2015 yılında yapımına başlanan Akkuyu Nükleer Güç Santrali, 2023'te tamamlandığında Türkiye'nin ilk nükleer enerji santrali olacak. Santralin inşaatını Rus kamu şirketi Atomstroyexport yürütüyor. Tesis hizmete girdiğinde 15 yıl boyunca aynı şirket tarafından işletilecek. Türkiye'deki enerji tüketiminin yüzde 5.5'i karşılayacak. İşte, Akkuyu Nükleer Santrali hakkında bilgiler...
Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nde gerçekleştirilen planlı patlama, bölge halkında endişeye neden oldu. Bazı evlerde ve seralarda hasar meydana gelirken, Mersin Valiliği'nden yapılan açıklamada, "Akkuyu Nükleer Güç Santrali bölgesinde bugün yapılan planlı patlatma sonucu patlamanın etkisiyle Büyükeceli bölgemizde ev ve seralarda meydana gelen zararların tespitine yönelik zarar tespit komisyonu kurulmuş olup gerekli çalışmalara başlanmıştır" ifadeleri yer aldı. Belediye Başkanı Alpaslan Ünüvar ve Cumhuriyet Başsavcısı Tugay Çatlı ile santral inşaatının yer aldığı Büyükeceli Mahallesi'ndeki patlatma sırasında evleri ve seralarında hasar oluşan vatandaşlara ziyarette bulundu.
AKKUYU NÜKLEER SANTRALİ NEREYE YAPILIYOR?
Türkiye'nin ilk nükleer enerji santrali olacak Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Mersin'in Gülnar ilçesindeki Akkuyu kırsalında inşa ediliyor. Santral, deniz kıyısında yer almaktadır ve etraftaki bölgelerden 200 metreye ulaşan dağlarla ayrılır, 4.5 km'lik bir asfalt yolla D-400 karayoluna bağlanır.
Türkiye'de 1970'lerin başlarında yapılan fizibilite ve yer araştırmaları sonucunda Akkuyu sahası uygun yer olarak belirlendi. Kararın alınmasında bölgenin deprem riskinin ve nüfus yoğunluğunun düşük olması, en yüksek taşkının 6 metreyi geçmemesi ve arazinin inşaata uygun olması gibi unsurlar göz önüne alındı.
AKKUYU NÜKLEER SANTRALİ NE ZAMAN AÇILACAK
2015 yılında inşaatına başlanan santralin 1. ve 2. ünitelerinin 2023'te hizmete girmesi planlanıyor. Her biri 1200 megawatlık dört üniteden oluşup toplam üretim kapasitesi 4800 megawat olacak. Akkuyu'nun tam olarak faaliyete geçmesinden 8 yıl sonra Türkiye'deki enerji tüketiminin yüzde 5,5'ini, alım garantisi süresinin dolduğunda yüzde 4'ünü, tahmini ekonomik yaşamının sonu olan 2082'de ise yüzde 1,8'ini karşılayacağı tahmin ediliyor.
AKKUYU NÜKLEER SANTRALİ TARİHÇESİ
1976'da Akkuyu sahası için yer lisansı verildi, 600 megawat üretim planlanarak ihaleye çıkıldı. İhaleyi alan İsveç merkezli ASEA Atom şirketi dış kredi bulamayınca inşaata başlanamadı.
1983 sonlarına doğru üç şirket ile görüşüldü. Görüşmenin ileri safhalarında firmalar mali konuda Türkiye Cumhuriyeti'nin garantisini istedi ancak hükümet bu garantiyi vermedi, bunun yerine yap-işlet-devret modelini teklif edince görüşmeler tekrar durdu. 1998'de üçüncü kez ihaleye çıkıldı ancak bu ihale Bülent Ecevit'in başka enerji kaynaklarının geliştirilmesiyle gerekli olmayacağın belirtmesiyle Bakanlar Kurulu kararı ile iptal edildi.
Ocak 1993'te tekrar yatırım programına alındı ve 1997'de santralin yapımı için teklifler alındı ancak hükümet kesin bir karar vermedi.
2004'te Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı reaktör kurulacağını ilan etti, 21 Kasım 2007'de nükleer santral kurulumu ve enerji satışıyla ilgili kanun kabul edildi.
