Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrasında birçok Rus yetkisi ve iş insanı, AB yaptırımlarının hedefinde. İşte Rus 'oligarklarının' yetkileri, servetleri ve Putin ile ilişkileri...
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 24 Şubat tarihinde Ukrayna topraklarında başlattığı askeri operasyon sonrasında, birçok Rus iş insanına ve diplomata ağır yaptırımlar getirildi. Yaptırımların hedefinde özellikle Putin'e yakın olduğu bilinen Rus 'oligarklar' vardı.
Birçok sektörde faaliyet gösteren yüzlerce iş insanı ve kurumun Avrupa Birliği'ndeki banka hesapları dondurulurken, seyahat etmelerine de kısıtlamalar getirildi. Hükümet yetkilileri, ordu komutanları ve Rus medyasının önde gelen isimleri de yer aldığı listedekilerin servetleri de merak edildi.
Euronews Türkçe'de yer alan bir habere göre, Rus olgiarklar ve servetleri şöyle sıralandı:
'EN ZENGİN'
1. Alexei Mordashov:
Alexei Mordashov, Avrupa'nın en büyük tur operatörü TUI'yi ayakta tutmak için devreye giren ve pandemi sırasında uluslararası turizm durma noktasına geldiğinde "nakit pompalayan Rus oligarkı" olarak tanınıyor.
TUI'nin üçte birlik payına ve en büyük hissedarı olma özelliğine sahip Mordashov, şimdilik İngiltere'nin yaptırım listesinde bulunmuyor.
Alexei Mordashov
AB ise Mordashov'un mali çıkarı olduğu Rossiya Bank'ın Kırım'ın ilhakından çıkar sağlayan üst düzey Rus yetkililerin “kişisel bankası” olduğunu iddia ediyor. Blok ayrıca, yatırım yaptığı medya işletmelerinin Rus yanlısı televizyon istasyonları aracılığıyla "Ukrayna'nın istikrarını bozduğunu" da ifade ediyor.
Rusya'nın en zengin adamı, Forbes dergisinin 2021'deki milyarderler listesinde dünyanın en zengin 51. kişisi olarak gösterildi.
Rusya'nın en büyük çelik şirketi Severstal'ın çoğunluk hissedarı olan oligarkın servetinin 29,1 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Şu anda iseçatışmalardan veya Avrupa kışından uzak bir tatilin tadını çıkardığı bildiriliyor.
Milyarderin Bombardier Global 6000 özel jeti, geçen hafta uçak gözlemcileri tarafından Seyşeller'den Moskova'ya seyahat ederken izlendi, ancak uçakta kimin olduğu bilinmiyor.
Aynı hafta Başkan Vladimir Putin Rusya'nın en önde gelen iş insanlarından bazılarını Kremlin'deki bir toplantıya davet etmişti.
Mordashov, AB yaptırım listesine alınmasından sonra yaptığı açıklamada, "Ukrayna'daki ihtilafın çözümüne nasıl yardımcı olacağını anlamadığını" belirterek, "Mevcut jeopolitik gerilimin ortaya çıkmasıyla kesinlikle hiçbir ilgim yok" demişti.
Kendisini "siyasetten uzak" biri olarak nitelendiren oligark, “iki kardeş halkın trajedisi” olarak adlandırdığı Ukrayna'daki savaşa son verilmesi çağrısında bulunmuştu.,
'EN YAKIN'
2. Igor Sechin
Listede Putin'e yakın diğer önemli bir isim olarak devlete ait petrol şirketi ve dünyanın en büyük ham petrol üreticilerinden Rosneft'in yönetim kurulu başkanı 61 yaşındaki Igor Sechin yer alıyor.
AB kendisini, Putin'in "her gün temas halinde olduğu", " en güvenilir" ve "en yakın" danışmanlarından biri ve aynı zamanda "yakın arkadaşı” olarak tanımlıyor.
Igor Sechin Fotoğraf: Alexei Nikolsky/Sputnik
AB metninde, Sechin'in başında bulunduğu Rosneft, Putin tarafından kişisel olarak kullanıldığı düşünülen Gelendzhik yakınlarındaki saray kompleksinin üzüm bağlarının finansmanında yer almış durumda.
'YAKIN ARKADAŞ'
3. Putin'in "yakın arkadaşı" Nikolay Tokarev:
AB'nin yaptırım kararı aldığı diğer bir isim de Putin'in KGB'de eski meslektaşı ve Rus petrol ve gaz şirketi Transneft'in CEO'su Nikolay Tokarev.
Nikolay Tokarev, Kremlin'de Putin ile görüşürken - Fotoğraf: Kremlin
AB metninde Tokarev, "Putin'in uzun zamandır tanıdığı ve yakın arkadaşı" olarak tanımlanıyor. 1980'lerde KGB'de Putin ile görev yapan Tokarev, 2000'lerde Rus başkanın gücünü "konsolide" etmesi ile büyük devlet varlıkları üzerinde kontrol sahibi olmuş ve Rus devleti ile yakın ortaklık içinde faaliyet gösteren bir Rus oligarkı olarak tanımlanıyor.
