Avrupa'nın dev kulüplerinin UEFA organizasyonlarından ayrılarak 'Avrupa Süper Lig' projesi için harekete geçmelerinin ardından, geçen yıl TFF'nin Türki cumhuriyetleri bir araya getirecek Turan Kupası projesi yeniden gündeme geldi. Kupaya Türkiye'nin yanı sıra Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve KKTC'nin katılması planlanıyor. İşte, Turan Kupası formatı...
Türkiye Futbol Federasyonu'nun (TFF) futbol dünyasında Avrupa ile Asya'yı birleştirecek 'Turan Kupası' düzenlemek için hazırlıklara başladığı haberi, geçen yıl sosyal medyada uzun süre gündem olmuştu. Organizasyonun planlamasında üniversite akademisyenlerinin yer aldığı, Turan Kupası'na 7 Türk ülkesinden birçok takımın katılmasının hedeflendiği belirtilmişti. Bazı kulüplerin Avrupa Süper Lig organizasyonu için ilk kez girişimde bulunmasıyla beraber geçen yıldan bu yana herhangi bir somut adım atılmayan Turan Kupası bir kez daha futbolseverler arasında konuşulmaya başlandı.
Neftçi Bakü-Galatasaray / 17 Eylül 2020
TURAN KUPASI NEDİR?
Türkiye'nin başı çektiği futbol organizasyonuyla Türki cumhuriyetler bir araya gelecek. Türk devletlerinin önemli takımlarının bulunduğu Turan Kupası, Türk devletleri için önemli bir gelir kapısı olacak. Organizasyon, kulüplere yeni bir ekonomik gelir oluşturmasının yanı sıra, teknik direktörler arasında bilgi paylaşımı ve takımların gelişimine katkı sağlayacak. Scout ağı genişleyecek, Orta Asya'da yeni yıldız adayları Avrupa'ya kazandırılacak.
Ön hazırlık çalışmalarına başlanılan, birçok üniversiteden önemli akademisyenlerin organizasyonun planlamasında yer aldığı Turan Kupası'na Türk devletlerinden birçok takımın katılması hedefleniyor. UEFA'nın ve AFC'nin organizasyonlarında da yer alan Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray, Trabzonspor, Başakşehir, Karabağ, Neftçi Bakü, Kabala, Astana, Aktöbe, İrtış, Alay Oş, Dordoy, Alga Bişkek, Bunyodkor, Nasaf, Neftçi Fergana, Kara Balta, Nisa Aşkabat, Pakhtakor, Lokomotif Taşkent, Köpetdağ, Balkan, Ahal, Altın Asır, Çetinkaya, Yenicami Ağdelen, Doğan Türk Birliği, Mağusa Türk Gücü, Gönyeli, Rubin Kazan, Traktör gibi birçok takım birbirleriyle mücadele edecek.
TURAN KUPASI'NIN FORMATI NASIL OLACAK?
Turan Kupası için basketbol organizasyonu EuroLeague'in lig ve eleme formatı örnek alınacak. 12 akademisyen ve spor dünyasından tanınan birçok ismin de destek verdiği turnuvanın planlama ve program yapıldıktan sonra tanıtımının yapılması planlanıyor. Turan Kupası ile ilgili Türkiye Futbol Federasyonu Dış İlişkiler İcra Kurulu Üyesi Gürkan Teoman açıklamada bulundu.
Sadece Türk devletlerinin takımlarının katılacağı sürdürülebilir bir kupa oluşturmak istediklerini söyleyen Teoman, "Bu turnuva sayesinde Türk devletlerinde takımların varlığını ve bilinirliğini arttırmayı hedefliyoruz. Bu sayede Türk devletlerinin futbol takımlarının gelişimine katkıda bulunacak" dedi.
TRAKTÖR TAKIMI TURAN KUPASI'NA KATILACAK MI?
İran Pers Körfez Ligi'nde mücadele eden, 1970 yılında Azerbaycanlı Türklerin kurduğu Tebriz merkezli futbol kulübü olan Traktör'ün Turan Kupası'na davet edilmesinin önünde bir engel bulunmuyor.
82 milyon nüfuslu İran'da 25 milyon Azerbaycanlı yaşıyor. Turan Kupası'nın bağımsız Türk ülkeleri arasında düzenlenmesi planlansa da, özel bir turnuva olacağından dolayı Rubin Kazan kulübü gibi özerk cumhuriyette yer alan veya Traktör takımı gibi tamamen başka ülkede yer alan futbol kulüpleri de kupaya davet edilebilir.
TURAN KUPASI'NA HANGİ ÜLKELER KATILACAK?
Futbol turnuvasına hangi ülkeden hangi takımların katılacağına dair henüz bir bilgi bulunmuyor. Dünya üzerinde şu an 7 bağımsız Türk devleti bulunuyor. O ülkeler şöyle:
* Türkiye
* Azerbaycan
* Kazakistan
* Kırgızistan
* Özbekistan
* Türkmenistan
* Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Bunun dışında bağımsız olmayan, çoğu Rusya sınırları içerisinde yer alan özerk Türki cumhuriyetler bulunuyor. Söz konusu özerk devletlerde Gagavuzya, Tataristan, Yakutistan gibi Türk halklarının çeşitli grupları hayat sürüyor.
TÜRKİ CUMHURİYETLER AVRUPA'DA MI YOKSA ASYA'DA MI?
Bugün bağımsız olan 5 Türk devleti daha önce Sovyetler Birliği sınırları içinde özerk olarak yer alıyordu. 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanan bu ülkelere, Avrupa'da UEFA'nın turnuvalarında ve Asya'da AFC'nin turnuvalarında yer almaları için tercih sunuldu. Buna göre 3 ülke Asya tarafını seçerken, 2 ülke ise Avrupa organizasyonlarını tercih etti.
