Partili devlet memurlarına selam olsun!
16 Kasım 2021 Salı günü Habertürk TV’de Teke Tek programının konuğuydum. Konu KÖİ yöntemiyle yapılan altyapı yatırımlarıydı.
İzleyenleriniz görmüştür. O gece Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (UAB) memurları bana karşı seferberlik ilan etti. Sütrenin gerisine yatarak, diğer konuğun telefonuna mesaj atmaya başladılar. Konuk da mesajları filtrelemeden yerli yersiz olduğu gibi okudu.
(Partili memurların diğer konuğun yetersiz kaldığını düşünerek attıkları bilgilendirme mesajları, konuğa yapılan haksızlık diye düşündüm. Ancak, bu haksızlığa hem memurlar hem de konuk benim kadar hassasiyet gös-ter-e-medi maalesef).
Değerli okur 26 yıl Devlet Planlama Teşkilatında çalışan bir uzman olarak; devlet memurlarının bu kadar partili görüntü verdiğine ilk defa bu dönemde şahit oldum.
Hep söylerim. Türkiye’de ihtiyaçtan projeye değil, projeden ihtiyaca gidilir. Devlet memurları siyasetçilerin istedikleri projeleri yapılabilir kılmak adına fizibilitelere bin bir türlü takla attıryor.
Sonra da projelerin ne kadar verimli olduğunu göstermek adına uyduruk bilgiler ve istatistikler paylaşıyorlar.
Bunun son örneğine Teke Tek programında şahit olduk.
Nasıl mı?
Gelin başlayalım.
UAB’NİN HALKLA İLİŞKİLER ÇALIŞMASI
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı bizim programdan bir gün önce CNNTürk’te yayına çıktı. Ulaştırma projelerinde verilen garantilere ve elde edilecek gelirlere ilişkin bilgiler paylaştı.
https://twitter.com/akaraismailoglu/status /1460506323553079304?s=24
YİD yöntemiyle yaptırılan bütün ulaştırma projelerinin (köprü, otoyol ile yat ve havalimanları) gelir ve giderlerine ait bir projeksiyon yapmışlar.
Aşağıdaki şekilden de görüleceği gibi 2024’den sonra gelirler (mavi sütun) giderlerden (kırmızı sütun) daha büyük olacakmış. Yerseniz!
Bakan’ın bu sunuşunu Teke Tek’e katılan diğer konuğa da vermişler. Olur. Konuk da Ak Partiden iki dönem milletvekilliği yapmış zaten.
Bu şekli okuyabilmek için öncelikle bazı kavramları ve sayıları bilmek gerekiyor.
Bakanın sunuşu, diğer konuğun kullandığından biraz daha fazla bilgi içermektedir.
Aşağıdaki şekildeki giderler “garanti ödemeleridir.”
Değerli okur ulaştırma projelerinde gelir garantileri verilmektedir. Verilen garanti (şekildeki gri bölge) ile gerçekleşen gelir arasındaki fark kadar bütçeden işletmeciye ödeme yapılmaktadır. Ayrıca sözleşme ücreti çok pahalı olduğundan siz bu yolları ve köprüleri kullanmazsınız diye ücret düşürülmekte ve aradaki fark bütçeden ödenmektedir. (Bu yöntemin yasal ismi katkı payıdır).
ATTIRILAN TAKLALAR
Aşağıdaki şekle göre giderler yani garanti/katkı payı ödemeleri 2021 yılından sonra hızla düşecekmiş.
Daha önce bu köşede Karayolları Genel Müdürlüğünün 2022 bütçesi verilerine göre 2021-2024 arasında otoyol ve köprü projelerinde gelir garantisi/katkı payı ödemelerinin artacağını söylemiştim.
https://www.karar.com/yazarlar/ugur-emek/mega-projelerin-butce-odenekleri-1591007
Devlet memurları diğer konuğa gönderdikleri mesajda bu bilgilerin bütün ulaştırma projelerini kapsadığını söylediler.
Değerli okur bunu bir gün önce Bakan söylemişti zaten.
Ben giderlerdeki garabeti göstererek yeni bir şey söyledim; partili memur bir gün önce Bakanın söylediğini tekrar etti.
Oysa Einstein “Aynı şeyleri tekrar tekrar yapıp farklı sonuçlar beklemek deliliktir” derdi.
Şimdi attırılan taklaları gerekçeleriyle anlatayım
BÜYÜK RESİM
Değerli okur öncelikle belirteyim yat limanlarında gelir garantisi verilmiyordu. Sözleşmeleri değiştirdiler ve bu projelerde de gelir garantisi verdilerse, pes yani.
Aşağıdaki şekilde garanti/katkı payı ödemeleri düşecek deniyordu ya. Yani sizler ulaştırma YİD projelerini daha çok kullanacakmışsınız. Hatta garantinin üzerinde kullanacakmışsınız ve bu gelir de UAB’ye gelir yazacakmış.
Daha önce KGM’nin 2021 yılında 1,7 milyar dolar garanti ödemesi bütçesinin 2024 yılında 2,7 milyara çıkacağını söyledim ve ekledim: “Değerli okur, artık KGM de sizlerin bu pahalı yolları kullanmayacağınıza inanmış görünüyor.”
Bakanlık 18 Ekim’de TBMM’ye sunulan bütçesindeki ödenekler hakkında, bir ay sonra bambaşka şeyler öngörmeye başlamış.
