Orta Vadeli Program’ın ilanıyla birlikte hükümetin yakın döneme dair programı da belli oldu, diyebiliriz. Ekonomide yerel seçimlere kadar dengeli ve harcamaları kontrol altında tutan bir yol izlenecek. Böylelikle, yerel seçim öncesi başta emekliler ve duruma göre beklenti içinde olan diğer kesimlere ücret artışı yapılacak. Seçim sonrasında ise iki yıl kadar kemer sıkma politikası dediğimiz bir süreç yaşanacak. Kemer sıkma denilince sadece vatandaşın değil aynı zamanda kamu idaresinin; yani devletin de hesabına kitabına dikkat etmesi anlaşılır. Geride bıraktığımız yıllarda o kadar rahat ve çoğu kez fizibilitesiz kamu harcaması yapıldı ki devletin birdenbire harcamaları kesebileceğine dair inanç tabiatıyla bir hayli zayıflamış bulunuyor.
Neticede, kemer sıkmaktan vatandaşa düşen payın yerine gelmesi kolay ama işin öteki yanını kestirmek zordur. Umarız OVP takviminin biteceği 2026’nın sonunda vergi ve zamlarla oluşan -kısıtlı- kaynaklar, bu kez yeni genel seçim için hükümetin elinde harcama imkanı olarak düşünülmez. Zaten son derece mütevazı ve aslında geçmiş yıllarda yakalanmış hedefler ortaya koyan OVP de durumu idare etme programından ibaret kalmaz.
Başta Cumhurbaşkanı Erdoğan olmak üzere ekonomi yönetimi böyle olmayacağını söylüyor veya ima ediyor. Büyük bir enflasyon problemimiz olduğunu ve asıl hedefin bunu düşürmek olduğunu söylediklerine göre kamuda disiplini kaybetmemeleri de beklenir. Ekonominin içinde bulunduğu kriz hali nedeniyle bütün şartlar da bunu mecbur kılıyor. Bir anlamda başka çıkış bulunmuyor.
Ayrıca, tahinlerin ötesinde bir iyimserlik ve destek havası oluştuğu için bunu bozmak akıllıca da olmaz. Yeni ekonomi yönetiminin başta faiz artırma kararı ve beraberinde bütçe açığını azaltma vaadi nedeniyle dünyadan destek almaya başladı. Dünya Bankası kredi limitini iki katına çıkardı, bazı büyük bankalar destek mesajları veriyor ve kredi derecelendirme kuruluşları da uzun süreden sonra notumuzu yukarı doğru yazmaya başladılar. Bütün bunları beklenti ve temennilerin kesişmesi olarak görmek gerekiyor. Erken, hızlı ve bir ölçüde coşkulu destekler, yakın geçmişte alınan mantık dışı kararları unutarak yeni bir sayfa açma eğilimini yansıtıyor. Elbette destekler, işler doğru ve mantıklı yapılırsa Türkiye’nin sahip olduğu büyük potansiyeli de ifade ediyor.
Hesabını bilen ve gerçeklerle didişmeyen bir Türkiye sadece kendi vatandaşları için değil dünya için de faydalıdır. Vatandaş da kredi kuruluşları da öngörülebilir bir yönetim ister. Böyle olduğu içindir ki yeni ekonomi yönetimi ülkenin önüne büyük refah hedefleri, kalkınma hamleleri veya cazip kurtuluş reçeteleri koymamasına rağmen, sadece bundan sonrası için akıl ve mantık yolu izleyecekleri vaadiyle sempati kazandı. Bu kadarı hem iş dünyası hem vatandaş hem de yatırımcısı ve kredi vereniyle bütün yabancılar için yeterli oldu. Çünkü, insanların planlarını yaparken sürprizlerle karşılaşmayacaklarını bilmesi kadar değerli bir ekonomik karar yoktur. Türkiye çok zaman ve çok kaynak kaybettikten sonra nihayet bu yola girmiş görünüyor.
Ne var ki yola devam etmenin bağlayıcı bazı başka garantileri gerekiyor. Hukuk gibi. Türkiye’nin acilen bir de hukuk eylem programına ihtiyacı bulunuyor. Böyle bir program, ekonomiye “ekonomi programı”ndan daha çok katkı sağlayacaktır. Kararlılığı ve girilen yoldan geri dönmeme niyetini destekleyen; yargı, insan hakları ve ifade özgürlüğü temalı bir yol haritası şarttır. Aksi takdirde OVP de OVP coşkusuyla verilen sözler de sahipsiz kalma tehlikesiyle karşı karşıyladır.
Ekonomide aranan rasyonalitenin zemini ve ruhu hukukun üstünlüğüne bağlıdır. Sadece gösterge faizini artırıp elleri kolları bağlayarak sonuç beklemek, içeriye ve dışarıya “Daha ne istiyorsunuz?” demekten başka anlam taşımaz. Hukuk en vazgeçilmez ekonomik girdirir. Ekonomide kayıp yıllarının aynı zamanda hukuk, demokrasi ve temel haklarda gerileme yılları olduğu gerçeği de bize bunu anlatır.
