Gıda fiyatlarında yükseliş başladığında iktidar çiftçiye ‘Dağı taşı ekin’ çağrısı yaptı. Ancak bozulan ekonominin neden olduğu maliyetler katlanınca çiftçi tarlasını ekemez hale geldi. Ülkenin pek çok yerinde ürünü elde kalan çiftçiler seslerini duyurmak için yolları kapattı. ‘Problemin temelinde plansızlık olduğu’ uyarıları devam ederken Bakanlık ‘planlı üretim’ teşviki kararını duyurdu.
Yetiştirdikleri ürünlerin maliyetlerini çıkaramadığını söyleyen Maraşlı çiftçiler tarladan topladığı domatesleri protesto için yola döktü.
ÇİFTÇİ EKEMEZ DURUMA GELİNCE ‘PLAN’ YAPILDI
2022 yılında dünyada başlayan tahıl krizi gıda fiyatlarında yükselişe neden olunca, tarımın stratejik sektör olduğu vurgusu yapıldı. İktidar süreçte çiftçiye ‘Deliler gibi ekin, dağı taşı ekin’ çağrısı yaptı. Ekonomik kriz ve plansızlık tarımda girdi fiyatlarını katlayınca çiftçi ekemez duruma geldi. Zamlar art arda geldi. Pahalılığın sebebini marketlerde arayan hükümet, tarladaki yangının sorumlusu olarak da çiftçiyi işaret etti. Gece yarısı ‘Ekmediğiniz tarlalarınızı kiraya veririz’ kararı aldı. Ancak ürününü tarlada bırakan çiftçi yolları kapatıp sesini yükseltince hükümet geri adım atarak kısmi planlı tarıma geçiş kararını açıkladı.
DESTEK KESİLMEDİ DEĞİŞEREK DEVAM EDECEK
Yeni modelde, ‘Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu’ tarafından tahıl ürünleri ayçiçeği, kanola, fasulye, pamuk, patates, soğan, soya ve yem bitkileri ile bazı yerlerde hayvancılık planlamaya alındı. 2025 için destek ise dekar başına 244 TL olarak belirlendi. Ancak ‘planlı üretim’ kapsamında ürünlerin destek katsayısı değişiklik gösterecek. Bakanlığın belirlediği yerde belirlediği ürünün ekilmesi durumunda mazot ve gübrede destek de artacak. Planlama sonrası ‘Çiftçilere mazot, gübre ve prim desteği 17 üründe kaldırıldı’ iddiaları ise yalanlandı. Tarım Bakanlığı, desteğin de nakit olarak verileceğini açıkladı.
TARIMDA 'KISMİ' PLANLAMA GELDİ
Tarım sektöründe plansızlık sorununun görmezden gelinmesiyle üretim durma noktasına geldi. Hükümet geç de olsa tarımda ‘kısmi’ planlamaya geçti. Mazot ve gübre desteğinin kaldırıldığı öne sürülürken, Tarım Bakanlığı ÇKS’ye kayıtlı üreticilerin mazot maliyetinin yüzde 50’si ve gübre maliyetinin yüzde 25’inin karşılanacağını duyurdu. Bakanlık ayrıca planlama kapsamındaki ürünün ekilmesi halinde mazot desteğini yüzde 100 gübre desteğinin ise yüzde 50 karşılanacağını belirtti.
