Merkez Bankası’nın yayımladığı araştırma, son yıllarda enflasyonist baskılar ve piyasa dinamiklerindeki bozulmaların firma kâr marjlarını artırdığını ortaya koydu. Büyük ölçekli firmalar öne çıkarken, artan kâr marjlarının yatırım ve çalışan maliyetleri üzerinde çarpıcı etkileri olduğu vurgulandı. Prof. Dr. Hakan Kara, bulguların son 10 yılda şirketlerin kar marjları sürekli arttığını gösterdiğini ifade etti. Kara, ithalatçıların kar marjının ihracatçılardan yüksek olduğunu belirtti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), "Piyasa Yoğunlaşması ve Firma Kâr Marjları: Enflasyonist Baskılar Yaşayan Gelişmekte Olan Bir Ülke Örneğinden Mikro Bulgular" başlıklı yeni bir araştırma makalesini yayımladı. 2009-2022 döneminde Türkiye’deki finansal olmayan firmaların fiyatlama ve kâr marjı davranışlarını inceleyen çalışma, özellikle son yıllarda enflasyonist şoklar ve piyasa dinamiklerindeki bozulmaların firma kâr marjlarındaki artışı tetiklediğini ortaya koyuyor.
BÜYÜK ÖLÇEKLİ VE DIŞ TİCARET ODAKLI FİRMALAR ÖNE ÇIKIYOR
Araştırma, genel örneklem döneminde büyük ölçekli, dış ticaret odaklı ve yüksek finansal kaldıraç kullanan firmaların yüksek kâr marjlarını yönlendirdiğini ortaya koydu. Bu bulgu, büyük firmaların piyasa yoğunlaşmasının temel sürükleyicisi olduğunu gösteriyor.
ENFLASYON VE REKABET KOŞULLARI ARASINDAKİ BAĞLANTI
2020-2022 dönemine odaklanan analizler, enflasyonist baskılar altında sektörel rekabet koşullarındaki bozulma ile yükselen kâr marjları arasında güçlü bir ekonomik ilişki bulunduğunu belirtiyor. Bununla birlikte, piyasa yoğunlaşmasının küçük ölçekli firmalar üzerindeki etkisinin daha belirgin olduğu, sübvansiyonlara erişimi daha kolay olan firmalarda ise bu ilişkinin daha güçlü olduğu kaydedildi.
ARTAN KÂR MARJLARININ YATIRIM VE ÇALIŞAN MALİYETLERİNE ETKİSİ
Çalışmada, artan kâr marjlarının yüksek enflasyon dönemlerinde daha fazla yatırım yapılmasına olanak sağladığı, ancak aynı zamanda çalışan maliyetlerinin düşmesine neden olduğu ifade edildi. Bu durum, ekonomik anlamda önemli toplumsal dışsallıklar doğuruyor.
PROF. DR. HAKAN KARA’DAN DEĞERLENDİRME
Makale, akademik çevrelerde de geniş yankı uyandırdı. Ekonomi Profesörü Hakan Kara, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, son 10 yılda firmaların kâr marjlarının sürekli arttığını vurguladı. Kara, ithalatçı firmaların kâr marjlarının (yeşil) ihracatçı firmalardan (kırmızı) yüksek olduğunu, en düşük kâr marjlarının ise yurtiçinde üretim yapıp yurtiçine satan firmalarda (mavi) görüldüğünü belirtti.
Kara, 2024 yılı itibarıyla kâr marjlarında bir düşüş yaşanabileceğini öngördüğünü de sözlerine ekledi.
