Çin’in Doğu Türkistan’ın çığlığını haykıran ozana yönelik zulmü ‘Nazi kafasına’ tepkiyi zirveye çıkardı. Erzurum’dan New York’a kalabalıklar ‘Vahşete artık dur densin’ sloganları attı. Ankara’nın ‘Pekin kampları kapatmalı’ çıkışına İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden destek geldi: Şimdi insanlık ayıbına karşı dünyanın Türkiye’ye katılma zamanı.
Doğu Türkistan’ın tarihi ve kültürünü yansıtan şarkılarıyla tanınan halk ozanı Abdurehim Heyit’in Çin’in zorunlu eğitim kampı olarak nitelendirdiği hapishanede hayatını kaybettiği haberini Doğu Türkistanlı sanatçı Bünyamin Aksungur duyurdu. Çin güvenlik kuvvetleri, Nisan 2017’de Abdurehim Heyit’in evini basarak “Atalar” adlı şiiri “kimin yazdığını”, şiiri “niye bestelediğini” sormuş, şiirin içinde geçen savaş şehitleri sözlerinin aşırılık ifade ettiği ve ayaklanma çağrısı yaptığı iddiasıyla ozanı tutuklamıştı. Kendisi de sanatçı olan Bünyamin Aksungur, Heyit’in demir parmaklıklar ardında can verdiğini duyurdu. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy da yaptığı açıklamada “Bir bestesi yüzünden 8 yıl hapse mahkum edilen değerli halk ozanı Abdurehim Heyit’in hapishanedeki ikinci yılında vefat ettiği haberini derin teessürle öğrendik. Bu elim hadise, Türk kamuoyunun Sincan bölgesindeki ağır insan hakları ihlalleri konusundaki tepkisini daha da kuvvetlendirmiştir. Bu haklı tepkinin Çin makamlarınca dikkate alınmasını bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
Türkiye’den gelen açıklamanın ardından Çin yönetimi Abdurehim Heyit’in hayatta olduğunu açıkladı. Ancak 72 saatin ardından gelen yalanlama baskı ve zulümlere tepkileri dindirmedi. Türk dünyasında Çin zulmüne karşı ardı ardına protestolar düzenlenmeye başladı. Birleşmiş Milletler, 1 milyona yakın Uygur Türkü’nün zorla kamplarda tutulduğuna ilişkin haberlerin son derece endişe verici olduğunu belirterek, bu kişilerin serbest bırakılması çağrısı yapmıştı. Türkiye’nin çağrısının ardından dikkat çeken açıklama İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün Direktörü Kenneth Roth’dan geldi. Roth, Uygur Türklerine yönelik “korkunç tutumu” dolayısıyla Çin’i doğrudan eleştiren ilk Müslüman ülkenin Türkiye olduğunu belirterek “Şimdi diğer hükümetlerin de Türkiye’ye katılma zamanı” dedi. HRW Direktörü Roth, Çin’in Uygur Türklerine yönelik ağır insan hakları ihlallerini sosyal medya hesabı Twitter’da değerlendirdi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’un Çin’e yönelik tepkisine işaret eden Roth, Türkiye’nin, Çin’in Uygur Türklerine yönelik ihlallerini “insanlık adına büyük bir utanç kaynağı” olarak nitelendirdiğini hatırlattı. Türkiye’nin, Çin’in zorla İslam’ı terk etmeleri için 1 milyon Uygur Müslümanına yönelik toplu tutuklamalarına tepki gösterdiğini vurgulayan Roth, paylaşımında şu ifadeleri kullandı: Türkiye, (Uygur Türklerinin) ‘toplama kamplarında ve hapishanelerde işkence ve siyasi beyin yıkamaya maruz bırakıldığına’ dikkati çekti. Bu, büyük bir mesele: Çin’i Uygur Müslümanlarına yönelik korkunç tutumu dolayısıyla doğrudan eleştiren ilk Müslüman ülke ve bu konuda en güçlü Müslüman çoğunluğa sahip ülkelerden biri. Şimdi diğer hükümetlerin de Türkiye’ye katılma zamanıdır. Bir sonraki adım, Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyinin, Çin’in Sincan bölgesindeki Uygurlara ve diğer Müslümanlara yönelik zulmü hakkında soruşturma başlatması olmalıdır. Çin Halk Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği ise konuyla ilgili internet sitesinden yaptığı açıklamada “Türkiye Dışişleri Bakanlığı sözcüsünün ilgili açıklamaları tamamen gerçek dışıdır. Çin tarafı buna şiddetle karşı çıkmaktadır” ifadelerini kullandı.
PEKİN'DEN VİDEO'LU PROPAGANDA
Çin haber ajansları, işkence sonucu hayatını kaybettiği belirtilen ozan Abdurehim Heyit’e ait olduğu belirtilen görüntüler yayınladı. 10 Şubat tarihli videodaki ifadelerin baskı altında söyletildiği dikkat çekti. Görüntülerde Heyit olduğu belirtilen kişi “Adım Abdurehim Heyit. Bugün 10 Şubat 2019. Ulusal yasaları ihlal ettiğim iddiasıyla soruşturma sürecindeyim. Şu an sağlığım iyi. Hiçbir şekilde kötü muameleye maruz kalmadım” ifadelerini kullanıyor.
‘HAYATTA’ AÇIKLAMASI KAMPLARDAKİ ZULMÜ ÖRTBASA YETMEZ
Doğu Türkistanlı halk ozanı Heyit’in Çin’deki hapishanede zorla tutulmasına ilişkin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’un yaptığı açıklama Doğu Türkistanlılar’ı memnun etti. Bağımsız Doğu Türkistanlılar Derneği Başkanı Erkin Beğ Uygurtürk, “Türkiye’nin Çin’in sistematik asimilasyon politikasını eleştirmesi Doğu Türkistanlılar’ı memnun etti” dedi. Çin’in çığ gibi büyüyen tepkiler karşısında Heyit’in yaşadığını açıklamak zorunda kalması zulüm kamplarını gölgelemeye yetmedi. Sosyal medyada “Pekin, bu şekilde kendini aklamaya çalışıyor ancak kamplara doldurulan milyonlarca insana yönelik zulüm uygulamaları devam ediyor” tepkisini gösterdi. Çin hükümetinin bir an önce “Eğitim veriliyor” propagandası yaptığı kampları uluslararası kuruluşların denetimine açması gerektiği belirtildi.