Neymiş! Ben otoyol ve köprülerin giderini konuşuyormuşum, oysa Bakanlığın hesaplamaları bütün projeleri kapsıyormuş. Bu durumda da büyük resim değişiyormuş.
Büyük resimleri severim. Hadi bu resme de beraber bakalım.
Şekildeki 2024 yılına ilişkin gider sütunundan, dikey eksene doğru yatay eksene paralel bir çizgi çekersek o yılın garanti ödemesi beklentisini görebiliriz.
Bu çizgiyi ben çizdim. Ödeme öngörüsü 1,5 milyar doların biraz üstünde ve 2 milyar doların çok altında. Dikkat! Bir de bu bütün projeler içinmiş.
Değerli okur, sadece KGM’nin bütçesine göre 2024 yılında otoyollar ve köprülere yapılacak garanti ödeneği 2,7 milyar dolardır. Bu da sunuşta bildirilen ödenekten (1,6-1,7 milyar dolar arası bir şey) bir milyar dolar daha fazladır (Grafikte benim çizdiğim yeşil çizgi).
Bu durumda, Bakanlık ya TBMM’ye gönderdiği bütçe teklifinde ya da aşağıdaki şekilde bizlere doğruyu söylemiyor.
Değerli okur partili memurlar bu bilgilerden hangisinin doğru olmadığını açıklamak için sizlerin telefonlarını da bir bilgilendirme mesajı atar belki.
SALGIN ETKİSİ
Grafikteki 2020 ve 2021 gider sütunu arasındaki yukarı yönlü oku ben koydum.
Yaşayan beden ve düşünen beyin bu okun anlamını zaten anlar. Ama bu partili devlet memurları da öğrensin diye gelin bir de ben anlatayım.
2020 yılının Mart ayında Korona salgını nedeniyle Türkiye kapandı. Daha sonra resmi düzenlemelere ve gönüllü olarak insanlar evlerinde kaldılar. Seyahat yasakları getirildi.
Hükümetin “evde kal” politikalarından en çok zararı ulaştırma hizmetleri gördü.
İnsanlar arabalarıyla yollardan ve köprülerden geçemediler. Uçaklarla yurtiçi ve yurtdışı seyahatlerini yapamadılar.
Dolayısıyla da sizlerin kullanamadığınız ulaştırma YİD projelerinde önemli ölçüde gelir garantisi ödendi.
2021 yılının başlarında da resmi düzenlemelere göre insanlar evde kaldı. Ancak Haziran ayındaki açılmadan sonra herkes yollara düştü. Ertelenmiş uçak seyahatlerini gerçekleştirdi.
Şu haberden öğreniyoruz ki Temmuz-Ekim arasında Osmangazi Köprüsünde gerçekleşen trafik garanti edilenin üzerinde kalmış.
“Hem fiyatı hem de garanti geçiş rakamları üzerinden belirli bir kesim tarafından sürekli gündeme getirilen Osmangazi Köprüsü de 1 Temmuz-31 Ekim tarihleri arasındaki verilere göre, devletin verdiği garanti sayısını ortalamada tutturmuş.”
(Değerli okur o kesim içerisinde ben de varım galiba. Yazıya devam etmeden şu parmak çocuk sorusunu bir sorayım. KGM F.S. Mehmet ve 15 Temmuz Şehitleri köprüleri ile kendisinin inşaatını yaptığı ve işlettiği otoyollara ilişkin trafik bilgilerini yıllık olarak yayımlıyor. Ancak köprü ve otoyol YİD projelerine ilişkin trafik bilgilerini yayımlamıyor. Kendisince olumlu gördüğü trafik gerçekleşmelerini bu şekilde sızdırıyor. Peki YİD projelerine ilişkin bilgiler neden yayımlanmıyorlar? Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) ne yapmak istemektedir? Yoksa garanti ödemesi yaptığı ulaştırma YİD projelerini bu ülkeye ait görmemekte midir?).
Şimdi de esas sorumuzu soralım.
Bakanlığın şekline göre trafiğin garantilerin üzerine çıktığı 2021 yılındaki garanti ödemesi insanların evde kaldığı, okulların ve önemli iş kollarının kapatıldığı 2020 yılından daha yüksekmiş.
Değerli okur partili devlet memurları bu garabete inanmanızı bekliyor.
Ciddiyetten uzak bu garanti ödemelerini gördükten sonra; isterseniz Bakanı TV programında ağırlayan televizyoncu gibi şaşkınlıkla YİD projelerinin çok kârlı olduğuna inanabilirsiniz.
Ya da, şekildeki garanti/katkı payı ödemeleri gerçeklikten bu kadar uzaksa (kurmacaysa); hayali gelir tahminlerine neden inananlım diye de düşünebilirsiniz?
Ya da, bu kadar basit bir metinde doğruyu söyleyemeyen partili memurlar; kocaman projelerin fizibilitelerine ne taklalar attırıyorlardır acaba diye de sorabilirsiniz?
Ya da, yayımladığınız bu çakma verileri, herkesi bırakın Uğur hoca da okumaz mı sandınız diyebilirsiniz?
Ya da, benim gibi siyasi tercihlerle yapılan YİD projeleri sonucunda; ihtiyaç duyulan ve ödenek yetersizliği nedeniyle yapılmayan diğer altyapı yatırımları için ‘ah vah’ da edebilirsiniz.
İyi pazarlar.
Not: Programa katılmam sürecinde yardımcı olan Habertürk TV çalışanlarına samimi katkıları için tekrar teşekkür ederim.