2010'da Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasında yapım antlaşması imzalandı, 2012'de TAEK Atom Enerjisi Komisyonu'nun kararıyla Rusya Federasyonundaki Novovoronej-2 referans kabul edildi. Nisan 2018'de birinci ünite, Ağustos 2019'da ikinci ünite için inşaat lisansı alındı.
AKKUYU NÜKLEER SANTRALİ İNŞAATNDA SON DURUM
14 Nisan 2015'te Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile birlikte Mersin Valisi Özdemir Çakacak, Rus Devleti Nükleer Şirketi ROSATOM Genel Müdürü Sergey Kiriyenko ve Akkuyu Nükleer AŞ Genel Müdürü Fuad Akhundov'un katıldığı törenle tesiste bulunacak deniz yapıları ve limanın temeli atıldı.
Temel atma sonrasında Krienkon temeli atılan deniz yapıları ve limanın ihalesini 394 milyon dolara Cengiz İnşaat'ın kazandığını açıkladı. Temel atma töreninin ardından çevreciler tarafından girişteki demir kapıyı kilitlendi. Daha sonra polis müdahalesinden sonra eylem sona erdi.
Kasım 2017'de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, santralin ilk reaktörünü 2023 yılında devreye almaya planladıklarını açıkladı.
Nisan 2018'de Putin ve Erdoğan santralin birinci ünitesinin temelini attı. Haziran 2020'de Fatih Dönmez, ikinci ünitenin temelinin atıldığını duyurdu.
Santralin yapımı sırasında 12,6 milyon m3 kazı malzemesinin oluşacağı tahmin edilmekte ve bu malzemenin 4,8 milyonu dolgu malzemesi olarak, 7,8 milyonu da Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından tahsis edilen bir alanda depolanacak.
NÜKLEER ENERJİ SANTRALİ NEDİR?
Nükleer santral, bir veya daha fazla sayıda nükleer reaktörün yakıt olarak radyoaktif maddeleri kullanarak elektrik enerjisinin üretildiği tesistir. Radyoaktif maddeler kullanılmasından dolayı diğer santrallerden farklı ve daha sıkı güvenlik önlemlerini, teknolojileri içerisinde barındırıyor.
Einstein; 1905 yılında E=mc2 formülü ile fisyon sonucu açığa çıkabilecek enerji konusunda öngörüde bulundu. Daha sonra 1930 yılında bu öngörü deneysel olarak Otto Hahn, Lise Meitner ve diğerleri tarafından doğrulandı. Dünyadaki ilk nükleer reaktör 1942 yılında Enrico Fermi’nin yürüttüğü bir proje sonucunda Amerika Birleşik Devletleri'nin Chicago, Illinois kentinde kuruldu.
Elektrik üreten ilk ticari nükleer güç santralı Shippingport, Pennsylvania'da (ABD) kurulmuş ve 1957'de işletmeye girdi. Fisyon kullanılarak üretilen ilk elektrik ise, Aralık 1951'de Arco, Idaho'daki Deneysel Üretken Reaktöründe elde edildi.
NÜKLEER ENERJİ SANTRALİ NASIL ÇALIŞIR?
Reaktörün kalbinde, ana madde olarak uranyum kullanılır. Uranyumun parçalanmasından sonra ortaya yüksek miktarlarda enerji çıkmaktadır. Uranyum, bu şekilde fisyon (atomun iki veya daha fazla çekirdeğe bölünmesi) tepkimesine girer. Fisyon tepkimesi ile oluşan yüksek miktardaki enerji, su buharını yüksek sıcaklıklara kadar ısıtır.
Oluşan buhar, elektrik jeneratörü türbinlerine iletilir. İletilen buhar da türbin şaftını çevirerek elektrik üretimini sağlar. Bu mekanik dönme hareketi sonucunda alternatörlerde elektrik elde edilir. Jeneratörde oluşan elektrik ise iletim hatları denilen iletken teller ile kullanılacağı yere gönderilir.
Türbinden çıkan, ısı enerjisi yani sahip olduğu basınç ve sıcaklığı düşmüş olan buhar, tekrar kullanılmak üzere yoğuşturucuda (kondenser) yoğuşturulup su haline dönüştürüldükten sonra, tekrar reaktörün kalbine gönderilir. Yoğuşturucu da su buharının faz değişimini yapabilmek için çevrede bulunan deniz, göl gibi su kaynaklarını soğutucu olarak kullanır.
