Filipinler'de hükümet güçleri ile Müslüman halk arasında yaklaşık 40 yıldır devam eden çatışmaları sona erdiren tarihi anlaşmanın ilk adımı Salı günü atılıyor.
Filipinler'de hükümet ile Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) arasında varılan barış anlaşmasının hayata geçirilmesi için geri sayım başladı.
Tören Cotabato'da yapılacak
Hükümet ile MİKC arasında Mart 2014'te imzalanan anlaşma kapsamında, Salı günü yapılacak sembolik törenle MİKC elindeki silahların yüzde 5'ini uluslararası gözlemcilerin de yer aldığı bağımsız silah bırakma komisyonuna teslim edecek. Cotabato'da yapılacak ve MİKC'e bağlı Bangsamoro İslami Silahlı Kuvvetleri'nden 145 kişinin silah bırakacağı törene Devlet Başkanı Benigno Aquino da katılacak.
Mindanao Özerk Bölgesi lağvedilecek
Anlaşma göre, MİKC'in silah bırakması karşılında merkezi hükümetin uzantısı niteliğinde olan Mindanao Özerk Bölgesi lağvedilerek yerine daha geniş siyasi, sosyal ve kültürel haklara sahip yeni bir özerk bölge tesis edilecek. Daha geniş bölgeyi kapsayacak Bangsamoro Siyasi Birimi, yeraltı kaynaklarının tasarrufu konusunda da söz sahibi olacak.
Hedef 2016
Kendi kendini yönetme hakkına kavuşacak yeni siyasi yapının şekli ve büyüklüğü, bölgede yapılacak referandum sonunda ortaya çıkacak. Sürecin Mayıs 2016'da yapılacak genel seçimlere kadar tamamlanması planlanıyordu ancak yaşanan gecikmeler nedeniyle bunun bir yıl daha sarkabileceği belirtiliyor.
Norveç ve Brunei'den gözlemci yer alacak
Anlaşma ile yaklaşık 40 yıldır süren ve 120 binden fazla insanın hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan çatışma sona ermiş olacak. Barış süreci, tarafların temsilcilerinin yanı sıra bağımsız gözlemcilerin de yer alacağı çeşitli komisyonlar tarafından izlenecek. Bunlardan en önemlisi, başkanlığını Türkiye'nin Manila Büyükelçisi Haydar Berk yapacağı silahsızlanma komisyonu. MİKC'nin takvim çerçevesinde silah bırakmasını ve bırakılan silahların gözetimini üstlenecek komisyonda taraflardan birer temsilcinin yanı sıra Norveç ve Brunei'den de gözlemciler yer alacak.
Heyette Hüseyin Oruç da var
Türkiye'den İnsan Hak ve Hürriyetleri İnsani Yardım Vakfı Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Oruç'un yer alacağı bağımsız izleme heyeti ise tarafların anlaşma şartlarına uygun hareket edip etmediklerini denetleyecek. Toplam 5 kişiden oluşacak heyette tarafların temsilcilerinin yanı sıra ABD ve Avrupa Birliği'nden de isimler görev yapacak.
Türkiye aktif rol aldı
Türkiye'nin arabuluculuk konusundaki çabalarına dikkat çeken Oruç'un verdiği bilgiye göre, süreçte aktif rol oynayan Türkiye, izleme heyeti ve silah bırakma komisyonu gibi iki önemli enstrüman aracılığıyla barışın gelmesine katkıda bulunuyor. "Ortak Normalleşme Komisyonu"nun yanı sıra "Adalet ve Uzlaşma Geçiş Komisyonu" da süreçte rol alacak.
Direnişin 40 yılı
Ülkenin güneybatısında Palawan, Mindanao ve Sulu adalarında yaşayan ve kendilerini Bangsamoro olarak adlandıran Müslüman halk, hükümet baskıları nedeniyle 1972 yılında direniş hareketi başlattı. Bu hareket 1976'da Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi (MUKC) adını aldı.
Statü 1977'de kabul edildi
O dönemde MUKC, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) tarafından Müslüman bölge halkının temsilcisi olarak tanındı ve 1977'de teşkilata gözlemci statüsüyle kabul edildi. Yaşanan çatışmaları sona erdimek için Filipinler hükümeti ile MUCK arasında 1976'da "Trablus Anlaşması" imzalandı ancak hükümetin takındığı isteksiz tutum nedeniyle anlaşma hayata geçirilemedi.
İslami Cephe giderek güç kazandı
Anlaşma MUCK içerisinde ayrışmaya sebep olurken, muhalefet eden üyeler Selamet Haşim liderliğinde zaman içerisinde Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) olarak örgütlendi. MUCK, 1987'de hükümetin önerdiği yarı özerkliği kabul etti ancak teklife karşı çıkan MİKC ile hükümet arasındaki çatışmalar sürdü. Zaman içinde MUCK güç kayberken, MİKC giderek daha da etkin hale geldi.
Türkiye zamanla sürece dahil oldu
MİKC ile hükümet arasında yürütülen müzakereler neticesinde 1996 yılında Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi'nin bugünkü siyasi yapısını ve yasal çerçevesini oluşturan Nihai Barış Anlaşması imzalandı. Çatışmaların sürmesi üzerine Filipinler ordusu anlaşmayı tanımadığını açıkladı. Belli aralıklarla devam eden görüşmelere İİT de müdahil oldu. İİT bünyesinde kurulan Güney Filipinler Barış Komitesi'nde Türkiye de yer aldı.
ANKARA/AA
