Koronavirüs salgını nedeniyle zor günler geçiren Filistin'de aşılamaya, İsrail’in siyasi ve lojistik engellemelerinden dolayı geç geçileceği ileri sürülürken, bu durumun bölgedeki diğer ülkeleri de olumsuz etkileyebileceği uyarısı yapıldı.
SELMAN CÖMERT / KARAR.COM
Yüksek gelirli birçok ülke gibi İsrail de, yeni onaylanan koronavirüs aşılarını piyasaya sürüyor. Geçtiğimiz gün İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ilk aşıyı kameralar karşısında yaptırmıştı. Ancak, İsrail ablukası altındaki Gazze Şeridi ve işgal altındaki Batı Şeria’da mali, siyasi ve lojistik engellerden dolayı yaklaşık 5 milyon Filistinli aşı olmak için aylarca beklemek zorunda kalabilir.
'AŞI BAZI ÜLKELERE 2024’E KADAR ULAŞAMAYABİLİR'
Filistin’in aşı için aylarca beklemek zorunda kalması, yalnızca İsrail'in Filistin halkı üzerindeki olumsuz etkisinin sonucunu göstermiyor, aynı zamanda küresel çapta devam eden salgın son evreye girerken aşı olabilen ve olamayan ülkeler arasındaki derin ayrımı da gözler önüne seriyor.
ABD, İngiltere ve Rusya gibi gelişmiş ülkeler sağlık çalışanlarına, yaşlılara ve diğer öncelikli gruplara koronavirüs aşısını uygulamaya çoktan başladı. Gelişmekte olan ülkeler de koronavirüs aşı siparişlerini almaya devam ediyor. Ancak, Dünya Sağlık Örgütü’nden sızdırılan belgelere göre, koronavirüs aşılarının bazı ülkelere 2024’e kadar ulaşamayabilir.
'HERKES GÜVENDE OLANA KADAR HİÇ KİMSE GÜVENDE DEĞİL'
Herkes güvende olana kadar hiç kimsenin güvende olmadığının altını çizen DSÖ’nün Filistin bölgesi başkanı Gerald Rockenschaub, "Küresel piyasada aşı satın alamayan ülkelerin ihtiyaçlarının giderilmesini sağlamak, herkesin çıkarınadır" dedi.
Washington Post’ta yer alan habere göre, İsrail hükümeti, günde 60 bin kişi olmak üzere, 4 milyon doz Pfizer-BioNTech aşısını uygulamaya hazır. Sadece aşı olanların kullanabileceği 'yeşil pasaport' da, onlara hareket özgürlüğü sağlayacak. Ancak, Filistinli liderler Pfizer-BioNTech’in ürettiği aşıyı satın alamayacaklarını söylüyor. Pfizer-BioNTech aşısının bir dozu 20 dolar civarındayken, DSÖ’nün aşı fiyatlarıyla ilgili bir incelemesine göre, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi'nin kullanım için henüz onayladığı Moderna aşısı, doz başına 25 ila 35 dolar arası değişebilir.
'FİLİSTİN’E AŞI SAĞLAMAK İSRAİL’İN SORUMLULUĞUNDA DEĞİL'
Uluslararası sivil toplum kuruluşu olan İnsan Hakları için Doktorlar, İsrail liderlerine yaptığı çağrıda, kontrolü altındaki Filistin nüfusunun aşılanması İsrail’in ahlaki ve insani sorumluluğu olduğunu söylemişti. Öte yandan, Filistin liderleri ve bazı aktivistler de, İsrail’in en kısa sürede Filistinlilere aşı sağlamak zorunda olduklarını dile getiriyor.
Filistin’e aşı sağlamanın İsrail’in insani ve ahlaki sorumluluğu olduğu fikrini reddeden İsrail Sağlık Bakanı Yuli Edelstein, yine de, her gün İsrail’e binlerce işçi gönderen Filistin’e aşı ulaştırmanın İsrail’in kendi çıkarına olduğunu kabul etti.