* Azerbaycan / UEFA
* Kazakistan / UEFA
* Kırgızistan / AFC
* Özbekistan / AFC
* Türkmenistan / AFC
Bağımsız Türk cumhuriyetlerinin dünyadaki konumu
TÜRK HALKLARININ YAŞADIĞI ÖZERK BÖLGELER
* Sincan Uygur Özerk Bölgesi: Doğu Türkistan'ın gayriresmi bayrağı Gökbayrak'tır. Çin'e bağlı özerk cumhuriyettir. Nüfusun yüzde 61.14'ünü Uygurlar, Salarlar ve Yugurlar gibi Türk halkları oluşturur. Bölgedeki Türkler arasında İslam dini yaygındır.
* Gagavuzya: Moldova'ya bağlı bir özerk cumhuriyettir. Nüfusun yüzde 82,1'ini Gagavuz Türkler'i oluşturur. Gagavuzlar arasında Hristiyanlık dini yaygındır.
* Karakalpakistan: Özbekistan'a bağlı bir özerk cumhuriyettir. Karakalpaklar'ın nüfusa oranı yüzde 32'dir. Bunun dışında bölgenin yüzde 32'sini Özbekler, yüzde 25'ini de Kazaklar oluşturur.
* Nahçıvan: Azerbaycan'a bağlı özerk cumhuriyettir. Türkiye ile sınırı vardır. Nüfusun yüzde 99'unu Azerbaycan Türkleri oluşturur.
BAĞIMSIZ OLMAYAN ÖZERK TÜRKİ CUMHURİYETLER
* Tataristan: Nüfusun yüzde 56,3'ünü Türk halkları oluşturmaktadır. Tatarlar'ın oranı yüzde 53,2, Çuvaşlar'ın oranı ise yüzde 3,1'dir. Tatarlar arasında İslam, Çuvaşlar arasında Hristiyanlık dini yaygındır.
* Başkurdistan: Nüfusun yüzde 57,6'sını Türk halkları oluşturur. Başkurtlar'ın oranı yüzde 29.5, Tatarlar'ın oranı yüzde 25,4, Çuvaşlar'ın oranı ise yüzde 2,7'dir. Başkurtlar ve Tatarlar arasında İslam, Çuvaşlar arasında Hristiyanlık dini yaygındır.
* Çuvaşistan: Nüfusun yüzde 67,7'sini Çuvaş Türkleri, yüzde 2,8'ini ise Tatar Türkler'i oluşturmaktadır. Çuvaşlar arasında Hristiyanlık, Tatarlar arasında İslam dini yaygındır.
* Tuva: Nüfusun yüzde 82'sini bir Türk halkı olan Tuvalar oluşturur. Tuvalar arasında Budizm ve Tengricilik dini yaygındır.
* Yakutistan: Nüfusun yüzde 51'ini Türk halkları oluşturur. Yakutlar'ın oranı yüzde 49,9, Dolganlar'ın oranı 0,2, Tatarlar'ın orası ise 0.7'dir. Bölgedeki Türkler arasında Hristiyanlık ve Tengricilik dini yaygındır.
* Altay: Nüfusun 40,7'ini Türk halkları oluşturur, Altaylar'ın oranı yüzde 34,5, Kazaklar'ın oranı ise yüzde 6,2'idir. Bölgedeki Türkler arasında Şamanizm'in yanı sıra Tengricilik, Burhancılık ve Hristiyanlık da yaygındır.
* Balkar: Asıl adı Kabardey-Balkarya olup çok uluslu bir yapıya sahiptir. Nüfusun çoğunu Cumhuriyete adını veren bir Çerkes Grubu olan Kabardeyler ve bir Türk halkı olan Balkarlar oluşturmaktadır. Balkarlar'ın nüfusa oranı ise yüzde 11.5'dir. Bölgede İslam dini yaygındır.
* Dağıstan: Halkın yaklaşık yüzde 25'ini Türk halkları olan Kumuklar, Azeriler ve Nogaylar teşkil eder. Kafkasya Avarları'nın kökeni tartışmalıdır. Dağıstan'da Kumukların kullandıkları gayriresmî bayrak. Bölgede çeşitli Türk halkları ve Kafkasya halkları yaşamaktadır. Bu halkların arasında İslam dini yaygın olup, nüfusun yüzde 90'ı Müslümanlar'dan oluşmaktadır.
* Hakasya: Hakaslar nüfusun yüzde 12'sini oluşturmaktadır. Hakas Türkler'i arasında Hristiyanlık yaygındır.
* Karaçay: Asıl adı Karaçay-Çerkesya olup çok uluslu bir yapıya sahiptir. Nüfusun çoğunu ülkeye adını Çerkesler ve bir Türk halkı olan Karaçaylar oluşturmaktadır. Türk halklarının nüfusa oranı yüzde 44,3 olup bunun yüzde 41'i Karaçay, yüzde 3,3'ü ise Nogay'dır. Bölgede İslam dini yaygındır.
DÜNYADA KAÇ TÜRK VAR?
Türk halkları, Avrasya'da geniş bir coğrafyada dağınık olarak yaşayan ve Altay dilleri ailesinin bir alt kolunu oluşturan Türk dillerinin çeşitli konuşan etnik Türk gruplarıdır. Dünyada 200-250 milyon arasında Türk bulunduğu ve bu nüfusun yaklaşık üçte birinin Türkiye'de yaşadığı düşünülmektedir.