Tokarev sayesinde Rostnef'in Gelendzhik sarayının inşasının başlıca sponsorlarından olduğu da metinde bulunan bilgiler arasında.
'GÖZDE'
4. Alisher Usmanov
Demir-çelik, medya ve internet sektörlerinde faaliyet gösteren ve AB tarafından "Vladimir Putin'in gözde oligarklarından biri" olduğu söylenen 68 yaşındaki işadamı Alisher Usmanov da yaptırımların uygulanacağı diğer bir isim.
Alisher Usmanov - Fotoğraf: Sky Sports
AB metninde, "Usmanov'un Başkan Putin'in ticari sorunlarını çözdüğü bildirildi" deniliyor. Bankacılık sisteminin en sıkı korunan sırları olarak tanımlanan ve 2020'de sızan FinCEN belgelerine göre, Usmanov, Putin'in etkili danışmanlarından Valentin Yumashev'e 6 milyon dolar ödeyen kişi.
Ayrıca, Rusya Güvenlik Konseyi başkan yardımcısı ve Rusya'nın eski cumhurbaşkanı ve başbakanı Dmitry Medvedev'in de Usmanov tarafından kontrol edilen lüks konutları kişisel olarak kullandığı da AB'nin listesindeki bilgiler arasında yer alıyor.
'ÇELLİST'
5. Sergei Roldugin
Eskiden yüksek profilli bir orkestra çellisti olan 71 yaşındaki Sergei Roldugin, 680 kişilik listeye eklenen 26 yeni kişiden biri.
Avrupa Birliği dışişleri bakanları tarafından onaylanan yaptırım metninde Roldugin, Vladimir Putin ile "çok yakın ilişkileri" bulunan bir iş insanı olarak tanımlanıyor.
Sergei Roldugin - Fotoğraf: Mikhail Svetlov/Getty Images
Putin'in finans ağının bir parçası olan Rus oligark, en az 5 denizaşırı şirkete sahip ve varlıklarını Moskova'da Rossiya Bank'ta tutuyor. Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun (ICIJ) araştırmasına göre, Roldugin, bankalar ve denizaşırı şirketler aracılığıyla en az 2 milyar doların 'karıştırılmasından' sorumlu.
Troyka Çamaşırhanesi
Rus oligarklarının ve en yüksek güç kademelerindeki politikacıların, haksız kazandıkları milyonları gizlice yatırmalarına, vergilerden kaçınmalarına, devlete ait şirketlerde hisse satın almalarına, Rusya içi ve dışında gayrimenkul satın almalarına ve daha pek çok şeye izin veren karmaşık bir finansal sistem olarak tanımlanan "Troyka Çamaşırhanesi"nde de yer alan Roldugin'in bu sistem üzerinden milyarlarca dolar "transfer ettiği" ve 69 milyon dolardan fazla para aldığı belirtiliyor.
CHELSEA'YE NE OLACAK?
6. Roman Abramovich
55 yaşındaki Rus milyarder ve siyasetçinin 12,3 milyar dolarlık serveti olduğu sanılıyor. İngiltere'nin yaptırım listesine alınan Rus oligark İngiliz Birinci Futbol Ligi'nde mücadele veren Chelsea Futbol Takımı'nın da sahibi.
Roman Abramovich Fotoğraf: Alexander Hassenstein | Uefa | Getty Images
Yaptırım kararlarının alınmaya başlamasıyla önce kulüpteki yönetimini devreden Abramovich daha sonra kulübü satma kararı aldı. Ancak yaptırımlar nedeniyle satış işlemi askıya alındı. İngiltere'nin varlıkları dondurma ve yaptırım kararı oyuncuların, yeni biletlerin ve takıma ait ürünlerin satışını da yasaklıyor, ancak takım maçlarda sahaya çıkabilecek.
Abramovich'in İngiltere'nin başkenti Londra'daki Kensington Palace Gardens'da yer alan 15 odalı malikanesini de yaptırımlardan kaçınmak için satmaya çalıştığı ortaya çıktı.
Abramovich satışı askıya alınan malikaneyi 2011'de 119 milyon dolar karşılığında satın almıştı. Askıya alınan bir diğer varlık da çelik üreticisi Evraz ve Norilsk Nickel'deki hisseleri.
Öte yandan Abramovich'le bağlantılı olduğu sanılan bir uçak kısıtlamalar nedeniyle Europort Havaalanında tutuluyor. Oligarkın 600 milyon dolar değerindeki yatının ise Barselona'da tamirde olduğu bildiriliyor. 4 Mart'ta Abramovich'le bağlantılı bir Boeing 787-8 uçağının Moskova'dan Dubai'ye uçtuğu bilgisi ise Radarbox verilerinde yer alıyor.
