“To the moon”, yani “aya kadar” tabiri, kripto camiasının boğa piyasalarında kullanmayı sevdiği bir tabir. Yükselen tokenlerin daha da yükselmesi umudunu özetleyen bu deyiş, Luna tokeninin ismini aldığı olgu. İsmine ironik bir şekilde kripto tarihinin en büyük para kaybı ve çöküşünü yaşayan Luna, geçen ay değerinin %99’unu kaybederek 40 milyar dolara yakın paranın havaya uçmasına sebep oldu. Sebepler ne, sonuçlar ne, bizim için önemi ne? Ders çıkarmaya devam edelim, gelecek sefere önceden hazır olalım.
LUNA’nın çöküş sebepleri konusunda çok iddia var, hackerlar, istihbarat ajanları, dış güçler… Bu tarz iddiaları duymaktan sıkılan bir toplum olduğumuzu biliyorum, bu sebeple gözle görülebilen sebebe yoğunlaşacağım. LUNA, Terra ekosisteminin parçası. Terra’nın stablecoinu, yani bir dolar değerinde sabitlenmiş tokeni UST, öbür stabelcoinlere kıyasen biraz farklı. Her UST bankada tutulan gerçek bir dolar karşılığında piyasaya sürülmüyor, tersine algoritmik bir stablecoin olarak LUNA’nın değerini kullanarak bir dolarda sabit kalıyor. Yüklü bir UST satışı sonrası, UST’nin değeri %5 civarında düştü. Bu düşüş bir korku satışı başlattı ve insanlar yüklü miktarda UST satmaya başladı. Algoritmadan dolayı, her UST satışı piyasaya daha çok LUNA çıkardı ve LUNA’nın hacmininin havaya uçmasına, ardından da çakılmasına sebep oldu. Bu kısır döngü öyle güçlü bir şekilde büyüdü ki, birkaç gün içerisinde LUNA değerinin %99’unu kaybetmişti. LUNA Koruma Kurumu bu çöküşü engellemek için yüklü miktarlarda Bitcoin satın alarak LUNA’nın piyasa değerini korumaya çalıştı, lakin bildiğimiz gibi bu çabaları ne yazık ki başarılı olamadı.
Sonuçları ne oldu peki? Açıkçası para kaybı dışında herhangi bir şey olmadı. Regüle edilmeyen bir konsept olan stablecoinlerin her hangi bir kanuni sınırlaması bulunmamakta. Çöküş sonrası Japon devleti bir takım sınırlamalar getirdi, lakin dünya genelinde vahşi batı devri devam ediyor. UST’nin rakipleri olan USTD, BUSD, USDC gibi öbür stablecoinler her token için bankada bir dolar tuttuklarını iddia ediyorlar. Bu iddiaların doğruluğunu tespit etmek mümkün olmasa da, şimdilik algoritmik olmayan stablecoinlerin UST’ye benzer bir sıkıntı yaşadığını gözlemlemedik. LUNA ve UST’nin çöküşü piyasaya bir darbe vurdu, genel bir güven kaybı ve sarsılma yaşandı, lakin kalıcı bir etki bıraktığı söylenemez. Çoktan ortaya çıkan LUNA 2.0 zaten şu an pek çok büyük borsada alım/satıma açık hale geldi.
Bizim çıkarmamız gereken dersler ne peki? Bir tokeni satın alırken o tokenin hikayesini ve amacını bilmek her zaman yeterli değil. Aynı ekosistem içerisinde yer alan öbür tokenları çıkartan şahısların kimlikleri ve geçmişleri çök önemli. Her hangi bir mal satın alırken uyguladığımız analizlerin aynısı aslında. Güvenilirlik ve kalite ölçmek amacımız sonuç olarak. Ne yazık ki şöyle bir gerçeği de göz ardı etmek mümkün değil, neredeyse piyasada yer alan bütün tokenler Bitcoin’un yükseliş ve inişlerinden doğrudan etkileniyor. Bu sebeple siz doğru tokeni seçip yatırım yapsanız bile, Bitcoin’un değer dalgalanmaları sizi istemediğiniz bir yöne doğru sürükleyebilir. Özellikle şu an mevcut olan ayı piyasası içerisinde iyi projelerin bile değer kaybetmesi ve değeri sonradan artacak olan tokenlerin şu sıralar düşmesi çok muhtemel.
Yeni teknoloji temelli piyaasaların büyüme süreçleri her zaman kalbi zorlasa da, kripto ekosisteminin kalıcılığı konusunda şüpheniz olmasın. LUNA son tümsek mi? Kesinlikle değil, ama yukarıda belirttiğim sonuçlardan ders çıkarttığımız sürece benzer tuzaklara düşme ihtimalimiz çok daha düşük. Zaten şimdi alım vakti değil, piyasa biraz daha darbe alacak gibi duruyor. Beklemede kalmak iyi fikir olabilir, bu süreyi de ilgilendiğiniz tokenlerin hikayelerini araştırmak için kullanabilirsiniz.
