Boeing 2023 yılını 2,2 milyar dolar zararla kapattı. Dünyanın ikinci büyük uçak üretim şirketi Boeing’in yaşanan kazalar, hatalar ve ihmaller sonucunda son 5 yılı hep zararla geçti. Sene başında Boeing 737 Max modeli uçağın kapısının havadayken kopması krizi iyice derinleştirdi.
KARAR / ALMANYA
Boeing’in yaşadığı kalıcı kriz 2024 yılında da artarak süreceğe benziyor. Boeing CEO’su David Calhoun 2023’de 2,2 milyar dolar zarar ettiklerini açıkladığı basın toplantısında, 2024 tahminlerinden hiç bahsetmedi. Beş yıldır zarar eden Boeing geçtiğimiz yıl bu yılın yaklaşık iki katı zarar etmişti. Son beş yılın toplam zarar miktarı ise 20 milyar dolar.
Amerikan Havacılık Dairesi FAA Ocak başında Boeing 737 Max-9 model uçağın havada kapısının kopması üzerine 737 Max modellerin üretiminin arttırılmasını yasaklamıştı. Boeing bu modellerden ayda 38 adet üretiyor ve bu rakamı 2026’ya kadar 50’ye çıkarmayı istiyor.
Boeing 2023 yılında 528 yolcu ve nakliye uçağı üretti. Bu, bir önceki yıla oranla yüzde onluk bir üretim artışı anlamına geliyor. Şirketin cirosu da yüzde 17 oranında artarak 77,8 milyar dolara çıktı. Ancak 737 Max serisi ile Dreamliner olarak anılan 787 model uçakların üretim eksiklikleri, yenilenecek aksamları bilançoda hesapta olmayan zararlar olarak ortaya çıktı. Ayrıca ABD Başkanı için üretilen Air Force One uçağı, ABD Hava Kuvvetleri için üretilen tanker uçakları ile eğitim uçaklarında da öngörülmeyen maliyet artışları oldu.
ÖLÜMLÜ KAZALAR GÜVENİ YOK ETTİ
Amerika’ya göç eden Alman bir ailenin çocuğu tarafından kurulan Boeing havacılığın öncü ismi olarak tanınıyordu. Kalite ve güvenliğin sembolü olarak görülen marka için “If it ain’t Boeing, I’m not going (Boeing değilse uçmam)’’ şeklinde bir deyim halka mal olmuştu.
Boeing’in 2018 ve 2019 yıllarında birkaç ay arayla iki uçağının düşmesi sonucu toplam 346 kişinin hayatını kaybetmesiyle başlayan krizden bu yana toplam 20 milyar dolarlık zarar etti. Ağır eleştirilerin odağı haline gelen şirket, sistem problemi yaşamakla suçlanıyor.
Birçok gözlemci Boeing’in işletme kültürünü değiştirdiği için bir krize girdiği görüşünde. Bu değişim Boeing’in 1997 yılında rakibi McDonnell Douglas’ı satın almasıyla başladı. McDonnell üst düzey yöneticileri Boeing’in yönetim kadrolarına yerleştirildi. Hatta bu şirketin CEO’su Harry Stonecipher Boeing’in CEO’su oldu. Stonecipher Boeing’in işletme kültürünü değiştireceğini bir mühendislik firması olarak değil, bir ticari işletme haline getireceğini söyledi ve bunu gerçekleştirdi.
Sadece kar hesabının yapılmaya başlandığı Boeing’de eski mühendislik hassasiyeti ikinci plana itildi. Bu süreç en büyük rakipleri Airbus’un ortaya çıkmasıyla daha da hızlandı. Airbus Boeing’i geçmiş durumda. Boeing 2023 yılında beşinci senesini de zararla kapatırken, Airbus 2021 yılından beri bilançosunu karla kapatıyor.
Uçak taleplerinin yoğunlaştığı dünya piyasasında Airbus’un gerisinde kalmak istemeyen Boeing karlılığı optimize ederken mühendislik kalitesinden feragat ediyor. 2018-19 yıllarındaki kazalardan sonra bir çalışanın medyaya yansıyan kurum için yazışmalarındaki şu ifadeleri Boeing’in durumu hakkında fikir veriyor ‘’Bu uçak maymunların kontrol ettiği palyaçolar tarafından üretildi’’