YATINA EL KONULDU
7. Gennady Timchenko
Rus ulusal hokey takımının başkanı Gennady Tmochenko aynı zamanda Rusya'nın ikinci en büyük doğal gaz ve petrol şirketi Novatek'in de hissedarlarından. 69 yaşındaki oligark hem AB hem de ABD'nin yaptırım listesinde yer alıyor.
Gennady Timchenko - Fotoğraf: Mikhail Svetlov/Getty Images
Timchenko'ya ait 50 milyon euro değerindeki Lena isimli yata demirli olduğu İtalya'nın San Remo kentindeki marinada el konuldu.
HAREKETE GEÇİLDİ, VATANDAŞLIKTAN ÇIKARILABİLİR
8. Petr Aven
Avrupa'da bir iş imparatorluğu kuran petrol yatırımcısı Petr Aven AB'nin yaptırım listesinde bulunuyor ve 4,7 milyar dolarlık serveti olduğu sanılıyor.
Yaptırımlar üzerine Aven'in Lüksemburg merkezli yatırım şirketi hisseleri, İspanyol süpermarket zinciri Dia'daki hisseleri ve Abir Alman enerji grubundaki hisseleri donduruldu.
Petr Aven - Fotoğraf: Valery SharifulinTASS / Getty Images
Litvanya, vatandaşı olan Aven'in vatandaşlıktan çıkarılması için girişim başlattı. Aven Ukrayna savaşı başlamadan bir hafta önce Litvanya'da bir müze açma planı olduğunu duyurmuştu.
Öte yandan Aven İngiltere'deki Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi'ndeki vakıf yönetimini de bıraktı. Akademi, Aven'in Francis Bacon için yaptığı bağışı kendisine iade edeceklerini bildirdi.
9. Mikail Fridman
AB'nin yaptırım listesinde yer alan Mikhail Fridman, Lüksemburg merkezli uluslararası yatırım şirketi LetterOne'da Aven'in ortağı olarak yaklaşık 12,3 milyar dolarlık hisseye sahip.
Mikhail Fridman - Vyacheslav Prokofıev/kommersant Photo
Yaptırım kararı üzerine Fridman bu LetterOne'daki görevini bıraktı.
"PUTİN'E AİT KAÇ PARA BULMUŞLAR!"
10. Oleg Deripaska
Rus alüminyum devi Rusal'ın kurucusu 54 yaşındaki girişimci Oleg Deripaska, 2018 yılından bu yana ABD'nin yaptırım listesinde bulunuyor, perşembe günü ise İngiltere'nin listesine eklendi.
Oleg Deripaska
Yaptırımlar nedeniyle İngiliz hükümetinin varlıkları dondurma kararı Deripaska'nın İngiltere'deki milyarlarca sterlinlik emlak portföyün durumunu belirsizliğe itti. Deripaska'nın portföyünde 2003 yılında satın aldığı Belgravia'daki 33 milyon dolar değerindeki ev de bulunuyor.
ABD'de Federal Soruşturma Bürosu (FBI) ekim ayında Deripaska'yla bağlantılı New York ve Washington'daki mülklere baskın düzenlemişti. Baskınla ilgili olarak Deipaska kinayeli bir şekilde "Bu boş evlerde Putin'e ait kaç para bulmuşlar sormak isterim" demiş, dolaplarda küflenmiş reçel ve votkadan başka bir şey bulup bulmadıklarını sormuştu.
ABD yasalarına göre yaptırım listesindeki kişilerin ABD'de iş yapma ve mülk sahibi olmak yasak olmasına rağmen Deripaska'ya ait evlere el konulmadı.
Oligarkın 65 milyon dolar değerindeki Clio isimli yatının da Maldivlerde demirli.
SERVETİNİN ÇEYREĞİNİ KAYBETTİ
11. Vladimir Potanin
Çelik üreticisi Norilsk Nickel'in tepe yöneticisi Potanin, AB ve ABD'nin yaptırım listesinde yer almıyor, ancak Bloomberg'in verdiği bilgiye göre 22 milyar dolarlık serveti olan Potanin yaptırımların etkisiyle Rus ekonomisinde yaşanan dalgalanma ve rublenin değer kaybı sonucu servetinin yaklaşık çeyreğini kaybettiği sanılıyor.
Vladimir Potanin - Sovfoto/UIG via Getty Images
Guggenheim Müzesi, 2002 yılından bu yana en büyük bağışçısı olan Potanin'in geçen hafta vakıf yönetiminden ayrıldığını duyurdu. Potanin, New York'taki Kandinsky sergisi gibi birçok serginin de sponsorluğunu yapmıştı.
Potanin'e ait Nirvana isimli 88 metre uzunluğundaki yatın ABD yaptırımlarına tabi olmayan Maldivlere yöneldiği bildirildi.
