Kazakistan’daki ekonomik temelli protestolar, bir anda halk hareketine dönüştü. LPG zamları sonrası sokağa dökülen halk fiyat artışlarını protesto etti. Sokakların hareketlenmesi sonrası Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Rusya'dan askeri destek istedi. Ülkede yaşanan gösterilerin perde arkasını açıklayan Kazak gazeteci, "Halkın aşırı yoksulluktan dolayı pandemi döneminde maske bile bulmakta güçlük çektiğini' açıkladı.
Kazakistan'da LPG zammıyla patlak veren olayların ardından Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in çağrısı üzerine ülkede Rus askerleri konuşlandı. Halk 30 yıldır biriken sorunlar nedeniyle ülke genelinde kitlesel protesto gösterileri düzenledi. Cumhurbaşkanı Tokayev ulusa sesleniş konuşmasında, protestocuları 'terörist' diye tanımladı. "Uyarı olmaksızın vurulmaları emrini verdim" dedi. Kazakistan'da yaşanan gelişmeleri gazeteci Nazgül Kenzhetay, BBC Azerbaycanca'ya açıkladı.
Kenzhetay, yaşananların perde arkasında halkın siyasi istikrarla birlikte ekonomik refah beklerken 30 yılda günden güne fakirleştiğine vurgu yaptı. Kazak gazeteci Nazgül Kenzhetay yaptığı açıklamadı "30 yıldır halkın büyük iktidardan beklentileri vardı. Geçen sürede halkın refah düzeyi yükselmedi. Halk krediyle geçinebiliyor. Ülkede ciddi gelir eşitsizliği var. Çok fazla adaletsizlik var, devlet kurumlarına güven kalmadı. Basit ihalelerde bile yolsuzluklar var. Yetkililer halka inmiyor. Halk bu sistemin değişmesini istiyor." ifadelerini kullandı.
İşte gazeteci Nazgül Kenzhetay'in ülkede yaşananlara ilişkin yaptığı çarpıcı açıklamalar:
Çok barışçıl iyi niyetli başlayan protestolar söz konusuydu ama protestoların 3. gününde olaylar çığırından çıktı. Kazakistan'da bu denli olaylar olmamıştı. İnsanlar yaşananlara çok şaşırdı. Köylerde bile eylemler var. Halkın taleplerine iktidardan geç cevap gelince bölgeler dayanışma amaçlı birbirine destek verdi. Örneğin Doğu Kazakistanlılar, "Batı Kazakistan'ın talepleri yerine getirilsin" diye sokağa çıkmaya başladı. Daha sonra olaylar belirsiz gruplar tarafından provoke edilmeye başladı. Yağmalamalar başladı, hükümet binaları yakılmaya başladı. Çok kritik bir coğrafyada yaşadığı için Kazakistan, olayların bu kadar büyütülmemesi gerekirdi. Diğer tarafta Rusya hazırda bekliyordu. Güney tarafımızda Afganistan var. Provokasyona açık bir bölgede bulunuyoruz. Ben de değişimi destekliyorum ama bu şekilde kanlı bir şekilde değil.
"ORDU SOKAĞA İNMİŞ DURUMDA"
Tam olarak kaç kişinin hayatını kaybettiğini bilmiyorum. Kazakistan medyası da yetkililerden "Bize bilgileri verin manipulasyonun önüne geçelim" çağrısında bulundu. Ülkede internet kesik, VPN üzerinden bağlanılabiliyor. En son 200 polisin yaralandığına dair bilgiler vardı. Şu an net rakam veremiyorum. Şu anda ordu sokağa inmiş durumda ve halkla ordu arasında çatışmalar sürüyor.
"NAZARBAYEV SESSİZLİĞİNİ KORUYOR"
Nazarbayev ile birlikte ülkeyi yönetenlerin yaklaşık yüzde 90'ı bu süreçte görevden alındı. Her gün açıklama yapan, sürekli boy gösteren Nazarbayev bu süreçte sessizliğini koruyor. Bu da çok fazla soruları gündeme getiriyor. Halk "Nerede bu Nazarbayev?" sorusunu soruyor. Halk olaylarda "İhtiyar git" sloganları atıyor. Burada Nazarbayev'i kastediyorlar. Nazarbayev Cumhurbaşkanlığı görevinden istifa ettikten sonra ülkenin en üst makamı olan Güvenlik Konseyi'nin başına geçmişti. Halkın talebi üzerine mevcut Cumhurbaşkanı Tokoyev, Nazarbayev'in istifasını kabul etti. Nazarbayev'in çok sayıda akrabasıyla ilgili tutuklama iddiaları var ama bunlar resmen duyurulmadı.
"CİDDİ GELİR EŞİTSİZLİĞİ VE ADALETSİZLİK VAR"
Halkın çoğunluğuna bakarsak ne istediklerini söyleyebiliyoruz. 30 yıldır halkın büyük beklentileri vardı. 30 yıldır halkın refah düzeyi yükselmedi. Halk krediyle geçinebiliyor. Ülkede ciddi gelir eşitsizliği var. Çok fazla adaletsizlik var, devlet kurumlarına güven kalmadı. Basit ihalelerde bile yolsuzluklar var. Yetkililer halka inmiyor. Halk bu sistemin değişmesini istiyor.
"LPG FİYATLARI DÜŞÜRÜLDÜ AMA HALK HÜKÜMETİN İSTİFASINI İSTİYOR"
Çıkan olayların ardından Cumhurbaşkanı Tokayev, halkın taleplerinin çoğunu yerine getirdi. İşe öncelikle LPG fiyatlarının düşürülmesiyle başladı. Halk Hükümetin istifasını istiyordu. Hükümette çalışanların çoğu Nazarbayev'in adamlarıydı. Tokayev bunu da yerine getirdi. Daha sonra protestocular bunu da yeterli bulmadı ve Nazarbayev sisteminin tamamen değişmesini talep etti. Bunun üzerine Nazarbayev Güvenlik Konseyi Başkanlığı'ndan istifa etmek zorunda kaldı. Bu süreç içerisinde Nazarbayev'in ekibinin tamamına yakını görevden alındı. Tokayev kendi güvenlik başkanını bile görevden aldı. Bu durum Tokayev'in etrafındaki kimseye güvenmediğini gösteriyor. Bunun ardından ve dışarıdan yardım talep etti.
"PANDEMİ DÖNEMİNDE BİLE İNSANLAR MSKE BULAMADI"
Pandemi döneminde insanlar maske bile alamıyordu. En basit ateş düşürücüler bile depolarda saklanıyordu. Bunları saklayan kişiler cezalandırılmadı. Ülkede sağlık sistemi çökmüştü. Bütün bunların hepsi dipten bir dalga oluşmasına neden oldu. Bütün bunlara rağmen protesto olaylarının bu kadar hızlı büyümesini kimse beklemiyordu.
