Tüm dünyanın ortak gündemi olan ABD seçimleri için meraklı bekleyiş başladı. Ülkemizde ise ABD seçimlerinin nasıl yapıldığı merak ediliyor. Seçim sistemleri Türkiye’deki seçim sisteminden oldukça farklı. Peki ABD’de başkanlık seçimi nasıl yapılıyor? İşte merak edilenler…
ABD’de 5 Kasım 2024’te yapılacak başkanlık seçimleri, ülkedeki siyasi hayatın en önemli dönemeçlerinden biri olarak öne çıkıyor. Hem ülkeyi 4 yıl yönetecek yeni başkan, hem de ABD Kongresi’nin üyeleri belirlenecek. Ancak, ABD’nin başkanlık seçim sistemi, birçok kişiye karmaşık gelebilir. Peki, ABD’de başkan nasıl seçilir? Seçim süreci nasıl işler? İşte merak edilen tüm detaylar...
ABD’DE BAŞKANLIK SEÇİMİ: SEÇİCİLER KURULU NEDİR?
ABD başkanlık seçimleri, "Seçiciler Kurulu" adı verilen ve ülkenin çeşitli eyaletlerinden seçilen delegeler aracılığıyla yapılır. Bu sistem, "kazanan hepsini alır" prensibine dayanır ve ABD halkı başkanlarını doğrudan seçmez. Seçmenler, sadece delegelerini seçerler. Peki bu nasıl çalışır?
ABD’de toplamda 538 delege bulunur. Her eyaletin sahip olduğu delege sayısı, o eyaletin Senato ve Temsilciler Meclisi'ndeki temsilci sayısına eşittir. Bir adayın başkanlık yarışını kazanabilmesi için 538 delegenin yarısından bir fazlasına, yani 270 delegeye ulaşması gerekmektedir. Bu seçim sistemi, “en fazla oyu alan kazanır” ilkesine aykırıdır; çünkü bir eyalette kazanan, tüm eyaletin delegelerini alır ve kaybeden adaya verilen oylar geçerli sayılmaz.
SEÇİM SÜRECİ NASIL İLERLER?
ABD başkanlık seçimi, yaklaşık bir yıl süren karmaşık bir süreçten sonra 5 Kasım 2024’te sonuçlanacak. Sürecin ilk aşaması ön seçimlerdir. Ön seçimlerde her iki parti, yani Demokratlar ve Cumhuriyetçiler, kendi başkan adaylarını belirler. Seçmenler, kendi partilerinin adaylarını belirlemek için bu seçimlerde oy kullanır.
2024 seçimlerinde, Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris, Cumhuriyetçi Parti'nin ise eski Başkan Donald Trump. Bu adaylar, partilerinin kendi kongrelerinde delege oylarıyla belirlenmişti. Demokratların kongresi 19-22 Ağustos tarihlerinde Chicago’da, Cumhuriyetçilerin kongresi ise 15-18 Temmuz’da Milwaukee’de düzenlendi.
HANGİ EYALETLER SEÇİMİ BELİRLER?
ABD seçim sisteminin en kritik yönlerinden biri, "salıncak eyaletler" olarak adlandırılan eyaletlerdir. Bu eyaletlerde her iki parti de kazanma şansı bulabilir. 2024 seçimlerinde, Arizona, Nevada, Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, Kuzey Carolina ve Georgia gibi eyaletler "salıncak eyalet" kategorisindedir ve bu eyaletler, seçim sonuçlarını belirleyebilir. Bu eyaletlerin toplamda 93 delegeyi barındırması, seçimdeki dengeyi büyük ölçüde etkiler.
Diğer yandan, bazı eyaletler, geçmiş yıllarda kazanan partiye sadık kalmış ve bu eyaletlerin sonuçları genellikle tahmin edilebilir olmuştur. Örneğin, California ve New York gibi eyaletler uzun yıllardır Demokrat eğilimli, Texas ve Florida ise Cumhuriyetçi eğilimli eyaletler olarak biliniyor.
SEÇİM KAMPANYALARI VE BAĞIŞLAR
Başkanlık seçimleri, sadece adayların politikalarını değil, aynı zamanda büyük finansal kaynakları da beraberinde getirir. Adaylar, seçim kampanyalarını finanse edebilmek için hem bireysel bağışçılardan hem de süper PAC’lerden (Siyasi Eylem Komiteleri) büyük miktarda bağış alır. 2024 seçimlerinde Donald Trump’a milyarder Elon Musk’ın destek verdiği süper PAC’ler, 132 milyon dolara kadar bağış yaptı. Kamala Harris’e ise Bill Gates gibi isimler önemli bağışlarda bulunmuş durumda.
SEÇİM SONRASI SÜREÇ NASIL İLERLER?
ABD seçimlerinin galibi, 5 Kasım’daki oylamanın ardından hemen belirlenmez. Seçim sonuçlarının resmen ilan edilmesi, eyaletlere göre farklılık gösterir. Ancak tüm eyaletler, 10 Kasım ile 11 Aralık arasında seçim sonuçlarını onaylar. 17 Aralık’a kadar, her eyaletin seçtiği delegeler başkan adayına oy verir ve bu oylar Washington’a gönderilir.
Sonrasında, 6 Ocak’ta ABD Kongresi, Temsilciler Meclisi Genel Kurulu’nda bir araya gelir ve bu oyları sayarak sonuçları resmen duyurur. Sonuçlar açıklandıktan sonra, 20 Ocak 2025’te ABD’nin yeni başkanı, yemin ederek görevine başlar.
ABD BAŞKANINI KİMLER SEÇER?
ABD başkanını seçenler, doğrudan seçmenler değil, Seçiciler Kurulu üyeleridir. Her eyaletin Seçiciler Kurulu’ndaki delege sayısı, o eyaletteki Senato ve Temsilciler Meclisi üyelerinin toplamına eşittir. Eyaletlerdeki seçmenler, Seçiciler Kurulu üyelerini dolaylı olarak seçerler. Başkanlık için 270 delegeye ulaşan aday, başkanlık seçimlerini kazanır.
SEÇİCİLER KURULU VE KAZANANIN BELİRLENMESİ
Her eyaletteki "kazanan hepsini alır" sistemi, ABD başkanlık seçimlerinin sonuçlarını doğrudan etkiler. Bu sistemde, bazı eyaletlerde kaybeden adayın aldığı oylar sayılmıyor. Örneğin, 2016’da Donald Trump, Hillary Clinton’dan yaklaşık 2,8 milyon oy daha az almasına rağmen, kritik salıncak eyaletlerini kazanarak 304 delege kazandı ve başkanlık yarışını kazandı.
SEÇİMLERİN SONUCU VE YENİ BAŞKAN
Sonuçlar, 6 Ocak’ta Kongre tarafından resmen onaylandıktan sonra, ABD’nin yeni başkanı 20 Ocak 2025’te yemin ederek göreve başlar. Başkanlık görevine başlamak için seçilen kişinin, en az 35 yaşında olması, ABD doğumlu olması ve son 14 yıldır ABD vatandaşı olması gerekmektedir.
ABD başkanlık seçimleri, sadece seçilen başkanla ilgili değil, aynı zamanda Kongre’nin yeni üyelerinin de belirlendiği büyük bir siyasi olaydır. Hem Temsilciler Meclisi hem de Senato üyeleri belirlenirken, bu seçimlerde hangi partiye ait üyelerin çoğunluğu kazanacaksa, ABD hükümetinin denetimi de o partiye geçmiş olur.