'ELİMİZDE FAZLA AŞI OLURSA FİLİSTİN'E DE VERİRİZ'
Cumartesi günü Başbakan Netanyahu'yla canlı yayında aşı olan Edelstein, "Sorumluluk yok, ancak koronavirüs söz konusu olduğunda yardım etmek bizim çıkarımıza. Bunu bir yıldır ekipman ve ilaçla yapıyoruz" dedi. Ülkenin biriktirdiği aşı stoğunun bir kısmını Filistin için kullanılabileceğini söyleyen Edelstein, bir başkasına yardım etmek için bir İsrail vatandaşının aşı olma hakkını elinden alamayacaklarını belirtti. Edelstein, ellerinde fazladan aşı olursa ve herkes kendini güvende hissedecekse, Filistin’e de aşı sağlayacaklarını açıkladı.
Filistin, mali destek dışında, lojistik desteğe de ihtiyaç duyuyor. Elektriğin günde 16 saat kesik olduğu Gazze’de, Pfizer aşısının -70 derecede nasıl saklanacağı merak konusu. Bu konuda teknik kapasitenin yetersiz olduğunu belirten Gazze Sağlık Bakanlığı müdürü Ali Abd Rabbo, "İsrail tarafıyla görüşmeler yaptık, ancak şu ana kadar bir anlaşma yok" dedi.
İsrail’le henüz bir anlaşmaya varamayan Filistinliler, umutlarını Bill ve Melina Gates Vakfı, DSÖ ve Birleşmiş Milletler tarafından desteklenen Gavi Alliance programına bağlamış durumda. Programa göre, düşük gelirli 92 ülkenin vatandaşlarının en korunmasız yüzde 20’sine, uygun fiyatlı aşılar sunulacak. Gavi Alliance programı kapsamında, küresel çapta hala geliştirilmekte olan 14 aşı gözden geçiriliyor. DSÖ, incelenen aşıların en azından bazılarının Ocak ayında, acil kullanım için onaylanmasını bekliyor. Ancak, toplu aşılamaların aylar sonra başlayacağını belirten DSÖ Filistin yetkilisi Rockenschaub, "2021’in ilk çeyreğinin sonunda bir şeylerin piyasaya çıkmasını bekliyoruz ama bunu tahmin etmek gerçekten zor" dedi.
ÇİN AŞISI İSRAİL GÜMRÜĞÜNDEN GEÇEMEYEBİLİR
Filistin koronavirüs özel takımı üyelerinden Batı Şeria doktoru Salwa Najjab’ın aktardığına göre, Filistin Yönetimi, Birleşik Arap Emirlikleri’nden Çin yapımı bir aşının Filistin’le paylaşmasını istedi. Ayrıca, Rusya’nın da Sputnik V aşısının 4 milyon dozunu Filistin’e göndermek üzere hazırlamayı teklif ettiği iddia edildi.
Filistinliler, aşı tedarik edebilmek için başka seçenekleri de araştırsa da, İsrail engeliyle karşı karşıya. Filistin’in kullanım için uygun bulduğu herhangi bir aşı İsrail tarafından incelemeye tabi tutulacak ve daha önce onaylanmamış ilaçların Filistin’e ithalatını engelleyen İsrail, Filistin’in kendi bütçesine uygun bulduğu aşıların da girişini engelleyebilir.
Sağlık uzmanları, DSÖ tarafından acil kullanım için onaylanan aşıların İsrail’in tanımasını beklediklerini, ancak diğer aşıların Filistin’e girişinin İsrail’in engelleyebileceğini söyledi. Filistin sınırları üzerinde kontrol yetkilerinin olmadığını hatırlatan Batı Şeria doktoru Najjab, aşı ithalatı konusunda İsrail’le koordineli çalışmaları gerektiğini; herkesin, aşıya ulaşamamaktan korktuğunu söyledi.
İsrail Savunma Bakanlığı’na bağlı, Filistinli yetkililerle birlikte çalışan Bölge Hükümet Faaliyetleri Koordinatörü ajansı herhangi bir aşı hakkında bir yorum yapmazken, bunun Filistinliler’in çabalarına engel olarak görülmemesi gerektiğini söyledi. Ajansın yaptığı açıklamada, "İsrail, kapısına gelen herhangi bir tıbbi yardım talebini reddetmedi" ifadesi yer aldı.
