellikle gençler üzerinde etkili popülist söylemin rolünü azımsamamak lazım.”
Raporun tamamını okumak için: https://researchistanbul.com/turkiyede-kutuplasmanin-cografi-evrimi-ve-genclikte-kutuplasma-raporu-2/