Tarım sektöründe kronikleşen sorunlara çözüm üretilmezken, maliyet artışı da durdurulmuyor. Tarım sektöründeki plansızlık, desteklerin yetersiz olması ve sorunların görmezden gelinmesiyle üretimde kriz derinleşiyor. Üretim bittikten sonra hükümet, yeni destekleme modelinin hayata geçirildiğini duyurdu. “2025-2027 Yıllarında Yapılacak Bitkisel Üretime Yönelik Desteklemeler ile Diğer Bazı Tarımsal Desteklemelere İlişkin Cumhurbaşkanı Kararı”, Resmi Gazete’de yayımlandı. Tarımsal destekler ilk defa üretim döneminden önce açıklandı. Destekler daha sade ve etkin hale getirildi. Üreticiler için gelecek yılların öngörülebilir olması için destek kararı, ilk defa 3 yıllık olarak hazırlandı, birim destek katsayı değeri ve destekleme tutarı her yıl yeniden belirlenecek. Bitkisel üretimin desteklenmesi programıyla çiftçilere temel destek, planlı üretim desteği ve üretimi geliştirme destekleri verilecek. Üretim maliyetine göre ürünler kategorilere ayrıldı. Her kategori için destek katsayısı belirlendi. 2025 üretim yılı için destek katsayı değeri dekarda 244 lira oldu. Mazot ve gübre desteğinin kaldırıldığı öne sürüldü. Bakanlıktan yapılan açıklamada, “Mazot ve gübre desteği kalkmamıştır. Yeni dönemde bunun tanımlaması, temel girdi maliyetleri (mazot ve gübre) esas alınarak belirlenen ‘Temel destek’ olarak revize edildi. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı olan üreticilerimizin, temel destek ile mazot maliyetinin yüzde 50’si ve gübre maliyetinin yüzde 25’i karşılanacaktır” ifadelerine yer verildi. Ayrıca üretim planlaması kapsamında yer alan ürünlerin havzasında yetiştirilmesi durumunda temel desteğe ilave olarak üreticilerin kullandığı mazotun yüzde 50’sini, gübrenin de yüzde 25’ini planlı üretim desteği olarak alacağı kaydedilen açıklamada, “Böylelikle mazot maliyetinin yüzde 100’ü, gübre maliyetinin ise yüzde 50’si desteklenmiş olacaktır “denildi.
DESTEK KAPSAMINA YENİ ÜRÜNLER ALINDI
Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu tarafından arpa, aspir, ayçiçeği (yağlık), buğday, kolza (kanola), fasulye (kuru), mercimek, mısır (dane), nohut, pamuk (kütlü), patates, soğan (kuru), soya ve yem bitkileri planlı üretim kapsamında yer alan ürünler listesine alındı. Planlama kapsamındaki ürünleri havzasında üreten çiftçilere temel desteğe ilave destek ödemesi yapılacak. Planlı üretim kapsamında üretim yapan üreticilere temel desteğe ilave destek verilecek. Bu üreticilerin mazot maliyetinin yüzde 100’ü ve gübre maliyetinin yüzde 50’si karşılanacak.
VERİM VE KALİTE ARTIRIMI İÇİN YENİ ADIM
Verim ve kaliteyi artırmak için sertifikalı tohum kullanım, sertifikalı/standart fidan kullanım, organik tarım, iyi tarım uygulamaları, katı organik-organomineral gübre destekleri verilmeye devam edilecek. Karar kapsamındaki diğer destekler de belli oldu. Biyolojik ve biyoteknik mücadele desteği kapsamında 2025 yılında örtü altı paket destek tutarı dekarda 2 bin 550 liradan yüzde 50 artırılarak 3 bin 825 liraya, açıkta paket destek tutarı dekara 870 liradan 1305 liraya çıkarıldı. Lisanslı depolarda muhafaza edilen ürünler için kira desteği, Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen kira ücret tarifesinin yüzde 75’i olarak ödenecek.
BAKAN YUMAKLI: PLANSIZLIĞIN GETİRDİĞİ OLUMSUZLUKLARIN ÖNÜNE GEÇECEĞİZ
Bakan Yumaklı, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, düzenlemeyle tarımda yeni bir dönemin başladığını bildirdi. Yeni destekleme modeline ilişkin detayları paylaşan Yumaklı, “İlk defa bitkisel üretim destekleri 3 yıllık açıklandı. İlk defa destek ödemeleri üretim döneminden önce açıklandı. Destek kalemlerinde sadeleştirmeye gidildi. Bitkisel üretim yapan ÇKS’ye kayıtlı tüm üreticiler destek alacak. Üretim planlaması kapsamındaki stratejik ürünlere ilave destek verilecek. Su kısıtı olan havzalarda münavebeye uygun üretime ilave destek sağlanacak. Kamu kuruluşları tarafından ıslah edilen milli tohumla üretim yapan ilave destek alacak. Destek tutarları girdi maliyetlerindeki değişikliklere göre her yıl güncellenecek. Yine bu kararla birlikte çiftçilerimiz üretime karar vermeden önce, hangi havzada, hangi ürüne, ne kadar destek alacağını bilmiş olacak. Böylece çiftçilerimizi, planlı üretime yönlendirecek ve plansız üretimin getirdiği bir takım olumsuzlukların da önüne geçmiş olacağız” dedi.
