Yazılı sınavlara her türlü ders notu ve kitap ile girilmesine müsaade eden “cool” öğretmenlerimizi hatırlayanlar el kaldırsın?

Öyle ise üstü kapalı bir meydan okuma demek olan bu nevi çağrılara gözleri parlayarak yanıt veren öğrencilerin, ucu açık sorularla karşılaştığında yaşadığı sükut-u hayali de muhtemelen hatırlıyorsunuzdur. Belki de bir yandan sınav kağıdına, diğer yandan sıranın üzerinde bilgece bir sessizlik içerisinde duran kitaplara bakıp mırıl mırıl söylenen öğrencilerden biri de sizdiniz.

Aslında bu manzara öğrencilerimizin pek çoğunun en zayıf olduğu alanı, araştırma, okuduğunu anlama, anladıklarını sözel iletişim becerileri ile ifade etme alanlarına işaret ediyor.

Gençlerin “aynen” dediğini duyar gibiyim.

Okullarda bir zamanlar hesap makinelerinin şeytanlaştırılmasına benzer bir yaklaşımın ChatGPT’ye karşı sergilenmesi, aslında bu tarz nimetlerden faydalanmayı bilmeyen, ya da faydalanma yolları öğretilememiş neslin eşittir koyup işlem sonucu yazmasına benziyor. Yahut da bütün bir dersi önündeki kitaptan okuyarak anlatan “robot öğretmenlere”. Öğretmenler mi öğretemiyor, yoksa öğrenciler mi öğrenemiyor? Bu soru biraz da tavuk mu yumurtadan yoksa yumurta mı tavuktan çıkar probleminı andırıyor.

Gelin resme biraz daha uzaktan, daha geniş bir perspektiften bakalım. Tüm araçlar için söz konusu olduğu gibi, yapay zeka, daha özel olarak da üretici dil modellerinin sunduğu imkanlardan eğitim ve öğretim felsefesine uygun olarak istifade edebilmek mümkün. Bu araçlar iyi kurgulandığında, tıpkı bilge Konfiçyus’un dediği gibi öğrencilere balık tutmaya giden yolu, hatta yeni yolları öğrenebileceği bir zihin pratikliği ve öğrenmeyi öğrenme yetkinliği sunabilir.

Tıpkı Dünya Okulu Khan Academy’nin kurucusu Salman Khan’ın Khanmigo’su gibi. Khanmigo ismi Khan ve Amigo (arkadaş) kelimelerinden türetilmiş bir yapay zeka botu. Hem öğrencilere, hem öğretmenlere, hem de velilere hitap ediyor.

Öğrenciler Khanmigo’ya ödevlerini yaptırmayı hayal ediyorlarsa avuçlarını yalasınlar. Zira Khanmigo, Khan Akademi’de zorlandığı bir sorunun cevabını sorduğunda öğrenciye hazır cevap vermek yerine, Sokratik bir diyalog yöntemi ile öğrenme serüvenin içerisine çekerek; adım adım, beyin kıvrımlarında ışıklar yakarak,öğrenciyi cevaba götürüyor.

Salman Khan, Khanmigo’nun sunduğu bu kişiselleştirilmiş eğitim imkanını eğitim psikolojisi alanında çalışmalarını sürdürmüş Benjamin Bloom’un 2 Sigma modeliyle bilimsel olarak açıklasa da, aslında Atina sokaklarında geometri bilmeyen bir “köleye” dahi sorularıyla matematik öğreten Sokrates’i evlerimize, bilgisayarlarımıza getirdiğini iddia ediyor.

Merak duygusu tahrik olmuş olanlar için 2 Sigma’ya kısaca değinelim. 2 Sigma Problemi aslında istatistik biliminde standard sapmayı ifade etme için kullanılan bir birim. Bloom ismindeki eğitim bilimci ise 2 Sigma standard sapmasının ortalama bir öğrencinin etkili bir birebir eğitim seansında sonra ulaştığı yetkinlik düzeyini gösteriyor.

Ekonomik koşullar, her şeyin ateş pahası olduğu ülkemizde birebir eğitimi pek çok öğrenci için imkânsız hale getirse de, yapay zekanın sunduğu imkanlarla bu artık çok daha kolay ve erişilebilir.

Öğrenci için özelleştirilmiş, öğrencinin kendi hızında ve merak ettiği sorularla pekiştirilmiş yapay zeka destekli bir eğitim. Güneş sistemini anlatan bir Khan Akademi videosunda öğrenci videoyu durdurup, güneşin kaç santigrat derece olduğunu Khanmigo’ya sorabilir. Anlamadığı bir konunun, bir matematik işleminin daha basit anlatılmasını isteyebilir. Khanmigo’nun öğrenciyi eğitimin aktif bir bileşeni, katılımcısı yapmak için denemediği yol yok. Güneş rolüne bürünüp, tıpkı güneşin ağzından öğrenciye yanıt verirse; yahut bir ülke karakterine bürünüp tarihi ve doğal zenginliklerini anlatırsa şaşırmayın. Ya da şaşırabilirsiniz, şaşırmak da güzeldir.

Öğretmenler, ders programı ve materyali hazırlamada; veliler çocuklarının ev ödevlerine yardım ederken Khanmigo’dan faydalanabilir.

Khanmigo Amerika birleşik devletlerinde okullar ve öğretmenler için ücretsiz. Çocuklar için ise aylık 9 dolarlık bir üyelik ücreti var.

“Cesur Yeni Kelimeler” ile eğitimde yapay zeka devrimine önderlik eden Salman Khan’a ve baldıranı bal eyleyen Sokrates’e selam olsun.