Erdoğan’ın karakteristik özelliğinden söz edebilir miyiz? Onun ağır basan yanını sorgularsak cevabımız ne olabilir? Erdoğan’ın yönünü belirleyen niteliği “ideolojisi” midir; yoksa O, pragmatizmi belirgin olarak öne çıkan bir siyasetçi midir?
Kuşkusuz makul bir bakış, “ya o, ya da öteki” sertliğinde düşünmeyi reddetmeye yakın duracaktır. İdeoloji/pragma unsurlarının bir bileşimiyle karşı karşıya olduğumuzu söyleyerek cevabın kenarından dolaşmak akla yatkın gelebilecektir.
Oysa ben bu sorudan kaçmayı yanlış bulanlardanım. Çünkü Mustafa Kemal’den sonra, yaşadığımız ülkenin kaderi üzerinde bugüne kadar tanık olduğumuz siyasetçilerin hepsinden daha fazla etkili olan bir şahsiyetten söz ediyoruz ve o kimileri için nefret nesnesiyken kimileri için de toplumu selamete taşıyan büyük kurtarıcı. Peki, Erdoğan kim?
***
Benim cevabım; Erdoğan’ın bu toplumun derin dokusunu iyi tanıyan, tipik siyasetçi tutkularıyla yaşayan ve kuşkusuz pragmatizmi ağır basan bir lider olduğudur.
İyi tanıyor; çünkü geleneğin çok içinden geliyor. Hâkim değerlerin yoğurduğu bir zihne sahip. Bu onun en büyük avantajı. Hitabeti, kararlılığı, inatçılığı, zekâsı… Bunlardan söz etmiyorum. Önemsiz oldukları için değil; bütün bunlar ancak uygun bir ideoloji/pragmatizm bileşimi üzerine oturduğu zaman iş görebilecek insan özellikleri olduğu için.
Evet, bence Erdoğan siyasetin bir güç mücadelesi olduğunu; gücü maksimize etmek için her enstrümanın kullanılabileceğini düşünen; gerçekçi, pragmatik bir siyasetçi. İdeoloji de, içinden geldiği dünyanın ona armağan ettiği doğal bir enstrüman.
Onu hakiki kılıyor; hatta pragmatizmini gizliyor. Bu, belki kendi iç dünyasında bile böyle işliyor. Yani; Erdoğan da, siyasetin doğal hırslarıyla donanmış, önemli işlere soyunmuş “pragmatik bir politikacıdan” çok, adanmış bir “dava adamı” olarak görüyor kendisini.
Dönüp 2002’den bugüne gelirken geçtiğimiz yollarda Erdoğan’ın hem söylemlerine, hem de izlediği somut politikalara bakın. Batı dünyasıyla kurduğu ilişkilerin seyrine ve diline bakın. Kürt sorununda izlediği yola söylemlere bakın. Ortadoğu siyasetine ve ona eşlik eden üsluba bakın. İç siyasette yaşanan yön ve kavram çeşitliliğine bakın. Buralarda tutarlı, ısrarlı ideolojik bir devamlılık asla göremezsiniz.
İlk yıllarda AB, “değerlerini önemsediğimiz” dost ve medeni bir dünyaydı. 2003’te ABD, Ortadoğu’ya askerini bizim topraklarımız üzerinden göndermekte “haklı olan” bir ülkeydi. “Komşularla sıfır sorun” yıllarında Ortadoğu diktatörleri “zalim” değil, iş ortaklarımızdı. Kürt Açılımı ve Barış Süreci boyunca insanları inançları ve etnisiteleri üzerinden ayırmayan, “yaradılanı yaradandan dolayı seven” bir dil vardı. Şimdi Zerdüştlük ve ateistliğin kötülüğün kaynağı olduğunu işitiyoruz.
Daha fazla sayabilirim…
Yanlış anlaşılmasın. Altını çizmek istiyorum: Ben bu politikaların içeriğini tartışmıyorum. Doğru bulunanlar olabilir; yanlıştı denilecekler de vardır. O gün şöyle, bugün böyle yapılmalıydı tartışması yürütülebilir. Bu başka… Benim konum, Erdoğan’ın pragmatik bir siyasetçi olduğudur.
***
Erdoğan pragmatik bir siyasetçidir ve bunu görmek önemlidir. Özellikle; ona insanüstü nitelikler yakıştırmak için sıraya girmiş bu kadar kalem erbabı varken; “toplumla bütünleşmiş organik lider; dava adamı” söylemi almış başını yürümüşken; onu eleştirmek “bekamızı tehdit eden düşman oyununa gelmek” gibi gösterilirken…
Karşımızda, çok önemli işler yapmış; güç oyununu başarılı yönetmiş; Türkiye’yi statükonun boğucu kafesinden çıkartmış; sistemin dışında tutulanların haklarını kazanmış, fakat ciddi hatalara da düşmüş, zaman zaman kabul edilemez söylemlere savrulmuş; hatasıyla sevabıyla bu dünyaya ait, sıkı bir siyasetçi var.
Ve en önemlisi; o tek tek hepimizin oyu olmadıkça var olamazdı.
Eleştirel bakışı terk edemeyiz…
